
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,961 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,392 |
مطالعۀ آئین پیشاتاریخی سوگ سیاوش با کمک اسناد باستانشناختی منطقۀ سغدیانا با رویکرد آیکونولوژی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 5، دوره 14، شماره 42، آذر 1403، صفحه 127-150 اصل مقاله (875.01 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2023.27785.2586 | ||
نویسندگان | ||
مهدی قادرنژادحمامیان1؛ محبوبه اکبری ناصری* 2 | ||
1استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران | ||
2استادیار گروه ارتباط تصویری، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. | ||
چکیده | ||
منطقۀ سغدیانا از مراکز مهم تاریخی-فرهنگی موردتوجه در حوزۀ مطالعات تاریخ هنر و باستانشناحتی ایرانی بوده و در اینمیان، فرهنگ حماسی-مذهبی این منطقه واجد اهمیت دوچندان است. داستان «سوگ سیاوش» از مهمترین این روایتهای حماسی-مذهبی بوده و میتوان رد بسیاری از آئینهای کهن مرتبط با سوگ را در این روایتها و همچنین سنت تصویری مرتبط با آنها تشخیص داد. ریشههای معنایی سوگ را میتوان از خلال این تصاویر بررسی کرد. در پژوهش حاضر با ارجاع به دیوارنگارۀ پنجکنت منتسب به سوگ سیاوش، سعیدر مطالعۀ چرایی استمرار و بقای انگاره-تصویر سوگ شده است. بدینمنظور، از روش آیکونولوژی «اروین پانوفسکی» استفاده میشود. این روش به ما کمک میکند تا با «توصیف»، «تحلیل» و «تفسیر» این دیوارنگاره و تطبیق آن با دیگر اسناد تصویری مرتبط به خوانشی نو از انگارۀ سوگ دستیابیم. پرسش اصلی این است که، حضور انگارۀ سوگ و استمرار آن در تاریخ و فرهنگ ایران به چه طریق بوده است؟ هدف از این پرسش، در درجۀ اول مطالعۀ تاریخی-فرهنگی معنای سوگ و پیگیری استمرار این انگاره از خلال تصاویر مرتبط با آن است. براساس اسناد مکتوب و شواهد تصویری، در ایران باستان سوگواری در عزای مردگان و پهلوانان به اشکال مختلف مرسوم بوده و نشانههای آنرا در کنشهایی چون: گریستن، موی کندن، روی خراشیدن، سیاه پوشیدن و... نزد آئینورزان میتوان مشاهده کرد. بدیهی است که در آئین سوگواری افراد حاضر در مراسم با نوعی حضور مدام، این اعمال را تکرار میکردند. پژوهش حاضر، ضمن پرداختن به مسأله سوگ، این استمرار را از خلال مطالعۀ دیوارنگارۀ پنجکنت و تطبیق آن با دیگر اسناد باستانشناختی منطقۀ آسیای مرکزی مورد بررسی قرار میدهد. این پژوهش، براساس هدف بنیادی و از منظر روش، توصیفی-تحلیلی است. دادههای اولیۀ پژوهش حاضر نیز از طریق مطالعات کتابخانهای و اسناد باستانشناختی فراهم آمدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
باستانشناسی آسیای مرکزی؛ سغدیانا؛ آیکونولوژی؛ سوگ سیاوش؛ دیوارنگارۀ پنجکنت | ||
مراجع | ||
- الیاده، میرچا، (1379). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری، تهران: سروش. - ابیالخیر، ایرانشاه(1370). بهمننامه. ویراستۀ رحیم عفیفی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی. - بهار، مهرداد، (1378). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه. - بهار، مهرداد، (1374). گفتاری چند در فرهنگ ایران. تهران: فکر روز. - بارتولومه، کریستیان؛ و قریب، بدرالزمان، (1383). فرهنگ ایران باستان به انضمام ذیل آن. تهران: انتشارات اساطیر. - بیضایی، بهرام، (1385). نمایش در ایران. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. - بختیاری، علیقلی، (1361). تاریخ بختیاری. تهران: یساولی. - پولاک، یاکوب، (1361). سفرنامۀ پولاک. ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی. - پورداوود، مهرداد، (1356). یسنا. بخش دوم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران. - تفضلی، احمد، (1384). ترجمه و تحقیق مینوی خرد. تهران: توس. - چلکووسکی، پیتر جی، (1367). تعزیه: هنر بومی پیشرو ایران. ترجمۀ داوود حاتمی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. - حصوری، علی، (1384). سیاوشان. تهران: نشر چشمه. - رضی، هاشم، (1381). دانشنامۀ ایران باستان. تهران: انتشارات سخن. - رمضانی، محمد، (1315). هزار و یکشب. جلد 1، تهران: انتشارات کلاله خاور. - دادگی، فرنبغ، (1369). بندهشن. ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: توس. - فردوسی، ابوالقاسم، (1366). شاهنامه. بهکوشش: جلال خالقیمطلق، دفتر اول، کالیفرنیا: بنیاد میراث ایران. - فردوسی، ابوالقاسم، (1369). شاهنامه. بهکوشش: جلال خالقیمطلق، دفتر دوم، کالیفرنیا: بنیاد میراث ایران. - فرای، ریچارد نلسون، (1386). میراث باستانی ایران. ترجمۀ مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی. - فرامکین، گرگوار، (1372). باستانشناسی در آسیای میانه. ترجمۀ صادق ملکشهمیرزادی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه. - کیا، خجسته، (1371). سخنان سزاوار زنان در شاهنامه. تهران: نشر فاخته. - کریستنسن، آرتور، (1381). کیانیان. ترجمۀ ذبیحالله صفا، تهران: علمی و فرهنگی. - گروسه، رنه، (1364). تمدن ایرانی. ترجمۀ عیسی بهنام، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب. - مسکوب، شاهرخ، (1386). سوگ سیاوش. تهران: خوارزمی. - نرشخی، ابوبکر محمد ابن جعفر، (1351). تاریخ بخارا. تصحیح: مدرس رضوی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. - نصری، امیر، (1388). حکمت شمایلهای مسیحی. تهران: نشر چشمه. - هدایت، صادق، (1334). نوشتههای پراکنده. بهکوشش: حسن قائمیان، تهران: امیرکبیر. - Azarpay, G., (1981). Sogdian Painting: The Pictorial Epic in Oriental Art. USA: University of California Press. https://doi.org/10.1525/9780520333727 - Abi al-Khair, I., (1991). Bahmannameh. Edited by: Rahim Afifi, Tehran: Elmi va Farhangi. (in Persian). - Bahar, M., (1999). A Research in Iranian Mythology. Tehran: Agah. (in Persian). - Bartholomeh, C. & Qarib, B., (2004). Ancient Iranian Culture. Tehran: Asatir. (in Persian). - Baizaei, B., (2015). Theater in Iran. Tehran: Entesharate Roshangaran. (in Persian). - Bakhtiari, A., (1982). History of Bakhtiari. Tehran: Yesavali. (in Persian). - Bartholome, Ch., (1961). Altiranisches worterbuche. Berlin. https://doi.org/10.1515/9783111471778 - Chanda, J., (1998). “Art History Inquiry Methods”. Art Education, 51 (5): 17- 24. https://doi.org/10.2307/3193717 - Compareti, M., (2011). The Painted Vase of Merv in the Context of, Central Asian Pre-Islamic Funerary Tradition. Silk Road, vol. 9, USA. - Chelkovski, P., (2017). Ta'ziyeh: The Leading Native Art of Iran. Translated by: Dawood Hatami, Tehran: Elmi va Farhangi. (in Persian). - Christensen, A., (2002). Kianian. Translated by: Zabihollah Safa, Tehran: Elmi va Farhangi. (in Persian). - Daryaee, T. & Malekzadeh, S., (2014). “The Performance of Pain and Remembrance in Late Ancient Iran”. The Silk Road, 12: 57-64. - D'Alleva, A., (2005). Methods & Theories of Art History. London: Laurence King Publishing. - Diers, M., (1995). “Warburg and the Warburgian Tradition of cultural History”. New German Critique, Cultural Studies: 65: 59-73. - Eliadeh, M., (2000). Treatise on the History of Religions. Translated by: Jalal Sattari, Tehran: Soroush. (in Persian). - Ferdowsi, A., (1987). Shahnameh. By: The effort of Jalal Khaleghi Mutlaq, California: Bonyade Mirathe Iran. (in Persian). - Ferdowsi, A., (1990). Shahnameh. By: The effort of Jalal Khaleghi Mutlaq, California: Bonyade Mirathe Iran. (in Persian). - Fry, R., (2007). Ancient Heritage of Iran. Translated by: Masoud Rajabnia, Tehran: Elmi va Farhangi. (in Persian). - Framkin, G., (1993). Archeology in Central Asia. Translated by: Sadegh Malek Shahmirzadi, Tehran: Entesharate Wezarate Kharejeh. (in Persian). - Grooseh, R., (1985). Iranian Civilization. Translated by: Isa Behnam, Tehran: Bongahe Nashr va Tarjomeh Ketab. (in Persian). - Heidel, A., (1963). The Gilgamesh Epic and Old Testament Parallels. Chicago. - Hasouri, A., (2005). Siavshan. Tehran: Cheshmeh. (in Persian). - Hedayat, S., (1955). Scattered Writings. By: Hasan Qaemian, Tehran: Amir-Kabir. (in Persian). - Jin, X., (2019). “The Funerary Couch of An Jia and the Art of Sogdian Immigrants in Sixth Century China”. Burlington Magazine, 161: 820-829. - Kia, K., (1992). Deserving Words of Women in Shahnameh. Tehran: Nashreh Fakhteh. (in Persian). - Lee, R. W., (1968). “Erwin Panofsky”. Art Journal, 27 (4): 368-370. https://doi.org/10.1080/00043249.1968.10793851 - Lash, W. F., (1996). Iconography and Iconology in the Dictionary of Art. New York, Macmillan. - Marshak, B. I., (2016). “PANJIKANT”. Encyclopædia Iranica, online edition. - Mitchell, W. J., (1986). Iconology: Image, Text, Ideology. London: University of Chicago. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226148052.001.0001 - Maskoub, S., (2007). Siavash's Mourning. Tehran: kharazmi. (in Persian). - Mongait, A. L. (1959). Archeology in USSR. Foreign Languages Publishing House. - Narshakhi, A., (1972). Bokhara History. By: Modarres Razavi, Tehran: Bonyad Farhang Iran. (in Persian). - Nasri, A., (2009). The wisdom of Christian Icons. Tehran: Cheshmeh. (in Persian). - Panofsky, E., (1955). Meaning in the Visual Arts. New York, Doubleday Anchor Books. - Poolak, Y., (1982). Poolak's Travelogue. Translated by: Kikavos Jahandari, Tehran: Khwarazmi. (in Persian). - Pourdawood, M., (1977). Yesna. Part II, Tehran: Tehran University Publications. (in Persian). - Razi, H., (2002). Encyclopedia of Ancient Iran. Tehran: Sokhan. (in Persian). - Ramezani, M., (1936). One Thousand and One Nights. Vol. 1, Tehran: Kalaleh Khavar. (in Persian). - Rosenfield, J. M. (1967). The Dynasty Arts of Kushans. University of California Press. https://doi.org/10.1525/9780520418066 - Shin, Un-Ch., (1990). “Panofsky, Polanyi, and Intrinsic Meaning”. The Journal of Aesthetic Education, 24 (4): 17-32. https://doi.org/10.2307/3333104 - Sims, E. M., Boris, I. & Grube, E. J., (2002). Peerless Images- Persian Painting its Sources. London. - Shenkar, M., (2017). “The Religion and the Pantheon of the Sogdians in the Light of Their Sociopolitical Structures”. Journal Asiatique, 305 (2): 191-209. - Tafazoli, A., (2005). Translation and Research on Minoy Kherad. Tehran: Toos. (in Persian). Yarshater, E., (1979). “Ta'ziyeh and Pre-Islamic Mourning Rites in Iran”. In: Ta'zeieyeh: Ritual Drama in Islam, Ed. Peter J. Chelkowski, New York, New York University. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 318 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 204 |