آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,052 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,296,920 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,792 |
بررسی و گونه شناسی آتشدان‌های آسیای میانه از سدة پنجم تا هشتم میلادی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 مهر 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2024.29594.2689 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی موسوی نیا* 1؛ عباس بهنامی نژاد2 | ||
| 1گروه باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان | ||
| 2فارغ التحصیل کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه نیشابور | ||
| چکیده | ||
| یکی از کهن‌ترین باورهای دنیای باستان احترام و نیایش آتش است. این باور که ریشة آن به پیش از آئین زردشتی بازمی‌گردد، بعدتر وارد این آئین گردید و به یکی از عناصر لاینفک و مظاهر مهم این مذهب تبدیل شد. بر اساس مطالعات باستان شناسی و زبان شناسی، احتمالاً آئین زردشتی در هزارة دوم ق.م در آسیای میانه شکل گرفته است. در این برهة زمانی برخی بناها به عنوان آتشکده پیشنهاد شده است که درون آنها، ظروف حاوی خاکستر احتمالاً آئینی یافت شده است. از دورة تاریخی بدین سو، بویژه در هزارة اول پس از میلاد، با رواج آئین زردشتی، آتشکده‌ها و آتشدان‌ها شکلی ساختارمند یافتند. در این پژوهش تلاش می‌شود ضمن گونه شناسی آتشدان‌های آسیای میانه، تحولات شکلی ایجاد شده در آتشدان‌های زردشتی از سدة پنجم تا سدة هشتم میلادی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. در این راستا دو پرسش قابل طرح است: چه نوع آتشدان‌هایی در برهة زمانی پژوهش در آسیای میانه مورد استفاده قرار گرفته است؛ به علاوه، تحول شکلی این آتشدان‌ها از سدة پنجم میلادی تا سده‌های نخست اسلامی چگونه بوده است. به منظور پاسخ به پرسش‌های طرح شده، از روش توصیفی-تحلیلی استفاده گردیده است. به علاوه استفاده از داده‌های باستان شناسی به همراه بررسی مقایسه‌ای، رویکرد پژوهش حاضر در پاسخ به پرسش‌های پیش رو است. این تحقیق نشان می‌دهد آتشدان‌های آسیای میانه در حد فاصل سدة پنجم تا سدة هشتم میلادی، دارای چهار الگوی شکلی متفاوت و البته همزمان بوده است: ۱) آتشدان‌های سایه‌بانی، ۲) آتشدان‌های ستونی، ۳) آتشدان‌های ساعت شنی و ۴) آتشدان‌های شماتیک. این آتشدان‌ها اغلب دارای اجزاء پایه، ستون، سرستون و مجمر بوده و در دو نوع قابل حمل و ثابت ساخته می‌شدند. در نهایت، تزئین آتشدان با انواع نقوش هندسی، گیاهی و نمادین، ضمن تأیید وجه زیبایی‌شناختی آن، بر وجود فضایی روحانی، همراه با انتقال احساس نشاط و سرزندگی به نیایشگر اشاره می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آتشدان؛ آسیای میانه؛ آئین زردشتی؛ دورة تاریخی. سده‌های نخست اسلامی | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 218 |
||