دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,045
تعداد مشاهده مقاله9,290,929
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,135,372
سبحانی یامچی, محمد. (1402). نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن‌ابی‌بکر. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(43), 107-128. doi: 10.22084/nahj.2024.28813.3021
محمد سبحانی یامچی. "نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن‌ابی‌بکر". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 43, 1402, 107-128. doi: 10.22084/nahj.2024.28813.3021
سبحانی یامچی, محمد. (1402). 'نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن‌ابی‌بکر', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(43), pp. 107-128. doi: 10.22084/nahj.2024.28813.3021
سبحانی یامچی, محمد. نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن‌ابی‌بکر. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 11(43): 107-128. doi: 10.22084/nahj.2024.28813.3021

نقش عنصر زمان و مکان در صدور و محتوای نامه امام علی (ع) به محمد‌بن‌ابی‌بکر

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 5، دوره 11، شماره 43، آذر 1402، صفحه 107-128    اصل مقاله (846.75 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2024.28813.3021
نویسنده
محمد سبحانی یامچی*
دانشیار، گروه علوم قرآن و تفسیر، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مراغه، ایران
چکیده
نهج‌البلاغه کتابی است حاوی بیان و بنان امام علی علیه‌السلام که توسط شریف رضی گردآوری شده است. نامه امام به محمد بن ابی بکر یکی از نامه‌هایی است که متأثر از عنصر زمان و مکان و فرهنگ صدور برای کارگزار خود در مصر نوشته شد. این نامه به‌صورت مفصل در منابع قبل از سید رضی آمده که حاوی مطالب و توصیه‌هایی است که حاکمان اموی از سفارشات آن در حکومت‌داری استفاده می‌کردند. امام در این نامه با استشهاد به آیات قرآن کریم، مردم مصر و کارگزار خود محمد بن ابی بکر را به رعایت تقوی الهی سفارش می‌کند. حضرت مستندات خود را در قالب هشت گفتار بیان کرده و سنت پیامبر اکرم(ص) را به‌صورت تأمل در جزئیات فروعات فقهی برای مردم مصر تبیین کرده است. این نوشتار متن نامه را در منابع قبل از سید رضی به روش توصیفی تحلیلی با توجه به تأثیر زمان و مکان و جغرافیای کلام در محتوای نامه مورد تحلیل قرار داده است. نتایج نشانگر آن است که باورها، اعتقادات و رفتار حاکمیتی والیان در ایجاد شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نقش اساسی داشت. لذا امام علی علیه‌السلام با استشهاد به آیات سور مکی و توجه به فضای نزول آن، به یادکرد مرگ و احوالات قبر و برزخ و قیامت و تأثیر آن در اصلاح رفتار حاکمان و مردم، جایگاه نماز و نقش بازدارندگی آن، تأثیر روش تربیتی انذار و یادسپاری و تأکید و توجه به جزئیات سنت، اقدام به احیای سنت نبوی و اصلاح و تعمیق باورهای مردم مصر کرد.
کلیدواژه‌ها
جغرافیای کلام؛ زمان و مکان صدور؛ مردم مصر؛ محمد بن ابی بکر؛ امام علی علیه‌السلام
مراجع
  • قرآن کریم.
  • نهج‌البلاغه (ترجمه محمد دشتی).
  • ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید (بی‌تا). شرح نهج­البلاغه. قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، اول.
  • ابن اثیر، علی بن محمد (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارصادر، اول.
  • --------------- (1409). اسد الغابة فی معرفة الصحابه، بیروت: دارالفکر، اول.
  • ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی (1376). تذکرة الخواص، قم: الشریف الرضی، اول.
  • ابن شعبه، حسن بن علی (1388). تحف العقول، قم: دفتر نشر نوید اسلام، اول.
  • ابن فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، مرکز النشر، اول.
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (بی‌تا). البدایة و النهایة، بیروت: دارالفکر، اول.
  • احمدی میانجی، علی (1426). مکاتیب الائمه علیهم‌السلام، قم: دارالحدیث، اول.
  • امین، محسن (1345). دایرة المعارف شیعه، تهران: کتابفروشی اسلامیه، اول.
  • امینی، عبدالحسین (1368). ترجمه الغدیر، مترجم محمدتقی واحدی، تهران: کتابخانه بزرگ اسلامی، پنجم.
  • بابایی آملی، ابراهیم (بی‌تا). فرهنگ اعلام نهج­البلاغه، قم: آیین دانش، اول.
  • بابایی، علی‌اکبر (1381). مکاتب تفسیری، تهران: سمت، اول.
  • ثقفی، ابراهیم بن محمد (1410). الغارات، بی‌جا: دارالکتاب الاسلامی، اول.
  • جعفری، محمدمهدی (1380). پرتوی از نهج­البلاغه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، سوم.
  • حسینی طهرانی، محمدحسین. (1426). امام‌شناسی، مشهد: علامه طباطبایی، چهارم.
  • دلشاد تهرانی، مصطفی (1383). سیره نبوی (منطق عملی)، تهران: دریا، اول.
  • دهقان، اکبر (1379). راه رشد، قم: مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن، اول.
  • رجبی، محمود (1383). روش تفسیر قرآن، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، اول.
  • ری‌شهری، محمد (1389). دانش­نامه امیرالمؤمنین، قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، دوم.
  • طباطبایی، محمدحسین (1378). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین، یازدهم.
  • عاملی، جعفر مرتضی (1385). الصحیح من سیرة النبی الاعظم، قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، اول.
  • عبدالمحمدی، حسین (1383). زمینه‌های قیام امام حسین علیه‌السلام، قم: زمزم هدایت، دوم.
  • عیاشی، محمد بن مسعود (1380). کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه، اول.
  • غروی نائینی، نهله (1379). فقه الحدیث و روش‌های نقد متن، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، اول.
  • غفاری، علی‌اکبر و صانعی‌پور، محمدحسن (1388). دراسات فی علم الدرایه، ترجمه ولی­الله حسومی، قم: دانشکده اصول دین، اول.
  • قمی، علی‌بن‌ابراهیم (1363). تفسیر القمی، قم: دارالکتاب، سوم.
  • متقی هندی، علی بن حسام‌الدین (1431). کنز العمال، بیروت: داراحیاء التراث العربی، اول.
  • مدرسی، محمدتقی (1389). یس، اسمای حسنای الهی، تهران: محبان الحسین (ع)، اول.
  • مسعودی، علی­بن­حسین (1409). مروج الذهب و معادن الجواهر، قم: موسسه دار الهجره، دوم.
  • مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار، تهران: صدرا، هفتم.
  • مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413). الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید، اول.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1375). پیام امام امیرالمؤمنین، تهران: دارالکتب الاسلامیة، اول.
  • ------------- (1427). دایرة المعارف فقه مقارن، قم: مدرسة الامام علی بن ابیطالب(ع)، اول.
  • مهریزی، مهدی (1390). حدیث پژوهی، قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، دوم.
  • واقدی، محمد بن عمر (1409). المغازی، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، سوم.
  • هاشمی رفسنجانی، اکبر (1383). فرهنگ قرآن، قم: بوستان کتاب، دوم.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 219
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 193


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب