دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,045
تعداد مشاهده مقاله9,290,914
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,135,367
مسبوق, سید مهدی, غفاری, سولماز. (1403). بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 14(27), 105-125. doi: 10.22084/rjhll.2024.28623.2295
سید مهدی مسبوق; سولماز غفاری. "بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 14, 27, 1403, 105-125. doi: 10.22084/rjhll.2024.28623.2295
مسبوق, سید مهدی, غفاری, سولماز. (1403). 'بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 14(27), pp. 105-125. doi: 10.22084/rjhll.2024.28623.2295
مسبوق, سید مهدی, غفاری, سولماز. بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1403; 14(27): 105-125. doi: 10.22084/rjhll.2024.28623.2295

بازنمایی گونه‌های وام‌گیری در ترجمه ابن‌عربشاه از مرزبان‌نامه

پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
دوره 14، شماره 27، شهریور 1403، صفحه 105-125    اصل مقاله (625.49 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjhll.2024.28623.2295
نویسندگان
سید مهدی مسبوق* 1؛ سولماز غفاری2
1استاد زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران
2دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
ترجمه با وجود این‌که فرآیندی یک­ سویه است اما نوعی جدال دائمی با زبانی دیگر و مقاومت دو نیروی زبانی برابر یکدیگر است که هرکدام ساختار و ویژگی ­های زبانشناختی خاص خود را دارد. در طی این فرآیند، مترجم همواره می­­ کوشد متنی را دوباره سامان­دهی کند تا تمامیتی اندام ­وار یابد. ترجمه در ادوار مختلف به شیوه­ ها و رویکردهای مختلفی به منصّه ظهور نشسته است. ارتباط تنگاتنگ و ناگسستنی میان ادبیات و فرهنگ عربی و فارسی سبب پدیدارشدن متون ترجمه ­ای پرشماری از عربی به فارسی و بالعکس گشته ­است که زمینه مناسبی را برای پژوهش فراهم می­ کند. حوزه ترجمه میان این دو زبان از دیرباز تاکنون از رونق به­ سزایی برخوردار بوده ­است. ترجمۀ متون ادبی همچون مرزبان ­نامه، یکی از پویاترین جریان ­های ادبی در دوران کهن بوده است. آثار پرشماری در گونه ­های مختلف از عربی به فارسی و بالعکس ترجمه شده­ اند و از این رهگذر کتاب ­های مختلفی پدید آمده ­اند که از جهت ادبی سبک ­ساز و تأثیر‌گذار بوده ­اند. از سوی دیگر ارتباط تنگاتنگ میان زبان و ادبیات فارسی و عربی باعث دادوستدهای پرشماری بین این دو زبان شده که ترجمۀ کتاب «مرزبان ­نامه» سعدالدین وراوینی توسط ابن ­عربشاه در سدۀ نهم از جمله آن­ها است. پژوهش پیش­رو با روش توصیفی تحلیلی و با هدف ارزیابی ترجمۀ ابن عربشاه در میزان بهره­ گیری از وام ­واژه ­های فارسی سامان یافته است. برآیند پژوهش نشان داد ابن ­عربشاه در ترجمه خود به کاربست وام­ واژه ­های فارسی اهتمام خاصی ورزیده و این وام ­واژه ­ها باعث غرابت ترجمه او نشده است، اما با توجه به ساختار متفاوت دو زبان فارسی و عربی، وام­ گیری­ هایی که در سطح اصطلاحات و امثال داشته نه تنها از خوانایی متن او کاسته بلکه خواننده عرب ­زبان را در فهم معنا نیز دچار مشکل نموده است.
کلیدواژه‌ها
ادبیات عربی؛ ادبیات فارسی؛ ابن‌عربشاه؛ سعد‌الدین وراوینی؛ ترجمه؛ وام‌گیری
موضوعات
زبان شناسی تطبیقی
مراجع
  • ابن­خرداذبه، ابوالقاسم (1961). المختار من کتاب اللهو و الملاهی، تصحیح: أغناطیوس عبده خلیفه، بیروت: المکتبه الکاثولیکیه.
  • ابن­عربشاه (أحمدبن أبومحمد، شهاب­الدین) (1421هـ.ق). فاکهه­الخلفاء و مفاکهه‌الظرفاء. تحقیق و تقدیم أیمن عبدالجابر البحیری. القاهره: دار الآفاق العربیه.
  • ابن‌منظور الافریقی المصری، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (بی­تا). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  • ابوریّان، محمد (1986). تاریخ الفکر الفلسفی فی‌الاسلام، الاسکندریه، دارالمعرفه الجامعیه.
  • آذرنوش، آذرتاش (1374). راه­های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی (همراه با واژه­های فارسی در شعر جاهلی). چاپ دوم، تهران: توس.
  • امام­شوشتری، محمدعلی (1347). فرهنگ واژه­های فارسی در زبان عربی. تهران: چاپخانه بهمن.
  • ایویر، ولادیمیر (1370). روش­های ترجمه عناصر متفاوت فرهنگی، ترجمه: سید محمدرضا هاشمی، فصلنامه علمی- فرهنگی مترجم، ش 2: 3-14.
  • بخشش تنیانی، مقصود (1398). نقد و بررسی ترجمه گرمارودی از نهج­البلاغه بر پایه نظریه وینی و داربلینی. رساله دکتری زبان و ادبیات عربی. دانشگاه سمنان.
  • براون، ادوارد گرانویل (1384). تاریخ طب اسلامی. ترجمه: مسعود رجب­نیا. تهران: علمی و فرهنگی.
  • حسن، محمد عبدالغنی (1376). فن ترجمه در ادبیات عربی، مترجم: عباس عرب، چاپ اول، مشهد: آستان قدس رضوی.
  • حکمت، نصر الله (1398). درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی. تهران: الهام.
  • الحنبلی، ابو‌الفلاح عبد‌الحی بن العماد (1998). شذرات الذهب فی‌أخبار من ذهب، بیروت: دار‌‌الکتب العلمیه.
  • خطیبی، حسین (1386). فنّ نثر در ادب پارسی، چاپ سوّم، تهران: زوّار.
  • درستی، احمد (1381). «مروری بر اندیشه­های مرزبان بن رستم اسپهبدزاه طبرستانی»، فصلنامه مصباح، شماره 43: 125-148.
  • دهخدا، علی­اکبر (1377). لغت­نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • راثی، محسن (1386). «تأثیر زبان و ادب فارسی در زبان و ادب عربی»، پژوهشنامه علوم انسانی: ش54 : 167-184.
  • رضایی، مهدی (1389). «مرزبان‌نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، مجله پژوهش‌های ادب عرفانی، شماره 13: 47-68.
  • زیدان، جرجی (1983). تاریخ آدابِ اللغة العربیة، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
  • سعیدان، اسماعیل (1387). اصول و روش کاربردی، ترجمه. تهران: رهنما.
  • شقاقی، ویدا (1389). مبانی صرف. تهران: سمت.
  • صفوی، کوروش (1374). «واژه­های قرضی در زبان فارسی»، نامه فرهنگ، نشریه علوم اجتماعی، شماره 19. صص 96-111.
  • طاهری، اسفندیار (1395). «ریشه­شناسی چند واژة کهن از گویش­های ایرانی»، نشریه زبان فارسی و گویش­های ایرانی، سال اول، دورة اول، شماره پیاپی 1: 151-168.
  • طبیبیان، سید حمید (1386). فرهنگ فرزان، تهران: فرزان روز.
  • عبدالرحمن، شمس‌الدین بن محمد (1354). الضوء اللامع لأهل القرن التاسع، المجلد الأول. القاهره: مکتبه القدس.
  • عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیر کبیر.
  • فاست، پیتر (1397). ترجمه و زبان. ترجمه: راحله گندمکار. تهران: نشر علمی.
  • فرحزاد، فرزانه (1394). فرهنگ جامع مطالعات، ترجمه. تهران: نشر علمی.
  • کفافی، عبدالسلام (1972). فی الأدب المقارن، بیروت، دار النهضه العربیه.
  • ماندی، جرمی (1397). معرفی مطالعات ترجمه (نظریه­ها و کاربردها)، ترجمه علی بهرامی و زینب تاجیک، ویراست چهارم، تهران: رهنما.
  • نظری، علیرضا (1394). «تداخل زبانی و دگرگونی معنایی وام­واژه­های عربی و جنبه­های تأثیر آن بر ترجمه از عربی»، مجله پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، سال5، شماره 13: 85-106.
  • نیومارک، پیتر (1382). دوره آموزش فنون ترجمه. ترجمه: منصور فهیم و سعید سبزیان. تهران: رهنما.
  • وراوینی، سعدالدین (1376). مرزبان­نامه. چاپ سوم. تهران: اساطیر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 195
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 213


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب