
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 490 |
تعداد مقالات | 5,109 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,393,932 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,178 |
جامعۀ شبکهای و مسأله تربیتمعنوی در نظامهای سیاسی دینی | ||
پژوهش های جامعه شناسی معاصر | ||
مقاله 9، دوره 13، شماره 25، اسفند 1403، صفحه 267-297 اصل مقاله (957.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/csr.2024.29234.2283 | ||
نویسندگان | ||
محمد رضا فریدونی* 1؛ مجتبی پاشائی علیزاده2 | ||
1استادیار گروه الهیات، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان، ایران (نویسندۀ مسئول). | ||
2دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، دانشکدۀ مطالعات سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران. | ||
چکیده | ||
ظهور گستردۀ رسانهها و شبکهایشدن جوامع امروزی، نظامهای سیاسی دینی، بهویژه نظام جمهوری اسلامی ایران را با مسائل متعددی همچون کاهش معنویت و دینگریزی مواجه ساخته است؛ بر ایناساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که، در جامعۀ شبکهایشدۀ ایران امروز، برای تحقق و اعتلای تربیت معنوی چه راهکارهایی را باید اتخاذ نمود؟ این پرسش، نیاز به یافتن رویکردهای نوین و متناسب با شرایط جامعۀ شبکهای را برای حفظ و تقویت ارزشهای معنوی در ایران امروز برجسته میسازد. در پژوهش حاضر، بهمنظور درک عمیق ابعاد مختلف مسئله کاهش تربیت معنوی در جامعۀ شبکهای، از روش فراتحلیل کیفی استفاده شده است. این روش، به محقق امکان میدهد تا با بررسی و ترکیب یافتههای پژوهشهای پیشین، به یک درک جامع و کلان از مسئله دستیابد؛ همچنین، برای جمعآوری یافتههای دستاول، از ابزار مصاحبههای نیمهساختارمند با متخصصان و صاحبنظران در حوزۀ تربیت معنوی و مطالعات رسانهای استفاده شده است. یافتههای پژوهش بر ضرورت بازنگری در روشهای تربیتی سنتی و کلاسیک، توجه ویژه به نقش تربیتی خانواده در عصر جدید و تقویت هوش معنوی تأکید دارند؛ همچنین، ارائه روایتهای دقیق، مستدل و منطقی از رویدادها و رعایت اصول اخلاقی در گفتار و عملکرد مسئولان از دیگر یافتههای مهم این تحقیق بهشمار میروند. درمجموع، یافتههای این پژوهش، مجموعهای از راهکارهای عملی و راهبردی را پیشِروی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار میدهد که با کاربست آنها، میتوان به ارتقای سطح تربیت معنوی در جامعۀ شبکهای و مواجهه مؤثر با چالشهای فرهنگی و ارزشی عصر حاضر امیدوار بود. | ||
کلیدواژهها | ||
جامعۀ شبکهای؛ تربیت؛ تربیت معنوی؛ ایران امروز | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم، مترجم: مهدی الهیقمشهای، قم: خاتم الانبیاء. نهجالبلاغه، شریفرضی، محمدبنحسین، (1388). مترجم: حسین انصاریان، قم: دارالعرفان. - ابراهیمیفر، طاهره، (1398). «نقش رسانه در تصویرسازی منفی از مسلمانان و غرب در عرصه ارتباطات سیاسی». مطالعات سیاسی جهان اسلام، 8(1): 25-49. https://dx.doi.org/10.30479/psiw.2019.9062.2304 - اکبرزاده، علیرضا؛ معمار، ثریا؛ کوثری، مسعود؛ و همتی، رضا، (1397). «رویکرد مخاطبمحور در مواجهه با شبکههای اجتماعی مجازی». رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 8(2): 1-18. https://mediastudy.ihcs.ac.ir/article_3719.html?lang=fa - ایمانی، مهدی؛ و شیرالینیا، خدیجه، (1394). «نقش کارکرد و فرآیند خانواده در اعتیاد به اینترنت نوجوانان». مشاوره و رواندرمانی خانواده، 5(2): 143-164. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22516654.1394.5.2.7.5 - باغگلی، حسین؛ شعبانیورکی، ابوالفضل؛ غفاری نهاوندی، علی، (1392). «نقد مفهوم معنویت در تربیت معنوی معاصر، معنویت دینی و نوپدید (تشابه ذاتی یا اشتراک لفظی)». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 20(16): 115-89. https://journals.ihu.ac.ir/article_200829.html - باقری، خسرو، (1385). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. جلد 1، انتشارات مدرسه، تهران. - بوربور، اکرم؛ تاجیک اسماعیلی، سمیه، (1400). «رابطه میان میزان و نوع استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی با هویت اجتماعی زنان شهر تهران». پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11 (41): 159-137. https://doi.org/10.22034/spr.2021.256392.1588 - بورن، اد، (1379). بعد فرهنگی ارتباطات برای توسعه. ترجمۀ مهرسیما فلسفی، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما. - تقواییفرد، لیلا؛ کریمی، مجیدرضا؛ و راسخ، کرامتاله، (1398). «تأثیر مصرف رسانهای بر نگرش زنان به فرزندآوری در شهر جهرم». پژوهشهای جامعه شناسی معاصر، 8(15)87-67. https://doi.org/10.22084/csr.2020.19808.1691 - تقوی، سیدمهدی؛ و اصلانی، شهناز، (1396). «بررسی رابطه بین مصرف رسانه، دینداری و ارزشهای خانواده: مطالعه موردی شهر سمنان». پژوهشهای انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده، 8(2): 205-181. https://iranjournals.nlai.ir/handle/123456789/398391 - جوادی، علیمحمد؛ و ملکی، امیر، (1399). «فراتحلیل کیفی آراء صاحبنظران طبقه اجتماعی در ایران (با تأکید بر طبقه متوسط)». جامعهشناسی تاریخی، 12(2): 170-139. http://jhs.modares.ac.ir/article-25-26074-fa.html - جوانمرد، محمد، (1397). «سلبریتیها با ما چه میکنند؟». https://www.isna.ir/news/97050301751 - خجسته، حسن، (1400). «جنگ روایتها، مسئله امروز رسانهها». https://farsi.khamenei.ir/others- dialog?id=49194 - دایک، یان ون، (1401). جامعۀ شبکهای: ابعاد اجتماعی رسانههای نوین. مترجم: علی آزاداحمدی، تهران: دانشگاه امام صادق. - راغب اصفهانی، حسینبنمحمد، (1416ق). مفردات االفاظ قرآن. تحقیق: صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالقلم. - رستمی، محمد؛ جمیلیاسکویی، روزیتا؛ نشاط، الهه؛ فرقانی، محمدرضا، (1396). «بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی بر فرهنگ و باورهای دینی (هویت) کاربران مطالعه موردی: کاربران استان اصفهان». فصلنامۀ علمی-پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 11(2): 72-45. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1036433?FullText=FullText - رفیعیراد، جواد، (1399). «بررسی میزان تأثیر فضای مجازی بر باورها و اعتقادات کاربران شبکههای اجتماعی». مطالعات بینرشتهای دانش راهبردی، (41): 220-201. DOR: 20.1001.1.24234621.1399.10.41.8.4 - سلحشوری، احمد، (1390). «حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی». رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(2): 41-56. https://jedu.marvdasht.iau.ir/article_1041.html - سلیمانی، مجید، (1401). «سلبریتی یک شخص نیست یک رسانه است/ سلبریتیها چگونه مدیریت میشوند؟». https://farsnews.ir/news/14010405000423 - سهرابیاسمرود، فرامرز، (1388). «هوش معنوی، هوش انسانی». روانشناسی نظامی، 1(1)63-66. - صابر، منوچهر؛ بشیر، حسین؛ مجیدیقهرودی، نسیم؛ و مسعودی، امید علی، (1401). «واکاوی نقش و کارکرد شبکههای اجتماعی بر دیجیتالیشدن سبک زندگی جوانان تهران». رسانه و فرهنگ، 12(1): 242-211. https://doi.org/10.30465/ismc.2022.40917.2543 - صدیقسروستانی، رحمتالله، (1379). «فراتحلیل مطالعات انجامشده در حوزه آسیبشناسی اجتماعی در ایران». نامه علوم اجتماعی، 15(15): 103-67. https://jnoe.ut.ac.ir/article_15433.html - صمدی، معصومه؛ و رضایی، منیره، (1390). «بررسی نقش تربیتی خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(12): 117-95. https://ensani.ir/fa/article/311466 - طهماسبزاده، شیخلار؛ و جلیلزاده، مهدیه، (1400). «تبیین مؤلفههای تربیت معنوی(قرآن) و غیردینی(سکولاریسم) و مطابقت آن با اسناد بالادستی برنامه درسی». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 29(50): 277-231. DOR: 20.1001.1.22516972.1400.29.50.9.9 - فاطمی، سیدمحمد، (1397). «تربیت رسانهای در عصر اطلاعات و چالشهای فراروی آن». پویش در آموزش علوم انسانی، 3(11): 34-18. https://humanities.cfu.ac.ir/article_797.html - فریدونی، محمدرضا؛ و پناهیتوانا، صادق، (1401). «تربیت معنوی بر پایه فقر ذاتی در صحیفه سجادیه». دوفصلنامۀ دعاپژوهی، 2(3): 68-53. https://doi.org/10.22084/dua.2023.27880.1014 - فریدونی، محمدرضا؛ و موسویان، سید میثم، (1402). رواندرمانگری معنوی. قم: معارف. - قراباغی، حسن؛ صالحی، وحید؛ و دلروز، کاظم، (1399). «بررسی تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر گرایش دینی، اخلاق، پیشرفت تحصیلی و اوقات فراغت جوانان استان همدان». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 20(51): 96-72. https://faslname.msy.gov.ir/article_423.html - قنبریبرزیان، علی؛ سیفزاده، علی؛ و محمدی، اصغر، (1396). «خانواده دیجیتال، هویت دینی و ارزشهای خانوادگی: پیمایشی در شهر اصفهان». مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 16(35): 50-29. https://faslname.msy.gov.ir/article_189.html - کاستلز، مانوئل، (1380). عصر اطلاعات؛ ظهور جامعۀ شبکهای. جلد اول، ترجمۀ احمد عقیلیان و افشین خاکباز، طرح نو. - کلارک، لین شافیلد، (1387). رسانه، معنا و هویت مذهبی در بستر پستمدرن. ترجمۀ حسین شیخالاسلامی، تهران: رواق هنر و اندیشه. - کوچکزائی، مصطفی؛ فیضیان، مجیدرضا؛ و شاهآبادی، محمدحسین، (1397). «بررسی سلبریتیسازی در رسانه و بحران هویت نوجوان در جامعه». جامعه فرهنگ رسانه، 7(29): 121-103. DOR: 20.1001.1.38552322.1397.7.29.5.5 - گیدنز، آنتونی، (1373). جامعهشناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی. - لیاقتدار، محمدجواد؛ نظری، حسین؛ و موسوی، ستاره، (1393). «بررسی فرصتها و تهدیدهای ناشی از کاربست فناوری اطلاعات در سبک زندگی دینی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان)». مطالعات رسانه و امت، 1(2): 142-117. https://jius.mazaheb.ac.ir/article_13660.html - محمدرضایی، محمد؛ موسوی، سید روح الله، (1400). «تحلیل نسبت دین و دینداری با شبکههای اجتماعی سایبری». نشریه قبسات، 26(100)72-45. https://qabasat.iict.ac.ir/article_245065.html - مصباحیزدی، محمدتقی، (1391). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). - مهدیزاده، شراره؛ و زارعغیاثآبادی، فاطمه، (1394). «رسانه و دینداری میان جوانان». دین و ارتباطات، 22(1): 177-145. https://doi.org/10.30497/rc.2015.1736 - نقدی، اسدالله، (1392). «روشهای تربیتی پدران در خانوادههای ایرانی از نگاه جوانان». پژوهشهای جامعهشناسی معاصر، 1(2): 173-153. https://csr.basu.ac.ir/article_1051.html - هدایتی، عزیز؛ زینیوند، یوسف؛ و رسولزادهاقدم، صمد، (1395). «آسیبشناسی شبکههای اجتماعی مجازی موبایلمحور در زمینه تربیت دینی (مورد مطالعه: دانشآموزان مقطع متوسطه شهر تبریز)». مطالعات جامعهشناسی، 8(31): 45-23. https://sanad.iau.ir/Journal/jss/Article/957638 - The Holy Quran, Translated by: Mahdi Elahi-Ghomeshei, Qom: Khatam al-Anbiya Publications. - Nahj al-Balagha, (2009). Sharif Razi, Mohammad-ibn Hossein, Translated by: Hossein Ansarian, Qom: Dar al- erfan Publications. (Original publication in 1388 Persian calendar). - Akbarzadeh, A.-R., Memar, S., Kosari, M. & Hemmati, R., (2018). “Audience-centered approach in dealing with virtual social networks”. Media and Culture, 8(2): 1–18. https://mediastudy.ihcs.ac.ir/article_3719.html?lang=fa - Baghaogli, H., Shabani Varaki, A. G. & Nahavandi, A., (2013). “Critique of the concept of spirituality in contemporary spiritual education, religious and novel spirituality (Intrinsic similarity or verbal commonality)”. Research in Islamic Education and Training, 20(16): 89–115. https://journals.ihu.ac.ir/article_200829.html - Bagheri, K., (2006). A revisit to Islamic education (Vol. 1). Madreseh Publications. - Bourbour, A. & Tajik Esmaeili, S., (2021). “The relationship between the amount and type of use of virtual social networks and the social identity of women in Tehran”. Social Psychological Research, 11(41): 137–159. https://doi.org/10.22034/spr.2021.256392.1588 - Bourne, E., (2000). Cultural dimension of communication for development (M. Falsafi, Trans.). IRIB Research Center. (Original work published 1379 [Persian calendar]) - Castells, M., (2001). The information age: Economy, society and culture; The rise of the network society (Vol. 1, A. Aghilian & A. Khakbaz, Trans.). Tarh-e No Publications. (Original work published 1380 [Persian calendar]) - Clark, L. S., (2008). Media, meaning, and religious identity in the postmodern context (H. Sheikh-Al-Islami, Trans.). Ravagh Honar va Andisheh Publications. (Original work published 1387 [Persian calendar]) - Ebrahimi-Far, T., (2019). “The role of media in negative portrayal of Muslims and the West in the arena of political communications”. Political Studies of the Islamic World, 8(1): 25–49. https://doi.org/10.30479/psiw.2019.9062.2304 - Fatemi, S. M., (2018). “Media education in the information age and its challenges”. Poyesh dar Amoozesh Olum-e Ensani, 3(11): 18–34. https://humanities.cfu.ac.ir/article_797.html - Fereidooni, M. & Mousavian, S. M., (2023). Spiritual psychotherapy. Maaref Publications. - Fereidooni, M. & Panahi-Tavana, S., (2023). “Spiritual education based on intrinsic poverty in Sahifa Sajjadiyya”. Prayer Studies, 2(3): 53–68. https://doi.org/10.22084/dua.2023.27880.1014 - Ghanbari Barzian, A., Seifzadeh, A. & Mohammadi, A., (2017). “Digital family, religious identity and family values: A survey in Isfahan city”. Strategic Studies on Youth and Sports, 16(35): 29–50. https://faslname.msy.gov.ir/article_189.html - Gharabaghi, H., Salehi, V. & Delrooz, K., (2020). “Investigating the impact of virtual social networks on religious orientation, ethics, academic achievement, and leisure time of youth in Hamedan province”. Strategic Studies on Youth and Sports, 20(51): 72–96. https://faslname.msy.gov.ir/article_423.html - Giddens, A., (1994). Sociology (M. Sabouri, Trans.). Ney Publishing. (Original work published 1373 [Persian calendar]) - Hedayati, A., Zeinivand, Y. & Rasoulzadeh-Aghdam, S., (2016). “Pathology of mobile-based virtual social networks in the field of religious education (Case study: High school students in Tabriz)”. Sociological Studies, 8(31): 23–45. https://sanad.iau.ir/Journal/jss/Article/957638 - Imani, M. & Shirali-Nia, K., (2015). “The role of family function and process in adolescent internet addiction”. Family Counseling and Psychotherapy, 5(2): 143–164. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22516654.1394.5.2.7.5 - Javadi, A.-M. & Maleki, A., (2020). “Qualitative meta-analysis of opinions of social class experts in Iran (With emphasis on the middle class)”. Historical Sociology, 12(2): 139–170. http://jhs.modares.ac.ir/article-25-26074-fa.html - Javanmard, M., (2018). What are celebrities doing to us? https://www.isna.ir/news/97050301751 - Khojasteh, H., (2021). The war of narratives. today’s media issue. https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=49194 - Kochakzaei, M., Feyzian, M. & Shah-Abadi, M. H., (2018). “Investigating celebrity-making in media and adolescent identity crisis in society”. Society Culture Media, 7(29): 103–121. https://doi.org/20.1001.1.38552322.1397.7.29.5.5 - Liaghatdar, M. J., Nazari, H. & Mousavi, S., (2014). “Investigating the opportunities and threats arising from the application of information technology in the religious lifestyle of students (Case study: Graduate students of Isfahan University)”. Media Studies and Ummah, 1(2): 117–142. https://jius.mazaheb.ac.ir/article_13660.html - Mahdizadeh, S. & Zare-Ghiasabadi, F., (2015). “Media and religiosity among young people”. Religion and Communication, 22(1): 145–177. https://doi.org/10.30497/rc.2015.1736 - Mesbah-Yazdi, M.-T., (2012). Philosophy of Islamic education. Imam Khomeini Educational and Research Institute. - Mohammadrezaei, M. & Mousavi, S. R., (2021). “Analyzing the relationship between religion and religiosity with cyber social networks”. Qabasat Quarterly Journal, 26(100): 45–72. https://qabasat.iict.ac.ir/article_245065.html - Naghdi, A., (2013). “Parental educational methods in Iranian families from the perspective of youth”. Contemporary Sociological Research, 1(2): 153–173. https://csr.basu.ac.ir/article_1051.html - Rafiei-Rad, J., (2020). “Investigating the impact of cyberspace on the beliefs and faiths of social network users”. Interdisciplinary Studies in Strategic Knowledge, (41): 201–220. https://doi.org/20.1001.1.24234621.1399.10.41.8.4 - Ragheb Esfahani, H. ibn-M., (1995). Mufradat alfaz al-Quran (S. A. Dawoodi, Ed.). Dar al-Qalam. - Rostami, M., Jamili-Oskouei, R., Neshat, E. & Forghani, M., (2017). “Investigating the impact of social networks on the culture and religious beliefs (identity) of users: A case study of users in Isfahan province”. Social Sciences of Islamic Azad University, 11(2): 45–72. https://sanad.iau.ir/fa/Article/1036433?FullText=FullText - Saber, M., Bashir, H., Majidi Ghahroudi, N. & Masoudi, O. A., (2022). “Analyzing the role and function of social networks on the digitalization of Tehran youth lifestyle”. Media and Culture, 12(1): 211–242. https://doi.org/10.30465/ismc.2022.40917.2543 - Salahshouri, A., (2011). “The boundaries and limits of moral education, spiritual education, and religious education”. A New Approach in Educational Management, 2(2): 41–56. https://jedu.marvdasht.iau.ir/article_1041.html - Samadi, M. & Rezaei, M., (2011). “Investigating the educational role of the family in the formal and public education system from the perspective of science and religion”. Research in Islamic Education and Training, 19(12): 95–117. https://ensani.ir/fa/article/311466 - Sedigh-Sarvestani, R., (2000). “Meta-analysis of studies conducted in the field of social pathology in Iran”. Nameh Olum-e Ejtemaei, 15(15): 67–103. https://jnoe.ut.ac.ir/article_15433.html - Sohrabi Asmarood, F., (2009). “Spiritual intelligence, human intelligence”. Military Psychology, 1(1): 63–66. - Soleimani, M., (2022). Celebrity is not a person, it is a media / How are celebrities managed? https://farsnews.ir/news/14010405000423 - Taghavi, S.-M. & Aslani, S., (2017). “Investigating the relationship between media consumption, religiosity and family values: A case study of Semnan city”. Social-Police Studies of Women and Family, 8(2): 181–205. https://iranjournals.nlai.ir/handle/123456789/398391 - Taghvaei-Fard, L., Karimi, M. & Rasekh, K., (2019). “The impact of media consumption on women’s attitudes towards childbearing in Jahrom city”. Contemporary Sociological Research, 8(15): 67–87. https://doi.org/10.22084/csr.2020.19808.1691 - Tahmasbzadeh, S. & Jalilzadeh, M., (2021). “Explaining the components of spiritual education (Quran) and non-religious (secularism) and its compliance with the upstream documents of the curriculum”. Research in Islamic Education and Training, 29(50): 231–277. https://doi.org/20.1001.1.22516972.1400.29.50.9.9 - Van Dijck, J., (2022). The network society: Social aspects of new media (A. Azad-Ahmadi, Trans.). Imam Sadiq University Press. (Original work published 1401 [Persian calendar]) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 298 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 53 |