دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها512
تعداد مقالات5,365
تعداد مشاهده مقاله10,218,102
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,821,818
حوزان, محدثه, فراتی, علی اکبر, هاشمی, انسیه سادات. (1402). بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایة رابطة مفهومی تقابل معنایی (مطالعة موردی گونه‌های جهتی و دوسویه). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(41), 25-50. doi: 10.22084/nahj.2023.26896.2860
محدثه حوزان; علی اکبر فراتی; انسیه سادات هاشمی. "بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایة رابطة مفهومی تقابل معنایی (مطالعة موردی گونه‌های جهتی و دوسویه)". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11, 41, 1402, 25-50. doi: 10.22084/nahj.2023.26896.2860
حوزان, محدثه, فراتی, علی اکبر, هاشمی, انسیه سادات. (1402). 'بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایة رابطة مفهومی تقابل معنایی (مطالعة موردی گونه‌های جهتی و دوسویه)', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 11(41), pp. 25-50. doi: 10.22084/nahj.2023.26896.2860
حوزان, محدثه, فراتی, علی اکبر, هاشمی, انسیه سادات. بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایة رابطة مفهومی تقابل معنایی (مطالعة موردی گونه‌های جهتی و دوسویه). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 11(41): 25-50. doi: 10.22084/nahj.2023.26896.2860

بررسی صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه بر پایة رابطة مفهومی تقابل معنایی (مطالعة موردی گونه‌های جهتی و دوسویه)

فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه
مقاله 2، دوره 11، شماره 41، خرداد 1402، صفحه 25-50    اصل مقاله (877.96 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2023.26896.2860
نویسندگان
محدثه حوزان1؛ علی اکبر فراتی2؛ انسیه سادات هاشمی* 2
1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
تقابل جهتی و دوسویه به‌عنوان دو گونة رایج در تقابل معنایی مطرح هستند. تقابل معنایی مبحث ویژه‌ای از معنی‌شناسی را به خود اختصاص می‌دهد. تقابل‌های معنایی یکی از مهم‌ترین و پربسامدترین روابط معنایی در نهج‌البلاغه به شمار می‌روند. تنوع تقابل معنایی در دنیا و آخرت، دلالت‌­های معنایی متنوعی را رقم می‌زند که از ابزارهای لازم در بررسی معناشناختی این اثر ادبی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده‌­است. در این پژوهش، به دلیل گسترده‌بودن بحث تقابل معنایی میان صفات دنیا و آخرت در خطبه‌های نهج‌البلاغه، به بررسی دو گونة رایج از انواع تقابل میان این صفات، پرداخته‌ شده‌­است. پس از استخراج جفت صفات متقابل دنیا و آخرت از میان خطبه‌ها و تطبیق هر یک از آن‌ها، بر انواع تقابل در معنی‌شناسی، برآیند پژوهش نشان داد که در این میان، امام برخی ویژگی‌ها برای دنیا و آخرت ترسیم کرده‌اند که نمایان‌گر تقابل جهت‌های مختلف نسبت به نقطة ارجاع هستند و تحت عنوان تقابل جهتی مطرح می‌شوند. این تقابل‌ها با دربرگیری پانزده مورد به‌عنوان یکی از پربسامدترین انواع تقابل میان صفات متقابل دنیا و آخرت محسوب می‌شوند. جفت صفات متقابل مطابق با ویژگی‌های تقابل دوسویه که از نظر میزان بسامد میان صفات دنیا و آخرت با دربرگیری سه مورد، کم‌ترین میزان را به خود اختصاص می‌دهند، پس از تقابل جهتی قرار می‌گیرند. امام از این صفات برای بیان ویژگی‌هایی از دنیا و آخرت استفاده کرده‌اند که وقوع یکی از واژه‌های متقابل، متضمن وقوع واژة دیگر  هست.
کلیدواژه‌ها
معنی‌شناسی؛ تقابل معنایی؛ تقابل دوسویه؛ تقابل جهتی؛ دنیا و آخرت؛ نهج‌البلاغه
مراجع
  • ابن‌­سیده، علی‌­بن‌­اسماعیل (1421). المحکم و المحیط الاعظم. محقق: عبد­الحمید­ هنداوی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • ابن­‌فارس، احمد­بن­‌فارس (1404). معجم مقاییس اللغة. محقق: محمد هارون عبد­السلام. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • ابن‌­منظور، محمد­بن‌­مکرم (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
  • ازهرى، محمد بن احمد (1421). تهذیب اللغة. چاپ اول. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • بستانی، فؤاد­افرام (1375). فرهنگ ابجدی. تهران: اسلامی.
  • پالمر، فرانک (1366). نگاهی تازه به معنی­شناسی. مترجم: کورش صفوی. تهران: چاپ پنگوئن.
  • جوهری، اسماعیل‌­بن­‌حماد (1376). الصحاح. محقق: احمد عبد­الغفور عطار. بیروت: دار العلم للملایین.
  • راغب‌­اصفهانی، حسین‌­بن‌­محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار­القلم.
  • ----------------------- (1374). مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی.
  • زمخشرى، محمود­بن­‌عمر (1979). أساس­البلاغة. چاپ اول. بیروت: دار صادر.
  • ------------------ (1386). مقدمة الأدب، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
  • صاحب، اسماعیل‌­بن‌­عباد (1414). المحیط فی اللغة، محقق: محمد­حسن آل­یاسین، بیروت: عالم الکتب.
  • صفوی، کورش (1387). درآمدی بر معنی­شناسی. تهران: انتشارت سوره مهر.
  • ---------- (1369). نگاهی به تقابل معنایی. نثر پژوهشی ادب فارسی. شماره 1، 104- 115.
  • صناعتی، مرضیه (1382). پیشنهادی در طبقه­بندی تقابل معنایی در زبان فارسی، مجلة زبان و ادب. سال ششم، شمارة 18، 14-37. DOI:22054/LTR.2004.6255
  • طریحی، فخر­الدین‌­بن­‌محمد (1375). مجمع البحرین. محقق: احمد حسینی­اشکوری. تهران: مرتضوی.
  • فراهیدى، خلیل‌­بن‌­احمد (1409). کتاب العین. چاپ دوم. قم: نشر هجرت.
  • فیض­‌الاسلام­‌اصفهانی، علی‌نقی (1368). ترجمة نهج­البلاغه. تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه (تألیفات فیض­الاسلام).
  • فیومی، احمد­بن‌­محمد (1414). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: مؤسسه دار الهجرة.
  • قرشی، علی­‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  • ----------- (1377). مفردات نهج‌البلاغه. تهران: مرکز فرهنگی نشر قبله.
  • گیررتس، دیرک (1393). نظریه­های معنی‌شناسی واژگانی. مترجم: کورش صفوی. تهران: نشر علمی.
  • لاینز، جان (1391). درآمدی بر معنی‌شناسی زبان. مترجم: کورش صفوی. تهران: نشر علمی.
  • لوبنر، سباستین (1399). درآمدی بر معناشناسی. مترجم: جلال رحیمیان. تهران: نشر نویسه پارسی.
  • مجموعة من المؤلفین. (1425). المعجم الوسیط. الطبعة الرابعة. مصر: مجمّع اللغة العربیة.
  • Cruse, D. A. (1986). Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Crystal, David. (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishing.
  • Hurford, James R., Brendan Heasly and Michael B. Smith. (2007). Semantics: A Coursebook. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Saeed, J. I. (2016). Semantics. Wiley Blackwell.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 592
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 405


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب