آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,926 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,372 |
گونه‌شناسی نقوش گیاهیِ سقف و سرستون‌های چوبی مساجد ستوندار آذربایجان شرقی در دوره صفوی و قاجار | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 مهر 1402 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nb.2023.26801.2520 | ||
| نویسندگان | ||
| یداله حیدری باباکمال* 1؛ عاطفه کمشکی2؛ علی نعمتی3 | ||
| 1استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| 2دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| 3عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| چکیده | ||
| گونه‌شناسی نقوش گیاهیِ سقف و سرستون‌های چوبی مساجد ستوندار آذربایجان شرقی در دوره صفوی و قاجار* چکیده مساجد ستوندار چوبی منطقه آذربایجان از نمونه‌های منحصر به‌فرد دوره صفوی و قاجار هستند که مشابه آنها در نقاط دیگر ایران به‌ندرت ساخته شده است. بیشتر این مساجد در دوره صفوی ساخته و در دوره‌های بعد به‌ویژه قاجار، بازسازی شده‌اند و قسمت‌ها یا آرایه‌های مکملی به آنها افزوده شده است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هنری مساجد یاد شده، آرایه نقاشی روی چوب در انواع گیاهی، اسلیمی و کتیبه در سقف و سرستون‌های مقرنسی چوبی است. بنابراین مسئله اصلی پژوهش پیشِ رو مطالعه گونه‌های مختلف آرایه‌های گیاهی و اسلیمی در سقف و ستون‌های چوبی مساجد شبستانی آذربایجان و بررسی جایگاه آنها در گاه‌شناسی نسبی مساجد مورد مطالعه است. به این منظور جامعه آماری تمامی مساجد ستوندار چوبی منطقه آذربایجان است که هر یک از آنها از طریق بررسی میدانی شناسایی و مطالعه شده‌اند. از میان 38 مسجد شبستانی ستوندار بررسی شده، 11 مسجد با نقوش گیاهی و اسلیمی بر روی چوب شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که 9 گونه گیاهی و 2 دو گونه اسلیمی بر مقرنس‌های چوبی سرستون‌ها، صندوقچه‌های مکعبی غیر باربر روی شاه‌تیرها، تیرهای حمال و باریکه‌های چوب بین تیرهای حمال سقف موسوم به پَردو نقش شده است. گونه‌های گیاهی ترسیم شده ترکیبی از هنر ایرانی و بومی منطقه آذربایجان است؛ نقش‌های دوره صفوی مشابه نقوش فرش‌ها و جلدهای نسخ خطی همزمان طراحی شده که ترکیب آنها عموماً تجریدی بوده، و طبیعت‌گرایی کمتری در آنها دیده می‌شود. در طراحی نقوش گیاهی مربوط به دوره قاجار نیز دو رویکرد به‌کار رفته است؛ در طرح اسلیمی‌ها و گل‌ها همواره وفادار به سنت‌های پیشین بوده‌اند. از طرفی ویژگی‌های مخصوص قاجاری در رنگ‌بندی متنوع و گرم مشهود است؛ از سوی دیگر تأثیرات و الگوهای بومی در طراحی نقوش استفاده شده که مشابه آنها در جایی دیده نشده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مساجد ستوندار چوبی؛ نقوش گیاهی؛ نقاشی روی چوب؛ دوره صفوی و قاجار؛ آذربایجان شرقی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 394 |
||