دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,052
تعداد مشاهده مقاله9,296,919
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,139,790
عطائی, یحیی. (1402). واکه‌های بسیط در شعر موزون فارسی. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 13(26), 69-94. doi: 10.22084/rjhll.2023.27916.2272
یحیی عطائی. "واکه‌های بسیط در شعر موزون فارسی". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 13, 26, 1402, 69-94. doi: 10.22084/rjhll.2023.27916.2272
عطائی, یحیی. (1402). 'واکه‌های بسیط در شعر موزون فارسی', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 13(26), pp. 69-94. doi: 10.22084/rjhll.2023.27916.2272
عطائی, یحیی. واکه‌های بسیط در شعر موزون فارسی. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1402; 13(26): 69-94. doi: 10.22084/rjhll.2023.27916.2272

واکه‌های بسیط در شعر موزون فارسی

پژوهش های زبان شناسی تطبیقی
دوره 13، شماره 26، اسفند 1402، صفحه 69-94    اصل مقاله (2.09 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjhll.2023.27916.2272
نویسنده
یحیی عطائی*
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور، ایران
چکیده
در این مقاله عملکردِ واکه‌های بسیط در شعر و عروض فارسی تشریح شده‌ است. نویسنده با بازاندیشی و استدلال در نمونه‌های شعر موزون فارسی نشان داده ‌است که اولاً تظاهرِ آوایی واکه‌های بسیط به‌لحاظ کیفی و کمّی در شعر فارسی دوازده است. ثانیاً هم‌چنان‌که در آواشناسی میان واج و واج‌گونه فرق قائل هستیم این مسأله در عروض هم دخالت دارد. سوم این‌که شناختِ این واکه‌های دوازده‌گانه و نحوة کارکردشان در عروض برای آموزشِ درستِ این دانش بسیار ضروری است. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از نرم‌افزار PRAAT تفاوت واکه‌ها به‌طور دقیق نشان داده شده‌ است. نتایج کاربردیِ مقاله معرفی و رفع خطاهایی است که در آموزش این دانش رخ داده ‌است. این خطاها عبارتند از: ۱ و ۲- خطای تغییر کیفیّتِ واکه به جای تغییر کمیّت در خوانشِ شعر و در نتیجه توصیفِ اشتباهِ اوزان. ۳- کوتاه‌دانستنِ برخی واکه‌های بلند. ۴- خطای ساقط‌کردنِ برخی همخوان‌ها از تقطیع. ۵- شکلِ نادرستِ طرح‌های هجایی در کتاب‌های عروض.
کلیدواژه‌ها
واکه‌؛ واج‌گونه؛ اختیار شاعری؛ طرح هجایی؛ ضرورتِ وزنی
موضوعات
زبان شناسی تطبیقی
مراجع
  • اسدی طوسی، حکیم ابونصر (۱۳۵۴). گرشاسپ‌نامه. به اهتمام حبیب یغمایی. تهران: کتابخانة طهوری.
  • ایرج‌میرزا، فخرالشعرا (۱۳۵۳). دیوان اشعار ایرج میرزا. به اهتمام محمدجعفر محجوب. تهران: اندیشه.
  • ثمره، یدالله (۱۳۸۶). آواشناسی زبان فارسی آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • حافظ، شمس‌الدین محمد (1362). دیوان حافظ. تصحیحِ پرویز ناتل خانلری. تهران: خوارزمی.
  • خاقانی، افضل‌الدین (1374). دیوان خاقانی شروانی. تصحیحِ ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
  • خانلری، پرویز (۱۳۶۷). وزن شعر فارسی. تهران: توس.
  • خیام، غیاث‌الدین عمربن‌ابراهیم (۱۳۵۴). رباعیات عمر خیام. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
  • رازی، شمس‌الدین محمد (۱۳۸۷). المعجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح محمد قزوینی و مدرس رضوی. تهران: زوار.
  • رعدی آذرخشی، غلامعلی (۱۳۶۴). نگاه مجموعه‌ای از اشعار رعدی آذرخشی. تهران: نشر گفتار.
  • رودکی، ابوعبدالله جعفر (۱۳۷۱). دیوان رودکی سمرقندی. بر اساس نسخة سعید نفیسی و ی. براگینسکی. تهران: مؤسسة انتشارات نگاه.
  • سعدی، مصلح‌­بن­عبدالله (138۳). متن کامل دیوان شیخ اجل سعدی شیرازی. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: روزنه.
  • شمیسا، سیروس (13۹۰). آشنایی با عروض و قافیه. تهران: میترا.
  • صادقی، علی‌اشرف (۱۳۵۸). تکوین زبان فارسی. تهران: دانشگاه آزاد ایران.
  • عطار، فریدالدین (1385). منطق‌الطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
  • عظیمی، محمدجواد (۱۳۸۵). «تغییر کمیت مصوت در شعر عروضی فارسی». نامة فرهنگستان. سال هشتم: شمارة ۲.
  • فرخی سیستانی، علی­بن­جولوغ (1371). دیوانِ فرخی سیستانی. به‌کوششِ محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
  • فردوسی (حکیم)، ابوالقاسم (۱۳۶۶). شاهنامه. به تصحیح جلال خالقی‌مطلق با همکاری ابوالفضل خطیبی. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
  • قاآنی، حبیب­الله (1336). دیوان حکیم قاآنی شیرازی. تصحیح و مقدمه از محمدجعفر محجوب. تهران: امیرکبیر.
  • قهرمانی مقبل، علی‌اصغر (۱۳۹۰). «ضرورت وزنی و اهمیت آن در شعر عربی و فارسی و تأثیر آن در اعتدال وزنی». وزن شعر فارسی از دیروز تا امروز. به کوشش امید طبیب‌زاده. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  • کابلی، ایرج (۱۳۷۶). وزن‌شناسی و عروض. تهران: آگه.
  • محجوب، محمدجعفر (۱۳۷۹). سبک خراسانی در شعر فارسی بررسی مختصات سبکی شعر فارسی. تهران: فردوس و جامی.
  • مدرسی قوامی، گلناز (۱۳۹۴). فرهنگ توصیفی آواشناسی و واج‌شناسی. تهران: علمی.
  • مدرسی قوامی، گلناز (۱۳۹۸). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: سمت.
  • منوچهری دامغانی، احمدبن‌قوس (۱۳۷۶). دیوان منوچهری دامغانی. به‌کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: زوار.
  • مولوی، جلال­الدین محمد (137۴). مثنوی معنوی. تصحیحِ رینولد الین نیکلسون. تهران: توس (افست از روی چاپ لیدن).
  • مولوی، جلال‌الدین محمد (۱۳۷۸). کلیات شمس یا دیوان کبیر. با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
  • ناصرخسرو، ابومعین (۱۳۵۷). دیوان اشعار حکیم ناصرخسرو قبادیانی. تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق. کانادا: دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران.
  • نجفی، ابوالحسن (۱۳۹۴). اختیارات شاعری و مقاله‌های دیگر در عروض فارسی. تهران: نیلوفر.
  • نسیم‌شمال، سیداشرف‌الدین (۱۳۲۶). کتاب نسیم شمال. به اهتمام اردشیر بنشاهی بمبئی: چاپخانة سلطانی وزیر بلدنگ.
  • نظامی، جمال‌الدین الیاس­بن­یوسف (13۸8). شرفنامه. با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
  • نغزگوی‌کهن، مهرداد (۱۳۹۴). فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی. با همکاری شادی داوری. تهران: علمی.
  • وحیدیان­کامیار، تقی (13۹۵). وزن و قافیة شعر فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  • هادی، روح‌الله (۱۳۹۲). آموزش عروض از دریچة پرسش. تهران: سمت.
  • https://ganjoor.net/
  • https://praat.en.softonic.com
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 7,217
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 750


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب