دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها485
تعداد مقالات5,045
تعداد مشاهده مقاله9,290,943
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,135,384
دکامی, محمدجواد. (1401). تبیین و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امام علی (ع). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10(39), 57-79. doi: 10.22084/nahj.2023.27276.2895
محمدجواد دکامی. "تبیین و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امام علی (ع)". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10, 39, 1401, 57-79. doi: 10.22084/nahj.2023.27276.2895
دکامی, محمدجواد. (1401). 'تبیین و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امام علی (ع)', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10(39), pp. 57-79. doi: 10.22084/nahj.2023.27276.2895
دکامی, محمدجواد. تبیین و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امام علی (ع). پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1401; 10(39): 57-79. doi: 10.22084/nahj.2023.27276.2895

تبیین و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امام علی (ع)

فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه
مقاله 3، دوره 10، شماره 39، آذر 1401، صفحه 57-79    اصل مقاله (1.05 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2023.27276.2895
نویسنده
محمدجواد دکامی*
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
امیر مؤمنان علی (ع) همراه با توصیه‌ها و دستورات اخلاقی خود سعی کرده‌اند که فلسفۀ آن توصیه‌ها و دستورات را به زیباترین شکل ممکن برای مخاطبانشان روشن کنند و این به معنای اعتقاد آن حضرت به استدلال‌پذیری احکام اخلاقی است. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی به استنباط و بررسی استدلال‌های اخلاقی در کلام امیر مؤمنان (ع) پرداخته شده است و هدف از انجام آن اثبات این مطلب است که آن حضرت دستورات اخلاقی را صرفاً بیانگر احساسات و امیال افراد یا قرارداد اجتماعی، یا دستور آمران و ناهیان نمی‌دانستند، بلکه در توصیه‌های اخلاقی خود هم به مصالح و مفاسد رفتارهای انسان نظر داشته‌اند و هم به توانایی درک آن مصالح و مفاسد به‌وسیلۀ مخاطبان آن توصیه‌ها. با توجه به اینکه برخی احکام اخلاقی معطوف به وظیفه انسان و برخی معطوف به نتیجه افعال او هستند، امام (ع) در تبیین دستورات و توصیه‌های اخلاقی خود هم به استدلال‌های وظیفه‌گرایانه نظر داشته است و هم از استدلال‌های نتیجه‌گرایانه به بهترین شکل ممکن بهره برده است. گرچه در نگاه حکیمانۀ آن حضرت دستور اخلاقیِ وظیفه‌گرایانه‌ای که به هیچ غایتی معطوف نباشد، هرگز محقق نمی‌شود و همۀ افعال نهایتاً متوجه غایت و هدفی هستند و آن تقرّب به کمال مطلق از راه آراستگی به صفات کمال و جمال الهی است.
کلیدواژه‌ها
استدلال اخلاقی؛ نهج‌البلاغه؛ وظیفه‌گرایی؛ نتیجه‌گرایی؛ توصیۀ اخلاقی
مراجع
  • ادواردز، پل (1378). فلسفۀ اخلاق، تهران: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی تبیان.
  • تمیمی آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (1373). غررالحکم و دررالکلم، مقدمه و تعلیق میرجلال‌الدین حسینی ارموی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • جعفری، محمدتقی (1357). ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • جوادی آملی، عبدالله (1378). شریعت در آینۀ معرفت، چاپ دوم، قم: اسراء.
  • حرّانی، ابن شعبه (1376). تحف العقول فیما جاء مِنَ الحِکَمِ ‌وَ الْمَواعظ عَنْ آل‌ِ الرّسول، قم: جامعه مدرسین.
  • دکامی، محمدجواد (1397). نقد و بررسی نظریه استقلال اخلاق کانت با تکیه بر مبانی اخلاق اسلامی در کلام امام علی (ع)، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 6(21)، 77-93.
  • زمانی، مهدی و مهدوی‌نژاد، محمدحسین، اژدر، علی­رضا و تقیان ورزنه، رضا (1390). امکان استدلال اخلاقی در توصیه‌گرایی هیر، متافیزیک، دوره جدید، شمارۀ 9 و 10، 18-1.
  • السید عبده، عبدالهادی (بی­تا). الکفاءه الشخصیه، قاهره: مکتبه الانجلو المصریه
  • شیروانی، علی (1381). اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، قم: دارالفکر.
  • صادقی، مسعود (1398). چهار چالش اساسی بر سر راه استدلال‌های اخلاقی؛ دیدگاه دومسل، فصلنامۀ فلسفه، سال چهل و هفتم، 123-108
  • فرانکنا، ویلیام (1380). فلسفۀ اخلاق، ترجمه انشاء الله رحمتی، تهران: نشر حکمت.
  • فیض کاشانی، ملامحسن (1417 ق). المحجة البیضاء، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • قرشی بنابی، علی‌اکبر (1377). مفردات نهج‌البلاغه، تهران: نشر قبله.
  • کانت، ایمانوئل (1393). درس­های فلسفۀ اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی، تهران: نقش و نگار.
  • کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407). کافی، تصحیح غفاری و آخوندی چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • مجلسی، محمدتقی (1403). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الأطهار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • محمدی ری‌شهری، محمد (1385). میزان الحکمه، قم: مؤسسۀ علمی فرهنگی دارالحدیث.
  • مطهری، مرتضی (1386). فلسفۀ اخلاق، قم: انتشارات صدرا.
  • ----------- (1368). تعلیم و تربیت در اسلام، قم: انتشارات صدرا.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1386). پیام امام، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
  • مک ناوتن، دیوید (1308). بصیرت اخلاقی، ترجمه محمود فتحعلی، قم: موسسه پژوهشی امام خمینی.
  • موسوی، سمیه‌السادات و حسینی قلعه بهمن، سید علی‌اکبر. (1400). تحلیل تطبیقی روش‌شناسی استدلال‌های اخلاقی شهید مطهری و آیت‌الله مصباح‌ یزدی، پژوهش های نوین دینی، شماره 4، 49-26.
  • Moor, G. E. (1988). Principia Ethica, Prometheus Books, New York.
  • Kant, I. (2002). Critique of Practical Reason, Translated by Werner S. Pluhar, Introduction by Stephen Engstrom Hackett Publishing Company, Inc. Indianapolis/Cambridge.
  •  
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 282
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 280


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب