دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها512
تعداد مقالات5,365
تعداد مشاهده مقاله10,218,114
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,821,820
ایزدی, محمد علی. (1401). بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمؤمنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10(39), 133-153. doi: 10.22084/nahj.2023.27094.2889
محمد علی ایزدی. "بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمؤمنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10, 39, 1401, 133-153. doi: 10.22084/nahj.2023.27094.2889
ایزدی, محمد علی. (1401). 'بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمؤمنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 10(39), pp. 133-153. doi: 10.22084/nahj.2023.27094.2889
ایزدی, محمد علی. بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمؤمنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1401; 10(39): 133-153. doi: 10.22084/nahj.2023.27094.2889

بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی پیرامون عدم عصمت امیرالمؤمنین(ع) با استناد به خطبه 216 و 78 نهج‌البلاغه

فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه
مقاله 6، دوره 10، شماره 39، آذر 1401، صفحه 133-153    اصل مقاله (1.92 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2023.27094.2889
نویسنده
محمد علی ایزدی*
استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
عصمت در لغت به معنای منع و نگه‌داشتن و در اصطلاح عبارت است از وجود نیرویی در انسان معصوم که او را از ارتکاب خطا و گناه حفظ می‌کند. امامیه بالاتفاق «عصمت» را برای امام ضروری دانسته و با دلائل عقلی و نقلی به اثبات آن پرداختند. ولی آلوسی این عقیده شیعه را انکار کرده و مدعایش را به برخی از خطبه‌های نهج‌البلاغه مستند نموده و می‌گوید: «اذعان امام علی(ع) به خطا و طلب مغفرت» دلیل بر عدم‌عصمت حضرت می­باشد. مقاله حاضر کوشیده، با تکیه بر روش اسنادی، تحلیلی به بررسی انتقادی دیدگاه آلوسی بپردازد و نسبت این اعترافات با عصمت را بازکاوی نماید. یافته­های پژوهشی حاکی از این‌است که او، بدون توجه به سیاق کلام، نگاه منظومه‌وار به سخنان امام علی(ع) و اکتفا به ظاهر عبارات، برخی از فرازهای نهج‌البلاغه را به‌صورت تقطیع و گزینشی در جهت اهداف خاص مورد بهره‌برداری قرار داده است؛ اذعان امام به «خطا» بر اساس اندیشه توحیدی و ناظر به بُعد مُلکی و «طلب مغفرت» حضرت، به دلیل متفاوت بودن لسان دعا با شریعت به دلیل اشتغال به امور مباح و ناظر به جنبه تعلیم و تربیت امت می‌باشد و منافاتی با «عصمت» ندارد، از این‌رو ادعای وی سست و بدون پشتوانه متقن و عقلانی می‌باشد. اکنون با توجه به اینکه از یک‌سو شیعه در مورد برخورداربودن امام از ویژگی «عصمت» اجماع دارند و از سوی دیگر افرادی نظیر آلوسی با شبهه‌افکنی درصدد متزلزل نمودن عقائد امامیه برآمده‌اند، از این‌رو پرداختن به موضوع بحث جهت روشن‌شدن حقیقت، ضرورت مضاعفی دارد.
کلیدواژه‌ها
امامت؛ عصمت امام؛ امام علی(ع)؛ نهج‌البلاغه؛ آلوسی
مراجع
  • قرآن کریم
  • ابن‌أبی‌الحدید، عبد‌الحمید‌بن هبه‌الله‏ (1404). شرح نهج­البلاغة لابن أبی­الحدید. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی‌النجفی‏.
  • ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی (1420). فتح­الباری فی شرح صحیح­البخاری. بیروت: دار­الفکر.
  • ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد (1416). مسند­الامام. بیروت: دار­الرساله.
  • ابن‌عاشور، محمدبن‌طاهر (1420). التحریر و التنویر. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
  • ابن‌فارس، احمد (1404). معجم مقاییس­اللغه. مصحح: عبدالسلام محمد هارون. قم: مکتب­الاعلام­الاسلامی.
  • ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم (1414). لسان­العرب. محقق: جمال‌الدین میردامادی. بیروت: دارالفکر.
  • ابن‌میثم بحرانی. کمال‌الدین میثم‌بن‌علی (1404). الکتاب. بی­جا.
  • ابوداود، سلیمان‌بن‌اشعث (1420). سنن ابی­داود. قاهره: دار­الحدیث.
  • آلوسى، محمود‌بن‌عبدالله (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار­الکتب­العلمیة.
  • ایجی، میرسید شریف (1325). شرح­المواقف. مصحح: بدرالدین نعسانی. قم: الشریف الرضی.
  • باقلانی، ابوبکر محمد­بن طیب (1407). تمهید الاوائل و تلخیص الدلائل. تحقیق: عماد­الدین احمد حیدر. بیروت: موسسة الکتب الثقافیة.
  • تفتازانی، سعد‌الدین (1409). شرح­المقاصد. محقق: دکتر عبدالرحمان عمیره. قم: الشریف الرضی.
  • جبرئیلی، محمدصفر (1389). سیر تطور کلام شیعه. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • جوادی­آملی، عبدالله (1382). سرچشمه اندیشه. قم: اسراء.
  • -------------- (1383). ادب فنای مقربان. قم: اسراء.
  • حسن­زاده آملی، حسن (1385). رساله نورٌ علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور. قم: انتشارات تشیع.
  • حلّی (علامه)، حسن­بن یوسف (1382). کشف­المراد فی شرح تجرید­الاعتقاد. محقق: جعفر سبحانی، قم: موسسه امام صادق(ع).
  • حمصی رازی، سدید‌الدین (1412). المنقذ من­التقلید. قم: موسسه نشر اسلامی.
  • خمینی، روح‌الله (1373). جهاد اکبر. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • ربانی گلپایگانی، علی (1392). امامت در اندیشه اسلامی. قم: بوستان کتاب.
  • ------------- (1390). براهین و نصوص امامت. قم: رائد.
  • زمخشری، محمود­بن عمر (1407). الکشاف. بیروت: دار­الکتاب­العربی.
  • سبحانی، جعفر (1412). الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل‏. قم: المرکز­العالمی للدراسات­الإسلامیة.
  • سعیدی­مهر، محمد (1388). آموزش کلام اسلامی. قم: انتشارات طه.
  • شریف­رضی، محمد‌بن‌حسین (1414). نهج­البلاغه. محقق: صبحی، صالح. قم: هجرت.
  • شریف مرتضی (1410). الشافی فی­الامامة. تهران: موسسة الصادق (ع).
  • ---------- (1405). رسائل. محقق: سید مهدی رجایی. قم: دارالقرآن­الکریم.
  • شیخ صدوق(ابن‌بابویه)، محمد‌بن‌علی (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین.
  • ----------------------- (1395). کمال­الدین و تمام النعم. تهران: اسلامی.
  • شیخ مفید، محمدبن‌محمد (1413). الفصول­المختارة. قم: کنگره شیخ مفید.
  • ---------------- (1413). اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات. قم: الموتمر­العالمی للشیخ­المفید.
  • صادقی بارزگانی، محمدامین (1387). سیمای اهل بیت در عرفان امام خمینی. تهران: نشر مؤسسه آثار امام خمینی.
  • صدر­الدین شیرازی، محمد‌بن‌ابراهیم (1382). شرح اصول کافی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • صفار، محمد‌بن‌حسن (1404). بصائر الدرجات. قم: مکتبة آیة الله المرعشی­النجفی‏.
  • طباطبایی، محمد‌حسین (1390). المیزان. بیروت: موسسة الاعلمی.
  • طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر­القرآن. تهران: ناصر­خسرو.
  • فاضل مقداد، ابو‌عبدالله (1422). اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه. محقق: شهید قاضی طباطبایی. قم: دفتر تبلیغات.
  • --------------- (1405). ارشاد­الطالبین الی نهج­المسترشدین. قم: انتشارات کتابخانه آیه مرعشی نجفی.
  • فخر­رازی، محمد‌بن‌عمر (1420). التفسیر­الکبیر(مفاتیح الغیب). بیروت: دار­احیاء التراث­العربی.
  • فیومی، محمدبن‌علی (1414). المصباح­ المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دار­الهجره.
  • قدردان­قراملکی، محمد‌حسن (1388). پاسخ به شبهات کلامی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • قرطبی، محمد‌بن‌احمد (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
  • قطب، سید (1425). فی ظلال­القرآن. بیروت: دارالشروق.
  • کفعمی، ابراهیم‌بن‌علی‌عاملی (1405). المصباح. قم: دار­الرضی.
  • کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407). الکافی. تهران: دار­الکتب­الإسلامیة.
  • ماوردی، ابی‌الحسن علی‌بن‌محمد (1427). الاحکام السلطانیه. تحقیق: احمد­جاد. قاهره: دار­الحدیث.
  • مجلسی، محمدباقر (1403). بحار­الانوار. بیروت: دار­إحیاء­التراث­العربی‏.
  • محقق طوسی، خواجه نصیر (1405). تلخیص­المحصل. بیروت: دار­الاضواء.
  • محلی، محمد‌بن‌احمد و سیوطی عبدالرحمان بن ابی‌بکر (1416). تفسیر­الجلالین. بیروت: موسسة­النور.
  • مسلم‌بن حجاج (1412). صحیح مسلم. قاهره: دار­الحدیث.
  • مصباح‌یزدی، محمدتقی (1375). آموزش عقائد. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
  • مکارم‌شیرازی، ناصر و همکاران (1384). پیام امام امیرالمومنین. تهران: دار­الکتب.
  • نسائی، احمد‌بن‌علی (1411). السنن­الکبری. بیروت: دار­الکتب.
  • نووی، یحیی‌بن‌شرف (1417). شرح صحیح مسلم. بیروت: دار­الفکر.
  • هاشمی­خویی، میرزاحبیب‌الله (1424). منهاج­البراعه فی شرح­ نهج­البلاغه. بیروت: دار احیاء التراث.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 358
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 304


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب