آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,910 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,367 |
تحلیل معناشناسی واژه «قرآن» در خطبه ۱۹۸ نهج‌البلاغه بر اساس نظریه آمیختگی | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 2، دوره 10، شماره 39، آذر 1401، صفحه 31-55 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2023.26863.2856 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا زینلی1؛ سیدمحمد موسوی بفرویی* 2؛ احمد زارع زردینی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم و معارف نهج‌البلاغه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن وحدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران | ||
| چکیده | ||
| در کلام امام علی (ع)، قرآن با زیباترین و دقیق‌ترین عبارات توصیف شده است. شروح نهج‌البلاغه نتوانسته‌اند، در این زمینه تمام زوایای اندیشه مولا علی (ع) را تبیین کنند. در سالیان اخیر دانش «زبان‌شناسی شناختی» در عرصه درک معنا به نظریاتی رسیده که می‌تواند در حوزه تبیین مفاهیم متون دینی ازجمله نهج‌البلاغه کاربرد داشته باشد. از جدیدترین نظریات، «مدل آمیختگی مفهومی» فوکونیه و ترنر (2002) است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از این الگو، در پی تبیین استعاره‌های مفهومی به‌کاررفته در مورد «قرآن» در خطبه 198 است. به این منظور، به‌تناسب ظرفیت یک اثر پژوهشی، چهار عبارت استعاری از این خطبه انتخاب و با استفاده از الگوی چهار فضایی، مراحل ساخت معنا به تصویر کشیده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، واژه‌های «بحر»، «تبیان»، «شفاء» و «جُنَّه» که برای توصیف قرآن در حوزه مبدأ، به‌کاربرده شده در درک استعاری حوزه مقصد (واژه قرآن)، نقش تبیین‌کنندگی دقیقی را ایفا می‌کنند و از این طریق می‌توان با خوانشی جدید به نکات بدیع دست‌یافت. یافته‌ها حاکی است که امام (ع) در کاربرد این عبارات از ژرف‌نگری جامعی بهره برده است و کاربست این نظریه می‌تواند افق‌های جدیدی را در تبیین مفاهیم استعاری نهج‌البلاغه بگشاید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن؛ نهج‌البلاغه؛ زبان‌شناسی شناختی؛ آمیختگی مفهومی | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم. (1380). ترجمه مکارم شیرازی، ناصر، تهران: دفتر مطالعات تاریخ معارف اسلام.
- ابن‌میثم، کمال‌الدین (1375). شرح نهج‌البلاغه ابن‌میثم، ترجمه محمدصادق عارف و همکاران، ج 3، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- اورکی، غلامحسن؛ ویسی، الخاص و شکرآمیز، منصوره. (۱۳۹۷). سازوکار شناختی آمیختگی و نقش آن در مفهوم‌سازی‌های قرآنی، تازه‌های علوم شناختی، 20(1)، ۷۴-۸۹.
- اونز، وی ویان و ملانی گرین.(1398). الف-ب زبان‌شناسی شناختی، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: نشر آگاه.
- تیلور، جان آر و لیتل مور، جانت (1396). راهنمای زبان‌شناسی شناختی، ترجمه وجیهه فرشی و نجمه فرشی، تهران: انتشارات نویسه پارسی.
- حاجی‌قاسمی، فرزانه و عابدی جزینی، مهدی (13۹۸). آموزش مفهومی مرگ در نمونه‌هایی از شعر جاهلی بر اساس نظریه آمیختگی مفهومی با الگوی چهار فضایی فوکونیه و ترنر، ادب عربی، دوره یازدهم، شماره ۲، ۱۵۱-۱۶۶.
- حسنی جلیلیان، فاطمه و حق‌بین، فریده (1398). بررسی مقوله فعل از دیدگاه سرنمونی و بر اساس معیارهای معنایی گیون، هر فعل یک مقوله، مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 11(2)، 33-53.
- خوئی، حبیب‌الله (1344). منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، ج 12، قم: انتشارات المکتبه الاسلامیه.
- راسخ مهند، محمد (1393). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی، تهران: انتشارات سمت.
- شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (۱۳۷9). نهج‌البلاغه، ترجمه سید جمال‌الدین دین‌پرور، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
- قادری بی‌باک، مهری؛ غضنفری، سید اکبر و جنتی‌فر، محمد (۱۳۹۷). بررسی و تحلیل استعاره‌های شناختی نهج‌البلاغه در حوزه دنیا و آخرت، پژوهش‌های نهج‌البلاغه، 17(56)، 85-108.
- کلانتری خاندانی، عزت‌اله، محمدی‌نیا، مهدی و اکبری‌زاده، مسعود (1400). بررسی استعاره‌های مفهومی خشم در قرآن کریم بر اساس دو نظریه عصب-زیستی و کنش مفهومی، زبان پژوهی، 13(38)، 6-35.
- گلفام، ارسلان و علوی، فاطمه (1386). نگاهی به معناشناسی فضاهای ذهنی، علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره ۶۳ و ۶۴، ۲۰۹-۲۳۲.
- لبش، علی‌اکبر؛ نجفیان، آرزو؛ روشن، بلقیس و سلطانی، سید علی‌اصغر (1397). مراحل ساخت معنا در خطبه 87 نهج‌البلاغه از دیدگاه نظریه آمیختگی مفهومی، جستارهای زبانی، شماره 48، 1-23.
- لیکاف، جرج و مارک جانسون (۱۳۹۶). استعاره‌هایی که با آن زندگی می‌کنیم، ترجمه جهانشاه میرزا بیگی، تهران: نشر آگاه.
- مرادیان قبادی، علی‌اکبر (1400). تحلیل مفهوم شیطان در خطبۀ هفتم نهج‌البلاغه بر اساس نظریۀ آمیختگی مفهومی، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 34، 21-50
- مکارم شیرازی، ناصر؛ امامی، محمد جعفر؛ آشتیانی، محمد رضا؛ ارسطا، محمد جواد؛ بهادری، ابراهیم؛ داودی، سعید و قاسمی احمد (1395). پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام، ج 7، چ 7، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نجفی، آزاده؛ شریفی، شهلا و پهلوان، محمدرضا (1399). خلق شخصیت نوظهور در متن زبانی با کمک آمیختگی مفهومی، جستارهای زبانی، شماره 6 (پیاپی 60)، 319-349.
- نقی‌زاده، محمود و اورکی، غلامحسن (1395). «تحلیل شناختی ساختار مفهومی قرآن در چارچوب نظریه فضاهای ذهنی فوکونیه با تکیه‌بر ۱۵ جزء دوم»، ذهن، شماره ۶۵، ۱۲۱-۱۴۲.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 405 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 325 |
||