آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 490 |
| تعداد مقالات | 5,110 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,399,480 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,207,152 |
تحلیل باستان شناختی سکه های دورۀ الیمایی در بازۀ زمانی (85 پ.م.-224م.)، بارویکرد سیاسی و اقتصادی براساس آنالیز عنصری سکه ها: طیف سنجی به روش PIXE | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 2، دوره 11، شماره 31، اسفند 1400، صفحه 31-52 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.5456.1226 | ||
| نویسندگان | ||
| بهزاد حسینی سربیشه* 1؛ فرهنگ خادمی ندوشن2؛ علیرضا هژبری نوبری2 | ||
| 1دکتری باستان شناسی، گروه باستان شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2اســتاد گــروه باستان شناســی، دانشــکدۀ علــوم انســانی، دانشــگاه تربیت مــدرس، تهــران، ایــران. | ||
| چکیده | ||
| الیمایی‌ها به‌صورت یک ساتراپی خودمختار و گاهی نیمه‌خودمختار، هم‌زمان با سلوکیان و پارت‌ها در جنوب‌غرب، غرب و جنوب ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. این حکومت از اواسط قرن دوم پیش‌ازمیلاد تا ظهور امپراتوری ساسانی، هم‌زمان با حکومت سلوکی و اشکانی حضور فعالی در جریانات سیاسی و اقتصادی منطقه ایفا نموده است. عمدۀ آثار یادمانی دورۀ اشکانی در حیطۀ جغرافیایی الیمایی قرار دارند و بسیاری از سنت‌هایی که در دورۀ ساسانی تجلی‌یافته از دستاوردهای اصلی فرهنگ الیمایی بوده است. باوجود طیف گستردۀ آثار شناسایی شده مربوط به این دوره، هنوز بسیاری از جنبه‌های حکومت الیمایی ناشناخته است. سکه‌ها، ازجمله داده‌های سودمند و شاخص باستانشناسی هستند که با توجه به ماندگاری و فراوانی، ازطریق مطالعۀ نقش و خط استفاده شده در سکه‌ها، می‌توان اطلاعات ارزشمندی دربارۀ شناخت ادوار مختلف به‌دست آورد. علاوه‌بر این موضوعات، بهره‌بردن از علوم آزمایشگاهی برروی این یافته‌ها اطلاعات تکمیلی سودمندی را در اختیار محققین قرار می‌دهد. در این مقاله، مجموعه‌ای از سکه‌های مفرغی و نقره‌ای متعلق به دورۀ الیمایی با استفاده از دستگاه پیکسی مطالعه شدند، تا ازطریق تجزیۀ عنصری و مشخص‌کردن ترکیبات شیمیایی، بتوان به پرسش‌هایی درمورد غلظت یا خلوص، تعداد معادن، تعداد ضرابخانه‌ها در این سکه‌ها و نمود این ترکیبات در شناخت ساختار اقتصادی و سیاسی دورۀ مذکور دست‌یافت. برای رسیدن به اهداف یاد شده، 35 سکه از الیماییان آنالیز گردید، این سکه‌ها بازۀ زمانی 85 پ.م. تا اوایل قرن سوم م. را دربر می‌گیرند. نتایج مشاهدات، نشان‌داد که سکه‌های آنالیز در شش ضرابخانه ضرب شده (دو ضرابخانه در هر سه دوره استفاده شده) و مادۀ خام اولیۀ آن‌ها از سه معدنِ متفاوت هستند. ازطرفی، نسبت درصد عناصر اصلی سکه‌ها در سه دورۀ الیمایی با هم متفاوت بوده و روند کاهشی درصد نقره و مس و روند افزایشی درصد سرب در سکه‌های آنالیز شده، بازگوکنندۀ وضعیت بهتر ضرب سکه در دورۀ اول الیمایی نسبت به دورۀ دوم و سوم و شرایط بهتر اقتصادی-سیاسی شاهان این دوره است؛ علاوه‌بر آن، تسلط الیماییان بر شوش تأثیر مستقیم بر خلوص و کیفیت بهتر سکه‌های آنان داشته‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سکه های الیمایی؛ سنگ معدن؛ پیکسی؛ آنالیز | ||
| مراجع | ||
|
- آمیه، پیر، 1349، تاریخ ایران. ترجمه: شیرین بیانی، تهران: دانشگاه تهران.
- بیکرمان، ال‍ی‍ا ژوزف، 1380، «دورۀ سلوکی». تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی. گردآوری: احسان یاشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، جلد سوم، تهران: امیرکبیر.
- پاکزادیان، حسن، 1386، سکه‌های الیمایی. تهران.
- تی. پاتس، دنیل، 1385، باستانشناسی ایلام. ترجمۀ زهرا باستی، انتشارات سمت.
- حسینی‌سربیشه، بهزاد، 1394، حکومت الیمایی. انتشارات سینه سرخ.
- حسینی‌سربیشه، بهزاد؛ قبادی‌زاده، حمزه؛ سلحشور، علی‌اصغر؛ جاهد، مهدی؛ سبزی، موسی، 1398، «آنالیز عنصری سکه‌های الیمایی موزۀ شخصی محمد صفار به روش پیکسی». مطالعات باستانشناسی، دورۀ 11 ،شمارۀ 1 ،بهار و تابستان، صص: 111-95.
- سرفراز،علی‌اکبر؛ و آورزمانی، فریدون، 1385، سکه‌های ایران از آغاز تا دوران تا دوران زندیه. انتشارات سمت.
- سرفراز،علی‌اکبر؛ و آورزمانی، فریدون، 1348، «شهر تاریخی دستوا در شوشتر». باستانشناسی و هنر ایران، شمارۀ 4، صص: 72-79.
- سرفراز،علی‌اکبر؛ و آورزمانی، فریدون، 1357، «آیا مسجد سلیمان یک محوطۀ مِهری است؟». بناهای تاریخی ایران، شمارۀ 1، صص: 47-41.
- سودایی، بیتا، 1389، «تحلیل باستان شناختی تحولات تاریخی و اقتصادی پارت‌ها براساس مسکوکات در طی 247-50 قبل‌ازمیلاد». رسالۀ دکتری دانشگاه تربیت‌مدرس، صص: 148-142.
- رهبر، مهدی، 1376، «کاوش‌های باستانشناسی در گلالک شوشتر، یادنامۀ گردهمایی باستانشناسی شوش». 28-25 فروردین‌ماه 1373، سازمان میراث‌فرهنگی کشور، صص: 208-175.
- رهبر، مهدی، 1379، «فصل اول کاوش‌های باستانشناسی صالح‌داود خوزستان». تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور، منتشر نشده).
- رضایی‌نیا، عباس، 1383، «دستاورد پژوهش‌های الیمایی در استان خوزستان».دومین همایش ملی ایران‌شناسی، صص: 254-241.
- کروزیک، هنری، 1363، سفرنامۀ راولینسون (گذر از ذهاب به خوزستان). ترجمه: سکندر امان‌الهی‌بهاروند، آگاه، تهران.
- واندنبرگ، لویی؛ و شیپمن، کلاوس، 1386، نقوش برجته الیمایی در منطقه اشکانی. ترجمۀ یعقوب محمدی‌فر و آزاده محبت‌خو، انتشارات سمت.
- Alizadeh, A., 1985, “Elymaean Occupation of Lower Khozestan during the Seleucid and Parthian priods, A Proposal”. Iranica Antiqua, Vol. XX, Pp: 175-187.
- Amiet, P., 1970, History of Iran. Translated by: S. Bayani, Tehran, University of Tehran (In Persian).
- Amiet, M., 1888a, “Antiquiteselamites et trans- elamites au muse du louvre”. et des Musees de France, Pp: 361-9.
- Bickerman, E, J., 2001. “Seleucid Period”. History of Iran from the Seleucids to the collapse of the Sassanid state, compiler, Yarshater, E., Translated by: H.Anosheh, second edition, Tehran, Amirkabir(In Persian).
- Caley, E. R., 1950, “Notes on the Chemical Composition of Parthian Coins with Special Reference to the Drachms of OrodesI”. In: The Ohio Journal of Science, Vol. 50, No. 3, Pp: 107-120.
- Grishman, R., 1976, Terrasses Sacrees de Bard- e Neshandeh et Masjed-I Solaiman. 2 Vol, M. D. P, Paris, 45.
- Colledge, M. A. R., 1977, Parthian Art. New York, Ithaca.
- Chaumont, M. L., 1982, “Recherches sur quelques villes Helléniques de l’Iran occidental”. Iranica Antiqua, Vol. XVII, Pp: 147-173.
- Guerra, M. F.; Calligaro, T.; Radtke, M.; Reiche, I. & Riesemeier, H., 2005, Fingerprinting ancient gold by measuring Pt. with spatially resolved high energy Sy-XRF, Pp: 505-511.
- Guerra, M, F., 1998 , Analysis of Archaeological Metals. The Place of and in the XRF, PIXE Determination of Technology and Provenance, Pp: 73-80.
- Guerra, M. F.; Radtke, M.; Reiche, I. & Riesemeier, H 2008, “Analysis of trace elements in gold alloys by SR-XRF”. At high energy at the BAM line, Pp: 2334–2338.
- Guerra, M. F.; Guerra, M. F. & Calligaro, T., 2004 , Gold traces to trace gold. Pp: 1199-1208.
- Hajivaliei, M.; Mohammadifar, Y.; Ghiyasi, K.; Jaleh, B.; Lamehi-Rachti, M. & Oliaiy, P., 2008, Application of PIXE to study ancient Iranian silver coins, 1578–1582.
- Hajivaliei, M.; Garg, M. L.; Handa, D. K.; Govil, K. L.; Kakavand, T.; Vijayan, V.; Singh, K. P. & Govil, I. M., 1999, PIXE analysis of ancient Indian coins. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research B 150, Pp: 645-650.
- Haerinck, E., 1998, “International contacts in the southern Persian gulf in the 1st century B.C./ 1st century A.D.: Numismatic evidence from Ed-Dur (Emirate of Umm Al-Qaiwain, U.A.E)”. Iranica Antiqua, Vol. XXXII, Pp: 273-302.
- Hansman, J., 1990, “Coins and mints of ancient Elymais”. Iran, Vol. 28, Pp: 1-11.
- Henning, W. B., 1951, “The monuments and inscriptions of Tang-I Sarvak”. Asia Major, No. 2, Pp: 151-198.
- Hosseini Sarbisheh, B., 2015, Elymais Rule. Tehran, Sineh Sorkh, (In Persian).
- Hosseini Sarbisheh, B.; Ghobadizadeh, H.; Salahshour, A.; Jahed, M. &Sabzi, M., 2019, “Elemental Analysis of Elymais Coins from the Private Museum of Mohammad Saffar by PIXE Method”. Journal of Archaeological Studies, No. 11(1), Pp: 95-111, (In Persian).
- Johnson, M., 1999, Archaeological Theory: An Introduction. In Oxford: Blackwell Publishers.
- Kallithrakas-Kontos, N.; Katsanos, A. A. & Touratsoglou, J., 2000, “Trace element analysis of Alexander the GreatÕs silver tetra drachms minted”. In: Macedonia, Pp: 342-349.
- Kallithrakas-Kontos, N., 1996, “PIXE analyses of ancient Greek copper coins minted in Epirus Illyria Macdonia and Thessaly”. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research, B109/110, Pp: 662-666.
- Kahrstedt, U., 1950, Artabanos III und seine Erben. Bern, Bernae, A. Francke
- KhademiNadooshan, F. & Khazaie, M., 2011, “Probable Sources and Refining Technalogy of Parthian and Sasanian Silver Coins”. In: Interdisciplinaria Archaeologica Natural Sciences in Archaeology, Vol. II, Issue 2 / 2011, Pp: 101-107.
- Khademi-Nadoshan, F. & Moosavi-Jashni, S. S., 2006, “Spectroscopic study of Phraates IV silver coins to identify Parthian coins issuance standard”. Bulletin of Parthian and Mixed Oriental Studies, No. 2, Pp: 18-26.
- Khademi-Nadoshan, F.; Moosavi-Jashni S. S. & Jafarzadehpour, F, 2005, “The Politics of Parthian coinage in Media”. Amrican, In Near Eastern Archaeology, Vol. 68, No. 3, Pp: 123-127.
- Krozik, H., 1984, Rawlinson’s travelogue (crossing Zahab to Khuzestan). Translated by: E. Aman Allahi Baharvand, Tehran, Agah.
- Le Rider, G., 1965, Suse sous les Séleucides et les Parthes. Paris: MD 38, P. Geuthner.
- Linke,R. & Schreiner, D., 2004, “The application of photo, electron and proton induced X-ray analysis for the identification and characterization of medieval silver coins”. In: Nuclear instruments and Methods in Physics Research B, Vol. 226, Pp: 172-178.
- McEwan, G. J. P., 1986, “A Parthian campaign against Elymais in 77 B.C.”. Iran, No. 24, Pp: 91-94.
- Meyers, P.; Van Zelst, L. & Sayre, E.V., 1973, Interpretation of Neutron activation analysis data of ancient silver, Pp: 67-78.
- Pakzadian, H., 2007, Elymais coins. Tehran, (In Persian).
- Tripathy, B.; Tapash, B.; Rautray, R.; Rautray, A. C. & Vijayan, V., 2010, “Elemental analysis of silver coins by PIXE technique”. In: Applied Radiation and Isotopes, Vol. 68, Issue 3, Pp: 454-458.
- Potts, D. T., 2002, “Five episodes in the history of Elymais, 145-124 B.C.: New data from the astronomical diaries”. Cahiers de Studia Iranica, No. 25, Pp: 349-362.
- Potts, D. T., 2006, Archaeology of Elam. Translated by: Zahra Basti, Tehran, Samt (In Persian).
- Rahbar, M., 1997, “Archaeological excavations at Glalak of Shushtar”. Memoirs of the archaeological Conference of Susa. April 25-25, 1994, Cultural Heritage Organization, pp: 208-175, (In Persian).
- Rahbar, M., 2000, “The first season of archaeological excavations at Saleh Davood Khuzestan”, Tehran, Cultural Heritage Organization, (In Persian).
- Rezaeinia, A., 2004, “Achievement of Elymais researches in Khuzestan province”. The second national conference on Iranology, Pp: 254-241.
- Sarfaraz, A. A. & Avarzamani, F., 2006, Iranian coins from the beginning to the Zand era. Tehran, Samt, (In Persian).
- Sarfaraz, A. A. & Avarzamani, F., 1969, “Historical city of Dastva in Shushtar”. Archaeology and Art of Iran, No. 4, Pp: 72-79, (In Persian).
- Sarfaraz, A. A. & Avarzamani, F., 1978, “Is Masjed Suleiman a Mehri site?”. Iranian historical monuments, No. 1, Pp: 47-41, (In Persian).
- Sellwood, D., 1980, An Introduction to the Coinage of Parthia. London: Spink & Son Ltd, Bibliography.
- Sodaei, B., 2010, “Archaeological analysis of historical and economic developments of the Parthians based on coins during 247-50 BC”. PhD thesis. Tarbiat Modares University, Pp: 148-142, (In Persian).
- Vandenberghe, L. & Schippmann, K., 2007, Elymais reliefs in the Parthian region. Translated by: Y. Mohammadifar and A. Mohabbat Kho, Tehran, Samt.
- Vijayan. V.; Rautray,T. R.; Mallick, Jayanti Rath, B.; Choudhury, R. K. & Patel, C. B., 2005, Analysis of metallic compositions of Kushana copper coins of Orissa State Museum”. Orissa Historical Research Journal, No. XLVII (1), Pp: 121-125.
- Weber, G.; Guillaume, J.; Strivay, D.; Garnir, H. P.; Marchal, A. L. & Martinot, L., 2000, “Is the External beam PIXE method suitable for determining ancient silver artifact fineness?”. In: Journal of Nuclear Instrument and Methods in Physics Research section B: Beam interactions with materials and atoms. No: 161-163, Pp: 724-729.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 812 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,338 |
||