
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,052 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,296,957 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,817 |
همگرایی شهری-روستایی مرتبط با رویکردهای جمعیتشناختی در ایران | ||
پژوهش های جامعه شناسی معاصر | ||
دوره 10، شماره 18، شهریور 1400، صفحه 243-268 اصل مقاله (581.54 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/csr.2021.22882.1874 | ||
نویسنده | ||
یعقوب فروتن* | ||
دانشیار جمعیتشناسی، گروه علوماجتماعی، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران. | ||
چکیده | ||
موضوع اصلی تحقیق حاضر، معطوف به بررسی الگوها و تعیینکنندههای همگرایی شهری-روستایی مرتبط با رویکردهای جمعیتشناختی است. پرسش کلیدی تحقیق و ضرورت و اهمیت مطالعۀ آن ریشه در این واقعیت دارد که از یکسو جهان معاصر شاهد تحولات بنیادین در جهتگیریهای افراد نسبت به ارزشهای جامعه و خانواده است (ویلیام گود، 1963؛ گیدنز، 1373؛ اینگلهارت، 1977؛ وندکا 1987؛ لشتاگه و سورکین، 2008؛ رولاند، 2012)؛ و ازسوی دیگر، تکنولوژی پیشرفتۀ ارتباطی و رسانهای با ایجاد «جامعه جهانی» (مییر، 2010) و «دهکدۀ جهانی» (مکلوهان، 1964) سبب شده است تا اینقبیل تغییرات ارزشی و نگرشی همۀ جوامع و افراد در سرتاسر جهان را دربرگیرد. آیا این اصل بر نقاط شهری و روستایی نیز صدق میکند؟ بدینمعناکه آیا روستاییان و شهرنشینان نیز به یک نوع همگرایی و همسویی رسیدهاند و رویکردهای جمعیتشناختی آنان کمابیش همانند و مشابه همدیگر است؟ بهطور خلاصه، نتایج این تحقیق نشانداده است که منطبق با «فرآیند جهانیشدن» منبعث از پیشرفتهای تکنولوژیک در عرصههای ارتباطی و رسانهای، شهرها و روستاها بهطور چشمگیری با تغییرات بنیادین در جهتگیریهای افراد نسبت به ارزشهای جامعه و خانواده مواجه شدهاند؛ بهطوریکه رویکردهای روستاییان و شهرنشینان نسبت به مؤلفههای جمعیتشناختی، مانند الگوهای ازدواج، فرزندآوری، طلاق و مهاجرت بیشتر بهسوی یک نوع همسویی و همگرایی سوق پیدا کرده است. علاوهبراین، نتایج این تحقیق بر این نکتۀ اساسی نیز صحّه میگذارد که لازم است تا نقش و تأثیرات سایر عوامل تعیینکننده، مانند متغیر سن و سطح تحصیلات نیز موردتوجه و مطالعه قرار گیرد تا زمینۀ مطلوب برای شناخت هرچه بهتر و بیشتر همگرایی شهری-روستایی مرتبط با رویکردهای جمعیتشناختی فراهم گردد. | ||
کلیدواژهها | ||
همگرایی شهری-روستایی؛ رویکرد جمعیتشناختی؛ جهانیشدن؛ ایران | ||
مراجع | ||
- افراخته، حسن، (1375). «تفاوت اهداف باروری بین زن و مرد، عوامل و نتایج آن؛ مطالعه موردی سیستان و بلوچستان». فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 41، صص: 123- 116. - خلجآبادی فراهانی، فریده؛ و سرایی، حسن، (1395). «واکاوی شرایط زمینه ساز قصد و رفتار تک فرزندی در تهران». مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ 71، صص: 29-58. - خیاط غیاثی، پروین؛لادن، معین؛ و لهراسب، روستا، (1389). «بررسی علل اجتماعی گرایش به طلاق در بین زنان مراجعه کننده به دادگاه خانواده-شیراز». زن و جامعه، شمارۀ 1، صص: 77-103. - رستمعلیزاده، ولیالله؛ و قاسمیاردهایی، علی، (1396). «ماندن یا ترک کردن؛ چالشهای مهاجرتی جوانان روستایی». فصلنامۀ پژوهشهای روستایی، دورۀ 8، شمارۀ 2، تابستان، صص: 282-299. - رضویزاده، ندا؛ غفاریان، الهه؛ و اخلاقی، آمنه، (1394). «زمینههای کم فرزند طلبی و تأخیر در فرزندآوری، مورد مطالعه: زنان مشهد». راهبرد فرهنگ، دورۀ 8، شمارۀ 31، صص: 73-98. - ریاحی، محمداسماعیل؛ علیوردینیا، اکبر؛ بهرامیکاکاوند، سیاوش، (1386)، تحلیل جامعه شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه)». زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دورۀ 5، شمارۀ 3، صص: 109-140. - زنجانی، حبیبالله، (1389). تحلیل جمعیتشناختی. چاپ هشتم، تهران: انتشارات سمت. - سرایی، حسن، (1387). «گذار جمعیتی دوم، با نیم نگاهی به ایران». نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، دورۀ 3، شمارۀ 6، صص: ۱۴۰-۱۱۸. - شاکریان، عطا، (1388)، «ترسیم خانواده جهت تحلیل روانشناختی در خانوادههای عادی و تکوالدی». مجلۀ اصول بهداشت روانی، دورۀ 11، شمارۀ 44، صص: 312-321. - فروتن، یعقوب، (1394). «پیامدهای هویتی تحولات جمعیتی و نهاد خانواده در ج. ا. ایران». نامه هویت، دورۀ ۲، شمارۀ 15، صص: ۳۸-۳۱. - فروتن، یعقوب، (1392). «چالشهای خانواده معاصر و نوگرایی با تأکیدبر طلاق در فرآیند گذار جمعیتی». مسائل اجتماعی ایران، دورۀ ۴، شمارۀ ۲، صص: ۱۲۲-۱۰۵. - فروتن، یعقوب، (1379). «ملاحظات جمعیتی در فرهنگ عامه ایران». فصلنامه جمعیت، دورۀ ۸، شمارۀ ۳۱ و ۳۲، صص: ۶۹-۴۶. - فروتن، یعقوب؛ و میرزایی، سمیه، (1395). «نگرش به طلاق و تعیینکنندههای آن در ایران». مطالعات جمعیتی، دورۀ 1، شمارۀ 2، صص: 193-225. - قاسمیاردهایی، علی، (1386). «تأثیر محل زندگی (شهر/ روستا) بر زمان ازدواج زنان در ایران». فصلنامۀ روستا و توسعه، سال 10، شمارۀ 2، تابستان، صص: 63-85. - عباسیشوازی، محمدجلال؛ و مکدونالد، پیتر؛ حسینیچاوشی، میمنت؛ و کاوه فیروز، زینت، (1381). «بررسی دیدگاه زنان در مورد رفتار باروری در استان یزد با استفاده از روشهای کیفی». نامه علوم اجتماعی، دورۀ 10، شمارۀ 20، صص: 169-203. - کاظمیپور، شهلا، (1383). «تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن». فصلنامۀ پژوهش زنان، دورۀ 2، شمارۀ 3 ، پاییز، صص: 124-103. - کریمیان، نادر؛ و زارعی، اقبال، (1395). «بررسی کیفی وضعیت زندگی زنان دارای روابط هم خانگی با جنس مخالف». زن و جامعه (جامعهشناسی زنان)، شمارۀ 7، صص: 39-67. - کریمیان، نادر؛ سالاری، سمانه؛ و ملکاری بختیار، (1394). «رابطه هم خانگی در ایران: بررسی کیفی علل و انگیزههای گرایش به آن». مطالعات روانشناسی بالینی، شمارۀ 21، صص: 178-197. - گورویچ، ژرژ، (1358)، دیالیکتیک یا سیر جدالی و جامعهشناسی. ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: شرکت سهامی انتشار. - گیدنز، آنتونی، (1384). چشماندازهای جهانی. ترجمۀ جلاییپور، م.، تهران: انتشارات طرح نو. - گیدنز، آنتونی، (1373). جامعهشناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی. - عیسیزاده، سعید؛ بلالی، اسماعیل؛ و قدسی، علیمحمد، (1389). «تحلیل اقتصادی طلاق: بررسی ارتباط بیکاری و طلاق در ایران طی دورۀ 1345-1385». مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان)، دورۀ 12، شمارۀ 50، صص: 7-27. - محمودیان، حسین؛ محمدپور، احمد؛ رضایی، مهدی، (1388). «زمینههای کمفرزندی در استان کردستان: مطالعۀ موردی شهر سقز». نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، دورۀ 4، شمارۀ 8، صص: 85-122. - مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی جمعیت و مسکن سالهای 1335 - 1385. - ملتفت، حسین؛ و احمدی، حبیب، (1387). «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زوجین به طلاق (مطالعه موردی شهرستان داراب)». نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، دورۀ 3، شمارۀ 5، صص: 152-168. - محمدییگانه، بهروز؛ و سناییمقدم، سروش، (1396). «تحلیل اثرات روابط شهر و روستا در مهاجرتهای روستا-شهری شهرستان دهدشت، مطالعۀ موردی: دهستان پشته زیلایی». فصلنامه برنامهریزی منطقهای، سال 7، شمارۀ 27، پاییز، صص: 85-122. - مهاجرانی، علیاصغر، (1389). «تحول وضع زناشویی و تغییر الگوی سنی ازدواج در ایران». فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی واحد دانشگاه آزاد، سال 4، شمارۀ 11 زمستان، صص: 54-41. - میرزایی، محمد، (1384). جمعیت و توسعه با تأکید بر ایران. چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری. - Aghajanian, A. & Moghadas, A., (1998). “Correlates and Consequences of Divorce in an Iranian City”. Journal of Divorce and Remarriage, No. 28 (3-4), Pp: 53-71. - Bumpass, L., (1990). “What’s happening to the family?: Interaction between demographic and institutional change”. Demography, No. 27, Pp: 483-498. - Clarkberg, M.; Stolzenberg, R. M. & Waite, L. J., (1995). “Attitudes, values and entrance into cohabitational versus marital unions”. Social Forces, No. 74 (2), Pp: 609-634. - Coleman, D., (1996). Europe’s population in the 1990s. Oxford, UK: Oxford University Press. - Foroutan, Y., (2020). “Ethnic or Religious Identities?: Multicultural Analysis in Australia from Socio-Demographic Perspective”. Journal of Ethnic and Cultural Studies, Vol. 7, No. 1, Pp: 1-14. - Foroutan, Y., (2020). “Women’s Dress Codes in the Islamic Republic of Iran: State’s Gender Ideology Representation”. Gender Issues, forthcoming (in press). - Foroutan, Y., (2019). “Cultural analysis of Half-Century Demographic Swings of Iran: The Place of Popular Culture.” Journal of Ethnic and Cultural Studies, No. 6 (1), Pp: 77-89. - Foroutan, Y., (2019). “Formation of Gender Identity in the Islamic Republic of Iran: Does Educational Institution Matter?”. Journal of Beliefs & Values, No. 39 (2), Pp: 1-18. - Foroutan, Y., (2019). “Social and demographic analysis of religious attitude in Iran”. Social Problems of Iran, [in Persian], 10 (1): in press. - Foroutan, Y., (2017). “Construction of Religious Identity in Contemporary Iran: Sociological Perspective”. Journal of Persianate Studies, No. 10 (1), Pp: 107-127. - Foroutan, Y., (2014). “Social changes and demographic responses in Iran, British”. Journal of Middle Eastern Studies, Vol. 41, Issue 2, Pp: 219-229 - Foroutan, Y., (2012). “Gender representation in school-textbooks of Iran: The place of language”. Current Sociology, no. 60 (6), Pp: 771-787. - Frejka, T. & Westoff, C., (2007). “Religion, religiousness and fertility in the US and in Europe, European Journal of Population, No. 24 (1), Pp: 5-31. - Goldstein, J. R., (1999). “The leveling of divorce in the United States”.Demography, No. 36, Pp: 409-414. - Good, W. J., (1963). World revolution and family patterns. New York: Free Press. - Hakim, C., (2000). Work-lifestyle choices in the 21st century: Preference theory. Oxford, UK: Oxford - University Press. - Inglehart, R., (1977). The Silent Revolution: Changing values and political styles among Western publics. Princeton: Princeton University Press. - McLanahan, S. & Casper, L., (1995). “Growing diversity and inequality in the American family”. in: State of the union: America in the 1990s, Vol. 2, Pp: 1-49, New York: Russell Sage. - Laplanate, B.; Teresa Castro-Martín, T.; Cortina, C. & Martín-García, T., (2015). “Childbearing within marriage and consensual union in Latin America, 1980-2010”. Population and Development Review, No. 41 (1), Pp: 85–108 - Lesthaeghe, R., (1995). “The Second demographic transition in Western countries: An interpretation”. in: Gender and Family change in industrialized countries, Oxford: Clarendon Press. - Manning, W. D.; Smock, P. J.; Dorius, C. & Cooksey, E., (2014). “Cohabitation Expectations among Young Adults in the United States: Do - They Match Behavior?”. Popul Research Policy Review, No. 33 (2), Pp: 287–305. - Meyer, J. W., (2010). “World Society, Institutional Theories and the Actor”. Annual Review of Sociology, No. 36, Pp: 1-20 - Myers, D. G., (2000). The American paradox: spiritual hunger in an age of plenty. New Haven, CT: Yale University Press. - Oppenheim Mason, K. & Jensen, A., (1995). Gender and Family change in industrialized countries. Oxford: Clarendon Press. - Rowland, D. T., (2007). “Historical trends in childlessness”. Journal of Family, Issues, 28, Pp:1311-1337. - United Nations, (2011). World Population Prospects: The 2010 Revision. Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat. - United Nations, (2008). United Nations Population Division: ‘World Marriage Data 2008’. - Van de Kaa, K., (1987). “Europe’s second demographic transition”.Population Bulletin, No. 42 (1), Pp: 1-57. - Waite, L. J., (1995), “Does marriage matter?”. Demography, No. 32, Pp: 483-507. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 378 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 401 |