
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,865 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,335 |
بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین و شاخص های آلودگی رسوبات سطحی رودخانه ماشلک نوشهر (استان مازندران) | ||
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی | ||
مقاله 8، دوره 10، شماره 19، تیر 1401، صفحه 131-149 اصل مقاله (1.73 M) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/psj.2021.25073.1314 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه رادمهر1؛ علی مقیمی کندلوس* 2؛ مژگان صلواتی2؛ سعید حکیمی آسیابر2 | ||
1دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران | ||
2استادیار گروه زمینشناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران | ||
چکیده | ||
رودخانه ماشلک یکی از مهمترین رودخانههای منتهی به دریای خزر در باختر استان مازندران میباشد. به منظور پایشهای زیستمحیطی تعداد 25 نمونه از رسوبات بستر این رودخانه برداشت گردید و مورد آنالیز دانهبندی و ICP-MS قرار گرفت. مطالعات رسوبشناسی نشان دهنده بافت گراول ماسهای برای نهشتههای رودخانه ماشلک میباشد. بررسی غلظت فلزات سنگین نشان داد که بیشترین غلظت فلزات سنگین به ترتیب متعلق به V، Cr، Zn، Ni، Cu، Pb، Co و Mo میباشد. بر اساس استانداردهای کیفیت رسوب، رسوبات ماشلک نسبت به فلز کروم و نیکل دارای آلودگی میباشند. شاخص غنیشدگی دو فلز کروم و نیکل نشاندهنده آلودگی متوسط و سایر فلزات نشاندهنده آلودگی کم میباشد. شاخص زمینانباشت فقط برای فلز کروم آلودگی کم تا متوسط را نشان میدهد. بررسی خطر اکولوژیک فلزات سنگین در نهشتههای رودخانه ماشلک حاکی از نبود آلودگی این نهشتهها دارد و نشاندهنده خطر کم منطقه مورد مطالعه میباشد. نتایج تحلیل همبستگی نشاندهنده همبستگی مثبت و بالای فلز Al با کلیه فلزات سنگین و رابطه مثبت و معنیدار متوسط ذرات در اندازه گل با غلظت این فلزات میباشد. آزمون تحلیل مؤلفه اصلی نیز منجر به شناسایی 2 فاکتور اصلی گردید. فاکتور اصلی شامل فلزات Co، Al، V، Cu، Ni، Zn و Cr است که نشاندهنده منشا زمینزاد برای فلزات سنگین میباشد، فاکتور دوم نیز شامل ذرات در اندازه گل وMo میباشد. تلفیق نتایج آماری نشاندهنده منشأ زمینزاد فلزات سنگین در نهشتههای رودخانه ماشلک و نقش ذرات در اندازه گل در حمل و انتقال این فلزات میباشد. در مجموع به علت عدم تمرکز مراکز صنعتی و همچنین صعبالعبور بودن کرانه رودخانه ماشلک در بالادست که امکان فعالیتهای انسانی در منطقه را محدود میکند، رسوبات این رودخانه آلودگی ناچیزی را نسبت به فلزات سنگین دارند و عمده آلودگیهای این رسوبات به صورت نقطهای و به علت فعالیتهای کشاورزی و یا ایستگاه پساب محل دفن زباله و شهرک صنعتی در محدودههای پایین دست رودخانه میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
آلودگی؛ فلزات سنگین؛ رودخانه ماشلک؛ شاخص غنی شدگی؛ خطر اکولوژیکی | ||
مراجع | ||
تقیپور، م.، خادمی، ح.، ایوبی، ش (1389) تغییرات مکانی غلظت سرب و روی در خاکهای سطحی و ارتباط آن با مواد مادری و نوع کاربری در بخشی از استان همدان، نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). دوره 1، شماره 24، ص 144- 132.
چوپانی، س.، رضایی، پ.، غریبرضا، م. ر (1400) ارزیابی میزان آلودگی و توزیع فلزات سنگین در رسوبات رودخانه کارون در بازه پلپنجم تا فارسیت با استفاده از دادههای ژئوشیمیایی و تحلیلهای آماری. نشریه رسوبشناسی کاربردی. دوره 9، جلد 18، ص 133-151.
خدابخش، س.، صحرارو، ن (1394) آزمایشهای رسوب شناسی، انتشارات دانشگاه بوعلیسینا، 119ص.
راستمنش، ف.، زراسوندی، ع.، مسلم، ف (1394) ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در رسوبات سطحی رودخانه کارون در محدوده شهر اهواز. مجله زمینشناسی کاربردی پیشرفته. دوره 9، شماره 17، ص 22- 11.
رشید شمالی، آ.، خداوردیلو، ح (1391) آلودگی خاکها و گیاهان پیرامون بزرگراه ارومیه-سلماس به برخی فلزهای سنگین، نشریه دانش آب و خاک. دوره 3، شماره 22، ص 172-157.
ساریخانی، ر.، جمشیدی، ا.، بهرامی، ش.، قاسمیدهنوی، آ (1400) بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین در خاکهای شهرستان فریدونشهر، استان اصفهان، نشریه رسوبشناسی کاربردی، دوره 9، شماره 17، ص 131-144
غریبرضا، م. ر.، معصومی، ح.، جعفری گرزین، ب.، رحیمزاده، ح.، اصغریپور دشت بزرگ، ن (1399) ارزیابی کیفیت رسوبات سطحی رودخانه تجن و تعیین سطح آلودگی بومشناسی. مجله محیطزیست و مهندسی آب. دوره 6، شماره 4، ص 500- 485.
قریب، ف.، مدنی گیوی، م.، سعیدی، ع.، حسین خان ناظر، ن (1383) گزارش ورقه 1:100000 نوشهر. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی، ورقه شماره 6363.
مرتضویمهریزی، م.، فیاضی بروجنی، م.، خانهباد، م (1398) مطالعه ژئوشیمی رسوبات رودخانه مولید، جنوب خاور قائن به منظور تعیین نرخ هوازدگی، میزان آلودگی رسوبات و ارزیابی خطر زیستمحیطی عناصر فلزی، نشریه رسوبشناسی کاربردی، دوره 7، شماره 14، ص 109-121.
Alahabadi, A., Malvandi, H (2018) Contamination and ecological risk assessment of heavy metals and metalloids in surface sediments of the Tajan River, Iran. Marine Pollution Bulletin, 133: 741-749.
Alloway, B. J (Ed.) (2012) Heavy metals in soils: trace metals and metalloids in soils and their bioavailability. Springer Science & Business Media, 22: 614p.
Benítez, Á., Torres, S., Morocho, R., Carrillo, W., Donoso, D. A., Calva, J (2020) Platyhypnidium aquaticum as Bioindicator of Metal and Metalloid Contamination of River Water in a Neotropical Mountain City. Plants, 9(8): 974.
Cao, H., Amiraslani, F., Liu, J., Zhou, N (2015) Identification of dust storm source areas in West Asia using multiple environmental datasets. Science of the Total Environment, 502: 224-235.
CCREM (Canadian Council of Resource and Environment Ministers) (1987) Canadian water quality guidelines. Task Force on Water Quality Guidelines. Ottawa, Canada.
Chandrasekaran, B., Yi, H. G., Blanco, N. J., McGeary, J. E., Maddox, W. T (2015) Enhanced Procedural Learning of Speech Sound Categories in a Genetic Variant of FOXP2. Journal of Neuroscience, 35(20): 7808–7812.
Chen, X., Zhao, Y., Zeng, C., Li, Y., Zhu, L., Wu, J., Wei, Z (2019) Assessment contributions of physicochemical properties and bacterial community to mitigate the bioavailability of heavy metals during composting based on structural equation models. Bioresource technology, 289p.
Dan, G., Daniel, F (2015) Geomathematical and Petrophysical Studies in Sedimentology: An International Symposium, herzien. 286 pp.
Fang, X., Peng, B., Wang, X., Song, Z., Zhou, D., Wang, Q., Tan, C (2019) Distribution, contamination and source identification of heavy metals in bed sediments from the lower reaches of the Xiangjiang River in Hunan province, China. Science of The Total Environment, 689: 557-570.
Folk, R. L (1980) Petrology of sedimentary rocks. Hemphill publishing company.
Hakanson, L (1980) Ecological risk index for aquatic pollution control, a sedimentological approach. Journal of Water Research, 14: 975–1001.
Karimian, S., Chamani, A., Shams, M (2020) Evaluation of heavy metal pollution in the Zayandeh-Rud River as the only permanent river in the central plateau of Iran. Environmental monitoring and assessment, 192(5): 1-13.
Kelepertzis, E (2014) Accumulation of heavy metals in agricultural soils of Mediterranean: insights from Argolida basin, Peloponnese, Greece. Geoderma, 221: 82-90.
Kowalska, J. B., Mazurek, R., Gąsiorek, M., Zaleski, T (2018) Pollution indices as useful tools for the comprehensive evaluation of the degree of soil contamination–A review. Environmental geochemistry and health, 40: 2395–2420.
Li, F., Huang, J., Zeng, G., Yuan, X., Li, X., Liang, J., Bai, B (2013) Spatial risk assessment and sources identification of heavy metals in surface sediments from the Dongting Lake, Middle China. Journal of Geochemical Exploration, 132: 75-83.
Long, E. R., MacDonald, D. D., Smith, L., Calder, F. D (1995) Incidence of adverse biological effects within ranges of chemical concentrations in marine and estuarine sediments. Environmental Management, 19: 81–97.
Luo, X., Ding, J., Xu, B., Wang, Y. J., Li, H. B., Yu, S (2012) Incorporating bioaccessibility into human health risk assessments of heavy metals in urban park soils. Science of the Total Environment, 424: 88-96.
Luoma, S. N., Rainbow, P. S (2008) Metal contamination in aquatic environments: science and lateral management. Xiv, Cambridge: Cambridge University Press, 573 p.
MacDonald, D. D., Car, R. S., Calder, F. D., Long, E. R., Ingersoll, C. R (1996) Development and evaluation of sediment quality guidelines for Florida coastal waters. Ecotoxicology, 5: 253-278.
MacDonald, D. D., Ingersoll, C. G., Berger, T (2000) Development and evaluation of consensus-based sediment quality guidelines for freshwater ecosystems, Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 39(1): 20-31.
Malvandi, H (2017) Preliminary evaluation of heavy metal contamination in the Zarrin- Gol River sediments, Iran. Mar. Pollut. Bull, 117: 547–553.
Müller, G (1969) Index of geoaccumulation in the sediments of the Rhine River. Geojournal, 2: 108-118.
Nasrabadi, T., Nabi Bidhendi, G., Karbassi, A., Mehrdadi, N (2010) Evaluating the efficiency of sediment metal pollution indices in interpreting the pollution of Haraz River sediments, southern Caspian Sea basin. Environ. Monit. Assess, 171: 395–410.
Peris, M., Micó, C., Recatalá, L., Sánchez, R., Sánchez, J (2007) Heavy metal contents in horticultural crops of a representative area of the European Mediterranean region. Science of the Total Environment, 378: 42-48.
Pourang, N., Tanabe, S., Rezvan, S., Dennis, J. H (2005) Trace elements accumulation in edible tissues of five sturgeon species from the Caspian Sea. Journal of Environmental Monitoring and Assessment, 100: 89-108.
Raj, S., Jee, P. K., Panda, C. R (2013) Textural and heavy metal distribution in sediments of Mahanadi estuary, East coast of India. Indian J. Mar. Sci, 42: 370–374.
Saeedi, M., Li, L.Y., Salmanzadeh, M (2012) Heavy metals and polycyclic aromatic hydrocarbons: pollution and ecological risk assessment in street dust of Tehran. Journal of hazardous materials, 227: 9-17.
Sutherland, R. A (2000) Bed sediment-associated trace metals in an urban stream, Oahu, Hawaii. Environ Geol, 39: 611–627
Tokhi, M., Abdelgawad, E., Lotfy. M. M (2008) Impact of Heavy Metals and Petroleum Hydrocarbons Contamination of the East Port Said Port area, Egypt. Applied Sciences Research, 4: 1788-1798.
Tuker, M (1989) Thechnique in sedimentology. Blackwel Scientific Publication, London. 394p.
Yuan, GL., Sun, T.H., Han, P., Li, J (2013) Environmental geochemical mapping and multivariate geostatistical analysis of heavy metals in topsoils of a closed steel smelter: Capital Iron & Steel Factory, Beijing, China. Journal of Geochemical Exploration, 130:15-21.
Zarezadeh, R., Rezaee, P., Lak, R., Masoodi, M., Ghorbani, M (2017b) A study of textural and accumulation heavy metals of sediments in mangrove ecosystem of Persian Gulf, South Iran. Indian Journal of Geo Marine Sciences, 46(01): 85-78.
Zhang, L., Ye, X., Feng, H., Jing, Y., Ouyang, T., Yu, X., Liang, R., Gao, C., Chen, W (2007) Heavy metal contamination in western Xiamen Bay sediments and its vicinity, China. Marine Pollution Bulletin, 54: 974-982.
Zhang, M., Li, X., Yang, R., Wang, J., Ai, Y., Gao, Y., Yu, H (2019) Multipotential toxic metals accumulated in urban soil and street dust from Xining City, NW China: spatial occurrences, sources, and health risks. Archives of environmental contamination and toxicology, 76(2): 308-330. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 630 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 427 |