
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,930 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,372 |
استفاده از دادههای رسوبشناسی و اقلیم برای بررسی خاستگاه ریزگرد، مطالعه موردی: منطقه خور و بیابانک (استان اصفهان) | ||
دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی | ||
مقاله 7، دوره 10، شماره 19، تیر 1401، صفحه 113-130 اصل مقاله (1.89 M) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/psj.2021.24472.1295 | ||
نویسندگان | ||
حامد مرادی1؛ حسن محسنی* 2؛ رضا بهبهانی3؛ مجید معینی نجف آبادی3 | ||
1دانشجوی دکترا رسوبشناسی و سنگشناسی رسوبی، دانشگاه بوعلیسینا، همدان، ایران | ||
2دانشیار گروه زمینشناسی، دانشکده علومپایه، دانشگاه بوعلیسینا، همدان، ایران | ||
3کارشناس ارشد رسوبشناسی و سنگشناسی رسوبی، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
در پژوهش حاضر خاستگاه ریزگردها در خور و بیابانک مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، 28 نمونه از رسوبات سطحی (ماسه بادی) در منطقه مورد مطالعه، برای بررسی رسوبشناسی و کانیشناسی نمونهبرداری انجام گردید. از نظر دانهبندی بیشتر رسوبات در اندازه ماسه بسیار ریز، و چند نمونه در اندازه سیلت و رس بوده که میتوانند به وسیله باد و توفان تا مسافت و مدت زمان زیادی حمل گردند. شناخت پدیدههای اقلیمی از راهکارهای کاهش خسارات ناشی از مخاطرات طبیعی می باشد. دادههای روزانه، ماهانه و سالانه مربوط به ریزگرد، میزان بارندگی و سرعت و راستای وزش باد مربوط به بازه زمانی 1370 تا 1389 از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. بررسیها نشانه چیرگی راستای باد شمال خاوری و باختر به خاور است. کانیهای سنگین روشن مانند پیروکسن، بیوتیت، آمفیبول، کانیهای سنگین تیره (کانیهای اپک) در رسوبات شناسایی گردیدند. پیروکسن در رسوبات منطقهی مورد مطالعه از فراوانی بالایی برخوردار است (1 -2/1 درصد کل رسوب و 5 تا 10 درصد کانیهای سنگین) و بیشتر از نوع کلینوپیروکسن (اوژیت) است. با توجه به پراکندگی درصد ذرات زیر 63 میکرون و وضعیت مورفولوژیکی و اقلیمی و راستای وزش بادها، چنین دریافت گردید که بخش باختری منطقه خور و بیابانک، میتواند کانون اصلی تولید ریزگرد در منطقه به شمار آید. شناخت کافی از خاستگاه و زمان بروز آن میتواند در کاهش خسارات زیست بوم ناشی از آن مؤثر باشد. بدین خاطر، چشمههای تولید و انتشار ریزگردها مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس مطالعات انجام شده، در شمال خاوری اصفهان بیانگر خاستگاه سنگهای آذرین اسیدی حدواسط و افیولیتهای منطقه انارک و سنگهای الترامافیک دگرسان شدهی پروتروزوییک تا پالئوزوییک پیشین انارک- خور و نیز مجموعههای افیولیتی رخنمون یافته در راستای گسلهایی مانند نایین دهشیر- بافت و غیره است. | ||
کلیدواژهها | ||
ریزگرد؛ رسوبشناسی؛ خور و بیابانک (استان اصفهان)؛ پتروگرافی؛ کانیهای سنگین؛ دادههای اقلیم | ||
مراجع | ||
اداره کل هواشناسی استان اصفهان (1393) سازمان هواشناسی کل کشور (http://www.esfahanmet.ir/).
آقانباتی، ع (1389) زمینشناسی ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، چاپ سوم، 606 ص.
پاکزاد ح. ر. مکیزاده م. ع. پسندی م. علینیایی، ز (1391) ترکیب و منشأ ماسههای آبرفتی و بادی پلایای گاوخونی (جنوبخاور اصفهان)، پژوهشهای چینهنگاری و رسوبشناسی، سال بیست و هشتم، شماره پیایی48، شماره سوم، ص 65 – 82.
رئیسپور، ک (1387) تحلیل آماری و همدیدی پدیده گرد و غبار در استان خوزستان، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، 189 ص.
زراسوندی، ع (1392) ترکیب و منشا زمین شیمیایی توفانهای گرد و غبار در استان خوزستان با استفاده از زمینشیمی عناصر نادر خاکی ((REE تاکیدی بر شاخصهای زمین زیست محیطی، همایش تخصصی ریزگردها، پایش، اثرات و راهکارهای مقابله با آن، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 17 ص.
علیخانی، ب (1374) آب و هوای ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول، 224 ص.
قشلاقی، ا (1389) ارزیابی زیستمحیطی معدنکاری و استحصال کانسنگ در معدن سرب- روی انگوران، رساله دکتری، دانشگاه شیراز، بخش علوم زمین. ص56-76.
محمدی، ع (1389) رسوبشناسی و ژئوشیمی نهشتههای پلایای جازموریان، فصلنامه علمی- پژوهشی خشک بوم، سال اول، شماره 1، 12 ص.
مرادی، ح.، محسنی، ح.، معینی نجفآبادی، م. و بهبهانی، ر (1396) بررسی منشأ برخی عناصر در رسوبات سطحی استان سمنان و شمالخاوری اصفهان با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره، فصلنامه علوم زمین، سال بیست و ششم، شماره 104، ص 297- 308.
هاتف، م. ع (1374) زمینشناسی و پترولوژی سنگهای آذرین و دگرگونی منطقه خور- جندق (ایران مرکزی)، پایاننامه کارشناسی ارشد زمینشناسی دانشگاه اصفهان، 148 ص.
هوشمندزاده، ا،. علوی نایینی، م. و حقیپور، ع (1357) تحول پدیدههای زمینشناسی ناحیه ترود، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور
Aistov, L., Melnikov, B., Kriviyakin, B. and Morozov, L (1984) Geology of the Khour area (Central Iran). Explanatory text of the Khour Quadrangle Map 1:250,000.
Bhatia, M. R., Crook, K. W (1986) Trace element characteristics of graywackes and tectonic setting discrimination of sedimentary basins. Contribution to Mineralogy and Petrology, 92: 93–181.
Barkan, J., Alpert, P. Kutiel, H. and Kishcha, P (2005) Synoptics of dust transportation days from Africa toward Italy and central Europe. Journal of Geophysical Research Atmospheres, 110, D07208, 14 p.
Biernacka, J (2004) Heavy mineral suites in Oligocene – Miocene sediments (Fore Sudetic monocline, SW Poland): Provenance signals versus weathering alteration: Geologia Sudetica, 36: 1 – 19.
Cherian, A., Nayanarpandian, C., Rajamanickam, V (2004) Light minerals of beach sediments from Southern Tamilnadu, south east coast of India: Oceanologia, 46 (2): 233-252.
Cullers, R. L (1994) The controls on the major and trace element variation of shales, siltstone and sandstones of Pennsylvanian- Permian age from uplifted continental blocks in Colorado of platform sediment in Kansas, USA. Geochimica et Cosmochimica Acta, 58: 4955-4972
Engelstaedter, S., Tegen, I. and Washington, R (2006) North African dust emissions and transport. Earth-Science Reviews, 79: 73–100.
Folk, R. L (1974) the distinction between grain size and mineral composition in sedimentary rock nomenclature, Journal of Geology, 62: 18 p.
Garzanti, E. P., Vermeesch, S., Ando, G., Vezzoli, M., Valagussa, K., Allen, K., Kadi, A. and Al-Juboury, A. I. A (2013) Provenance and recycling of Arabian Desert sand: Earth-Science Reviews, 120: 1-19.
Goudie, A. S. and Middleton N. J (2006) Desert Dust in the Global System. Springer. 287 p.
Gyorgy, V., Janos, K. and Gabor, U (2013) Analysis of Saharan dust intrusions into the Carpathian Basin (Central Europe) over the period of 1979–2011: Journal of Global and Planetary Change, 100: 333–342.
Grosz, A. E., Berquist, Jr. C. R. and Fisher C. T (1990) A procedure for assessing heavy mineral resources potential of continental shelf sediments. In: Berquist Jr., C. R. (Ed.), Heavy Mineral Studies – Virginia Inner Continental Shelf, Virginia Div. Min. Res. Publ., 103: 13 -30.
Hojati, S., Khademi. H., Faz Cano, A. and Landi, A (2012) Characteristics of dust deposited along a transect between central Iran and the Zagros Mountains, 2012: 27–36.
Ingersoll, R. V., Bullard, T. F., Ford, R. L., Grimm, J. P., Pickle, J. D. and Sares, S. W (1984) the effect of grain size on detrital modes: a test of the Gazzi-Dickinson point-counting method. Sedimentary Petrology, 54: 103-116.
Kelly, J., Thornton, I. and Simpson, P. R (1996) urban geochemistry, a study of the influence of anthropogenic activity on the heavy metal content of soils in traditionally industrial and nonindustrial areas of Britain. Applied Geochemistry, 11 (1e2): 363e 370.
Lee, C. S., Li X. D., Shi W. Z., Cheung, C. S. and Thornton, I (2006) Metal contamination in urban, suburban, and country park soils of Hong Kong: a study based on GIS and multivariate statistics, Sci. Total Environ, 356: 45–61.
Liu, J. J., Jiang, X. G., Zheng, X. J., Kang, L., and Qi, F. Y (2004) an Intensive Mongolian Cyclone Genesis Induced Severe Dust Storm. TAO, 15: 1019 -103.
Lin, S. Hsieh, I. J., Huang, K. M. and Wang, C. H (2002) Influence of the Yangtze River and grain size on the spatial variations of heavy metals and organic carbon in the East China Sea continental shelf sediments. Chemical Geology, 182: 377–394.
Lewis, D. W. and McConchie, D (1994) Analytical sedimentology, Chapman & Hall, 197 p.
Low, D. G., Sylvester, P. and Enachescu, M (2009) Heavy mineral Provenance of prospective reservoir sandstone in the Flemish Pass and Orphan basins: CSPG CSEG CWLS Convection, Canada: 148 – 151.
Mange, M. A. and Wright, D. T (2007) Heavy Minerals in use, Development in sedimentology 58, Amsterdam, 1283 p.
Mange, M. A. and Maurer, H. F. W (1992) Heavy Minerals in Colour, Heavy mineral descriptions and colour plates, Springer-Verlag, 10: 39 – 113.
Marshal, D. D., Anglin, D. C. and Mumin H (2004) Ore mineral atlas. Geological Association of Canada, 112 p.
Middleton N. J. and Goudie A. S (2001) Saharan dust: sources and trajectories. Transactions of the Institute of British Geographers NS, 26: 165–181.
Mohseni, H. Moradi, H. Behbahani, R. and Moeeni. M (2017) Geochemistry of siliciclastic sediments of the Semnan Province and NE of Isfahan Province (Iran), implication for provenance, Geopersia, 7 (1): 55-69.
Morton, A. C. and Hallsworth, C (1994) Identifying provenance – specific features of detrital heavy mineral assemblages in sandstone, Sedimentary Geology, 90: 241 – 256.
Moulin, C., Lambert, C. E., Dayan, U., Masson, V., Ramonet, M., Bousquet, P., Legrand, M., Balkanski, Y. J., Guelle, W., Marticorena, B., Bergametti, G. and Dulac, F (1998) Satellite climatology of African dust transport in the Mediterranean atmosphere. Journal of Geophysical Research-Atmospheres, 103 (D11): 13137–13143.
Natsagdorj, L., Jugder, D., and Chung, Y. S (2002) Analysis of dust storms observed in Mongolia during 1937-1999. Atmospheric Environment, 37:1401-1411.
Nowak, B (1998) Contents and relationship of elements in human hair for a non-industrialized population in Poland. Sci. Total Environ, 209: 59-68.
Okay, N. and Ergum, B (2005) Source of basinal sediments in the Marmara Sea investigated using havey minerals in the modern beach sand: Marian Geology, 216: 1 -15.
Qishlaqi, A. and Moore, F (2007) Statistical analysis of Accumulation and Sources of Heavy Metals Occurrence in Agricultural Soils of Khoshk River Banks, Shiraz, Iran. American-Eurasian Journal Agriculture and Environmental Science, 2(5): 565-573
Tucker, M. E (1988) Techniques in sedimentology. Blackwell, Oxford, 394 p.
Wong, F. L (2002) Heavy mineral provinces of Palos Verdes margin, southern California: Continental Shelf Research, 22: 899-910.
Zack, T., Voneynattn, H. and Kronz, A (2004) Rutile geochemistry and its Potential use in quantitative provenance studies, sedimentary geology, 171: 37 - 58. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 519 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 387 |