دانشگاه بوعلی سینا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها512
تعداد مقالات5,365
تعداد مشاهده مقاله10,218,106
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,821,819
شهبازی, علی اصغر, شیخی, علیرضا. (1400). تحلیل شناختی اقسام طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9(35), 19-35. doi: 10.22084/nahj.2021.23986.2643
علی اصغر شهبازی; علیرضا شیخی. "تحلیل شناختی اقسام طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه". پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9, 35, 1400, 19-35. doi: 10.22084/nahj.2021.23986.2643
شهبازی, علی اصغر, شیخی, علیرضا. (1400). 'تحلیل شناختی اقسام طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه', پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 9(35), pp. 19-35. doi: 10.22084/nahj.2021.23986.2643
شهبازی, علی اصغر, شیخی, علیرضا. تحلیل شناختی اقسام طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه. پژوهش های زبان شناسی تطبیقی, 1400; 9(35): 19-35. doi: 10.22084/nahj.2021.23986.2643

تحلیل شناختی اقسام طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه

فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه
مقاله 2، دوره 9، شماره 35، آذر 1400، صفحه 19-35    اصل مقاله (836.64 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2021.23986.2643
نویسندگان
علی اصغر شهبازی* 1؛ علیرضا شیخی2
1استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
2استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
چکیده
تنوّع مثل‌ها و مثل‌واره‌های نهج‌البلاغه در کنار کارکردهای دینی، تربیتی و اخلاقی، از منظر زبان‌شناسی شناختی اهمیتی برجسته دارد. اثربخشی این گونه‌های ادبی، در رسایی مضمون، آفرینش تصویر و برجسته‌سازی معنا، آشکار بوده و هویت فکری و فرهنگی آن روزگار را به نمایش می‌گذارد. الگوهای سازنده بسیاری از این امثال، جایگاهی مفهومی در اندیشه داشته و براساس طرحواره­ها و فضاهای ذهنی شکل یافته‌اند. در پژوهش حاضر طرحواره‌های تصوّری امثال در نهج‌البلاغه، با تکیه بر الگوی ایوانز و گرین، مورد تحلیل قرار گرفت. معیار گزینش این امثال، مبتنی بر کتاب «الامثال و الحکم المستخرجه من نهج‌البلاغه» غروی بوده است. یافته‌های جستار حاضر حاکی از توصیف ملموس و حسی بسیاری از مفاهیم ذهنی و انتزاعی در برابر ذهن ساده عرب آن دوره بوده است. مصادیق فراوانی از طرحواره‌های فضا، نیرو، ظرف‌بودگی، توازن، جابجایی، و غیره، برای مفهوم‌سازی پدیده‌های مجرد به‌کاررفته است که در این میان طرحواره ظرف‌بودگی، فراوانی قابل‌توجهی نسبت به دیگر اقسام دارد. در این امثال، رابطه مستقیمی بین بسامد طرحواره‌های تصوری و میزان کاربرد اسامی حیوانات، عناصر طبیعت و فعالیت انسانی و اعضای بدن انسان، وجود دارد که موجب ارتباط مؤثرتر و درک بیش‌تر مفاهیم مجرد گشته است.
کلیدواژه‌ها
ضرب‌المثل؛ طرحواره‌های تصویری؛ معناشناسی شناختی؛ نهج‌البلاغه
مراجع
  • قرآن کریم.
  • ابن‌ابی‌الحدید. (1959). شرح نهج‌البلاغة، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.
  • ابن‌عبد‌ربه، احمد بن محمد. (1404). العقد الفرید، ج 3، تحقیق عبدالمجید الترحینی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • ابن‌میثم بحرانی، کمال­الدین میثم بن علی. (1375). شرح نهج‌البلاغه، ج 5، ترجمه محمدصادق عارف و دیگران، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  • بهمنیاری، احمد. (1369). داستان­نامه بهمنیاری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • پورابراهیم، شیرین. (1395). «بررسی روش­های ترجمه استعاره­های مبتنی بر طرحواره حرکتی در نهج‌البلاغه». پژوهشنامه نهج البلاغه. سال چهارم، شماره 14، 35-54.
  • ------------. (1397). «نقش استعاره­ها در تولید و درک نظام اجتماعی گفتمان نهج­البلاغه: مطالعه موردی استعاره­های حیوان بر مبنای نظریه زبان­شناسی اجتماعی شناختی». زبان­شناسی اجتماعی. دوره دوم، شماره اول، 88-98.
  • جانسون، مارک. (1396). بدن در ذهن: مبنای جسمانی معنا، تخیل و استدلال، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگه.
  • هاشمی خوئی، حبیب­الله. (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة. تصحیح ابراهیم المیانجی. تهران: المطبعة الاسلامیة.
  • ذوالفقاری، حسن. (1387). «تفاوت کنایه با ضرب­المثل»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره دهم، 109-133.
  • -----------. (1388). فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی، ج 1، تهران: معین.
  • راسخ مهند، محمد. (1397). درآمدی بر زبان­شناسی شناختی: نظریه­ها و مفاهیم، تهران: سمت.
  • صفوی، کوروش. (1382). «بحثی درباره طرح­های تصویری از دیدگاه معنی­شناسی شناختی»، نامه فرهنگستان، دوره 6، شماره 1، 65-85.
  • -----------. (1387). درآمدی بر معنی­شناسی، تهران: سوره مهر.
  • عباسی، زهرا. (1397). «تلاقی زبان­شناسی شناختی و پارمیولوژی: جهانی بودن و تنوع در تفسیر ضرب‌المثل‌های زبان­های مختلف»، دوماهنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال 6، شماره 23، 27-60.
  • عسکری، ابوهلال. (1988). جمهرة الأمثال، ج 1، تحقیق: احمد عبدالسلام، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • غروی، محمد. (1407). الأمثال والحکم المستخرجة من نهج­البلاغة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  • فتوحی، محمود. (1385). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
  • لیکاف، جورج و جانسون، مارک. (1397). استعاره­هایی که با آن‌ها زندگی می­کنیم، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
  • محمدی آسیابادی، علی؛ صادقی، اسماعیل؛ طاهری، معصومه. (1391). «طرحواره حجمی و کاربرد آن در تجارب عرفانی»، پژوهش‌های ادب عرفانی، سال 6، شماره 20، 141-162.
  • موسوی گرمارودی، علی، (1394)، ترجمه نهج­البلاغه، تهران: قدیانی.
  • Evans, V. & Melanie, G. (2006). Cognitive linguistics: An Introduction, Edinburg University Press.
  • Lolaff, G. & Turner, M. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: The University Of Chicago Press.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 540
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 483


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب