آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,948 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,386 |
تحلیل مفهوم شیطان در خطبۀ هفتم نهجالبلاغه براساس نظریۀ آمیختگی مفهومی | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| دوره 9، شماره 34، شهریور 1400، صفحه 21-51 اصل مقاله (2.15 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2021.24033.2654 | ||
| نویسنده | ||
| على اکبر مرادیان قبادی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران | ||
| چکیده | ||
| تجسم شیطان و تصویرسازی از این مفهوم در قالب پدیدههای عینی و محسوس در روایات دینی بسیار به چشم میخورد و این پدیده به شکلی برجسته و تأمل برانگیز در خطبۀ هفتم نهجالبلاغه متجلی شده است که با مطالعه و بررسی آن، از دریچۀ بلاغت سنتی و حتی برخی نظریههای نوین؛ نظیر استعارۀ مفهومی، بسیاری از زوایا و جنبههای این تصویر سازی و دلالتها و مفاهیم آن، همچنان در پردهای از ابهام باقی خواهد ماند. نظریۀ چهار الگویی فضاهای ذهنی فوکونیه و ترنر چگونگی تصویرسازی و آفرینش آمیزههای مفهومی شیطان و نیز میزان خیالانگیزی آن را در این خطبه ارزیابی میکند؛ از این رو در مقالۀ پیش رو از طریق کاربست نظریۀ یادشده، تلاش شده است تا شیوۀ طرح مفهوم شیطان و ترکیب عناصر و مؤلفههای تشکیل دهندۀ آن را در نهجالبلاغه از نظر زبانشناسی شناختی بازشناسیم. نتایج پژوهش نشان داد که مفاهیم مندرج در این خطبه به کمک الگوهای آمیختگی مفهومی متعددی قابل‌ارزیابی است که در رابطه با موضوعات مرتبط با شیطان و اولیای شیطان مطرح شدهاند. در این الگوها صفات، ویژگیها و کارکردهای اشیاء، حیوانات و انسان به شیوهای هنرمندانه گزینش، ترکیب و بسط داده شدهاند و با انتقال آن‌ها در فضای آمیخته، مفاهیم خلاقانه و بدیعی پدید آمده و گاهی هم با یکدیگر ترکیب شده و به ابداع معانی نوظهور پیچیدهای انجامیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زبان‌شناسی‌شناختی؛ معنای نوظهور؛ نظریۀ آمیختگی مفهومی؛ نهجالبلاغه؛ شیطان | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌ابی‌الحدید، عزالدین عبدالحمیدبن‌هبة‌الله. (1909). شرح نهجالبلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ اول، بیجا، دار إحیاء الکتب العربیة. - ابن‌میثم البحرانی، کمال‌الدین میثم‌بن‌علی. (1430). شرح نهجالبلاغه، چاپ دوم، قم: دار الحبیب. - الموسوی، السید عباس علی. (1418). شرح نهجالبلاغه، چاپ اول، بیروت: انتشارات دار الرسول الأکرم. - اردبیلی، لیلا؛ برکت، بهزاد؛ روشن، بلقیس و محمدابراهیمی، زینب. (1394). «پیوستگی معنایی متن از منظر نظریه آمیختگی»، جستارهای زبانی، دوره 6 ، شماره 5 (پیاپی 26)، 27-47. - اورکی، غلامحسن؛ ویسی، الخاص و شکرآمیز، منصوره. (1397). «ساز و کار شناختی آمیختگی و نقش آن در مفهومسازیهای قرآنی»، فصلنامه تازههای علوم شناختی، شمارۀ 1، 74-89. - پورابراهیم، شیرین. (1396). «کاربست نظریۀ آمیختگی مفهومی در مفهوم‌سازی شهادت در شعر پایداری»، نشریۀ ادبیات پایداری، شماره 17، 65-85. - جعفری، محمدتقی. (1364). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، بیجا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. - حاجی قاسمی، فرزانه؛ عابدی جزینی، مهدی، (1398). «آمیزش مفهومی مرگ در نمونههایی از شعر جاهلی؛ براساس نظریة آمیختگی مفهومی با الگوی چهار فضایی فوکونیه و ترنر»، ادب عربی، شماره 2، 151-166. - دلبری، سید محمد. (1395). «دلالتهای تربیتی معناشناسی «قلب» در قرآن کریم»، پژوهشنامۀ تفسیر و زبان قرآن، شمارۀ 1، 81-106. - روستایی، علیرضا؛ زارع، ساجد و احمدیان، حمید. (1397). «تحلیل خطبۀ «فتنه» در نهجالبلاغه بر اساس مبانی نقد فرمالیسم»، پژوهشنامۀ نهجالبلاغه، شماره 21، 39 – 56. - سلیمی، سیده فاطمه. (1398). «تحلیل شناختی استعاره در نهجالبلاغه بر پایۀ نظریۀ ترنر و فوکونیه»، پژوهشنامۀ علوی ، شماره 1، 125-150. - شیرافکن، محمدحسین و قائمینیا، علیرضا. (1395). «تحلیل فضاهای ذهنی گفتمان شیطان در قرآن کریم»، پژوهشهای میان‌رشتهای قرآن کریم، شماره 2، 63-78. - قائمینیا، علیرضا. (1390). معناشناسی شناختی قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. - قائمینیا، علیرضا. (1396). استعارۀ مفهومی و فضاهای قرآن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. - قراملکی، احد فرامرز و باقری، مهدی. (1996). «کاربست انتقادی نظریة آمیختگی مفهومی در خوانش «خزائن الهی» در المیزان»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، شمارۀ 4، 123-144. - کاظمی نجف،آبادی، سمیه. (1399). «بررسی استعارههای هستیشناختی حوزه مفهومی قلب در نهجالبلاغه»، پژوهشنامۀ نهجالبلاغه، شماره 32، 1-19. - طباطبایی، سید محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه. - لیکاف، جرج؛ جانسون، مارک. (2009). الإستعارات التی نحیا بها، ترجمۀ عبدالمجید جحفه، چاپ دوم، مغرب، انتشارات دار توبقال للنشر. - Coulson, S. (2001). SemanticLeaps: Frame-Shifting and Conceptual Blending in Meaning Construction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Evans, V. & green, M. (2006). Cognitive Linguistics; an introduction, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
- Fauconnier, G. & Turner, M. (2002). The Way We Think: Conceptual Blending and the Mind's Hidden Complexities. New York: Basic Books.
- Fauconnier, G. & Turner, M. (1998). “Conceptual integration networks”, Cognitive Science, 22, 2, 33-187.
- Freeman, D. (2000). Historical Documents Relating to Mason & Dixon, Phynchon and Mason & Dixon Ed. Brook Horvath and Irving Malin, Newark: University of Delaware Press.
- Turner, M. (1996). The Literary Mind. First edition. Oxford: Oxford University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 366 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 486 |
||