
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,052 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,296,988 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,829 |
جستاری بر حسن و قبح عقلی از دیدگاه نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 4، دوره 9، شماره 33، خرداد 1400، صفحه 57-70 اصل مقاله (762.7 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2021.16991.2092 | ||
نویسندگان | ||
محمد عباس زاده جهرمی* 1؛ معصومه مصلی نژاد2 | ||
1استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه جهرم، جهرم، ایران. | ||
2دانشجوی دکتری رشته ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران | ||
چکیده | ||
حسن و قبح از جمله موضوعات مهم دانش کلام اسلامی است که نتایج مختلفی در حوزهها و شاخههایی چون اخلاق و عقاید دارد. اشاعره حسن و قبح را شرعی و محصول احکام میدانند و معتزله و شیعه آن را از احکام عقل و مقدّم بر شرع دانستهاند. طبق دیدگاه دسته دوم، حسن و قبح احکام، تابع مصالح و مفاسد آنهاست. حکم حَسَن تابع مصلحت و حکم قبیح دارای مفسده است. البته به جهت محدودیتهای عقل آدمی، یافتن مصالح و مفاسدِ پشتیبان و یا حسن و قبح احکام، صرفا برای برخی احکام محقق میشود نه بهصورت قاعده کلی. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی-توصیفی مبتنی بر روشی کتابخانهای در پی تحقیق پیرامون نگرش نهجالبلاغه به مسئله حُسن و قبح و پاسخ به این سؤال است که آیا میتوان از آن بر نظریه حسن و قبح اقامه دلیل نمود؟ در پاسخ به پرسش محوری پژوهش ممکن است برخی ادعا کنند که این کتاب دغدغه مسأله حسن و قبح را نداشته و اشارهای به این اصل ندارد. حال آنکه از برخی تعابیر آن میتوان بر اثبات و تأیید مدعای این اصل مهم کلامی بهره گرفت. از این رو، به کمک نگرش نهجالبلاغه به مسئله فطرت، نقش و جایگاه عقل و همچنین گوشههایی از بیانات امام (ع) میتوان پاسخ پرسش پژوهش را یافت؛ با توجه به این نکته که عقلی بودن حسن و قبح، وجدانی است. اقامه دلایل و شواهد نقلی بر آن بیشتر جنبه تنبیهی و برطرفکنندگی غبار غفلت از آن دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
حسن و قبح عقلی؛ نهجالبلاغه؛ حسن و قبح شرعی؛ عقل؛ فطرت | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - آمدی، عبدالواحد بن محمد تمیمی. (1366). غررالحکم و درر الکلم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. - ابنابیالحدید، عزالدین ابوحامد. (1377). شرح نهجالبلاغه. چاپ اول. تصحیح محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی. - ابن منظور، محمد بن مکرم. (1374 ق).لسان العرب. بیروت: دار صادر. - ابن میثم بحرانی، میثم بن علی. (1362). شرح نهجالبلاغه (ابن میثم). چاپ دوم. بیجا: دفتر نشر الکتاب. - ---------------------. (1366). اختیار مصباح السالکین. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. - ---------------------. (1348). شرح مائه کلمه. تصحیح میر جلالالدین حسینی ارموی محدث، قم: دفتر انتشارات اسلامی. - ایجی، میر سید شریف. (1325 ق). شرح المواقف. تصحیح بدرالدین نعسانی. قم: الشریف الرضی. - جوادی آملی، عبدالله. (1383). توحید در قرآن. چاپ اول. قم: مرکز نشر اسراء. - -------------. (1387). دینشناسی. محقق محمدرضا مصطفیپور. چاپ پنجم. قم: مرکز نشر اسراء، - -------------. (1388). تسنیم، ج 16. محقق عبدالکریم عابدینی. چاپ دوم. قم: مرکز نشر اسراء. - -------------. (1389 الف). فلسفه حقوق بشر. چاپ ششم. قم: مرکز نشر اسراء. - -------------. (1389 ب). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. محقق احمد واعظی. چاپ چهارم. قم: مرکز نشر اسراء. - -------------. (1389 ج). حکمت نظری و عملی در نهجالبلاغه. محقق حسین شفیعی. چاپ هفتم. قم: مرکز نشر اسراء. - حائری، شیخ جعفر. (1368). نهجالبلاغه الثانی. چاپ اول. بیجا: مؤسسه دار الهجره. - خوانساری، جمالالدین محمد. (1366). شرح غررالحکم و درر الکلم. تصحیح میر جلالالدین حسینی ارموی محدث، چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران. - خوئی، ابراهیم بن حسین. (بیتا). الدره النجفیه. بیجا: بینا. - راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412 ق). المفردات فی غریب القرآن. چاپ اول. بیروت: دار العلم- الدار الشامیة. - ربانی گلپایگانی، علی. (1418 ق). القواعد الکلامیه. چاپ اول. قم: مؤسسه الامام الصادق (ع). - --------------. (1372). «دلایل نقلی حسن و قبح عقلی». مجله تخصصی کلام اسلامی، شماره 7، 66-76. - سید بن طاووس حسینی حلی، سید علی. (1400 ق). الطرائف. قم: چاپخانه خیام. - شوشتری، محمدتقی. (1376). بهجالصباغه فی شرح نهجالبلاغه. چاپ اول. تهران: انتشارات امیرکبیر. - طباطبائی، سید محمدحسین. (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. - فاطمی تبار، سید احمد و منزوی، عباس. (1387). «حسن و قبح اخلاقی». مجله ایرانی تاریخ و اخلاقی پزشکی. دوره 1، شماره 2، 29-35. - غزالی، ابوحامد. (1409 ق). الاقتصاد فی الاعتقاد. چاپ اول. بیروت: دار الکتب العلمیه. - کاشف الغطاء، هادی. (بیتا). مستدرک نهجالبلاغه. بیروت: مکتبه الاندلس. - لاهیجی، فیاض. (1372). سرمایه ایمان در اصول اعتقادات. تصحیح صادق لاریجانی. چاپ سوم. تهران: انتشارات الزهراء. - مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (1404 ق). بحارالانوار. بیروت: موسسه الوفاء. - مجلسی، محمدتقی. (بیتا). روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه. محقق سید حسین موسوى کرمانى و على پناه اشتهاردى و سید فضلالله طباطبائى. چاپ دوم. قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانپور. - مدرس وحید، احمد. (1360). شرح نهجالبلاغه. ج 11. چاپ اول. قم: بینا. - مطهری، مرتضی. (1387). مجموعه آثار. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات صدرا. - -----------. (1391). مجموعه یادداشتهای استاد شهید مطهری. تهران: انتشارات صدرا. - المظفر، محمدرضا. (1377). اصول الفقه. چاپ چهارم. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم. - موسوی، سید عباس علی. (1376). شرح نهجالبلاغه موسوی. چاپ اول. بیروت: دار الرسول الاکرم-دار المحجه البیضا، - همدانی اسدآبادی، قاضی عبدالجبار و مانکدیم، قوام الدین. (1422 ق). شرح الاصول الخمسه. چاپ اول. بیروت: دار الحیاء التراث العربی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 558 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 393 |