
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,885 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,354 |
پیدایش قیود «گواهنما» از فعل «گفتن» در فارسی: رویکرد دستوریشدگی | ||
پژوهش های زبان شناسی تطبیقی | ||
مقاله 7، دوره 10، شماره 20، آبان 1399، صفحه 189-219 اصل مقاله (1.32 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/rjhll.2020.22654.2076 | ||
نویسنده | ||
شادی داوری* | ||
دکترای زبانشناسی، مدرس دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران | ||
چکیده | ||
بر اساس آیکهنوالد (2004، 2018)، در برخی از زبان های دنیا، اشاره به منبع اطلاعات گفته های گویندگان امری اجباری است، اینکه گوینده، آنچه را که میگوید، شخصاً با چشم خود دیده، شنیده، بوییده، لمس کرده، از شخص یا اشخاص دیگری شنیده و یا بر اساس حقایق و شواهد موجود، استنتاج نموده است، باید به لحاظ ابزارهای دستوری شده در جمله رمزگذاری شود. مفهوم معنایی اخیر، یعنی بازنمایی منبع اطلاعات گوینده در جمله گواه نمایی نامیده می شود. آیکهنوالد بر آن است که اگرچه گواه نمایی، مفهومی جهانی است، ولی گواه نمایی واقعی از رهگذر یک نظام بسته دستوری به تصویر کشیده می شود. در این میان، فارسی از جمله زبان هایی است که نه تنها گواه نمایی در آن اجباری نیست، بلکه از دیدگاه پژوهشگران این حوزه، ابزارهای گواه نمایی نیز در آن دستوری نشده اند. در این پژوهش برآنیم تا روند پیدایش آن دسته از قیود گواه نما در فارسی را که از فعل «گفتن» برخاسته اند، بررسی نماییم. بر این اساس می کوشیم نشان دهیم که ساخت «گویا» با مفهوم «قید گواه نما» در فارسی نو امروز از دستوری شدگی فعل «گفتن»، برای بیان گواه نمایی غیرمستقیم پا به عرصه وجود گذاشته است. داده های دوره های میانه، نو متقدم و نو امروز نشان می دهد که این قید گواه نما از کوتاه شدگی نخستین صورت های گواه نمای حاصل از فعل «گفتن» یعنی بند«تو گویی» و پس از آن، از قیود گواه نمای «گویی» و «گوئیا» حاصل آمده است. بنابراین اگر چه قیود گواه نمای حاصل از فعل «گفتن» در فارسی، هنوز به مرحله وندشدگی نرسیده اند، اما قطعاً دستوریشده و در این مسیر، از جمله به قید تحول یافته اند. بر این اساس، تصور عدم وجود واحدهای دستوری شدۀ گواه نما در فارسی از بین می رود. | ||
کلیدواژهها | ||
قیودگواهنما؛ دستوریشدگی؛ گفتن؛ سایش آوایی؛ فارسی | ||
مراجع | ||
- اخوان ثالث، مهدی (1335). زمستان، تهران: انتشارات زمان. - امیدواری، آرزو و ارسلان گلفام (1394). «بررسی ارتباط گواهنمایی زبانی با شخصیتپردازی در فیلمنامه: با استناد به فیلمنامه جدایی نادر از سیمین»، زبان و زبانشناسی، دوره یازدهم، شماره 21. - امیدواری، آرزو و گلفام، ارسلان (1396). «بررسی گواهنمایی در زبان فارسی: رویکردی ردهشناختی»، جستارهای زبانی، دوره هشتم، شماره 1. - انوری، محمدبن محمد (1376). دیوان انوری (دوره دو جلدی). به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - بهار، محمدتقی (1394). دیوان اشعار ملکالشعرای بهار، (دوره دو جلدی)، به کوشش چهرزاد بهار، تهران: انتشارات توس. - بیدل دهلوی، میرزا عبدالقادر (1388). دیوان ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی، چاپ سنگی نسخه خطی شماره 3656 کتابخانه رضا، به کوشش علیرضا قزوه، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر. - بیهقی، ابوالفضل (1396). تاریخ بیهقی، به تصحیح علی اکبر فیاض، تهران: هرمس. - جویای تبریزی، داراب بیگ (1378) دیوان جویای تبریزی، به اهتمام پرویز عباسی داکانی، تهران: نشر برگ. - حافظ شیرازی، شمسالدین محمد (1371). دیوان، به تصحیح غنی - قزوینی، تهران: انتشارات ققنوس. - حزین لاهیجی، شیخ علیبن ابیطالب (1375). دیوان حزین لاهیجی، به تصحیح معصومه سالک، تهران: میراث مکتوب. - خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل بن علی (1395). دیوان خاقانی شروانی، با مقدمه بدیعالزمان فروزانفر، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه. - داوری، شادی و نغزگویکهن، مهرداد (1396). افعال معین در فارسی: رویکرد دستوریشدگی، تهران: نشر نویسه پارسی. - دهخدا، علی اکبر (1377). لغتنامه دهخدا (دوره کامل)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - دهلوی، امیرخسرو (1398). دیوان امیرخسرو دهلوی، با مقدمه و تصحیح محمد روشن، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه. - راسخ مهند (1388). گفتارهایی در نحو، تهران: نشر مرکز. - راشد محصل، محمدتقی (1389). دینکرد هفتم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - رضاتی، والی و مژگان نیستانی (1395). «تمایز گواهنمایی و وجهیت معرفتی بر اساس رفتار قیدهای زبان فارسی»، پژوهشهای زبانی، سال 7، شماره 1. - رضیالدین آرتیمانی (1389). دیوان رضیالدین آرتیمانی، به کوشش وحید سمنانی، تهران: انتشارات سنایی. - رودکی، جعفربن محمد (1373). دیوان رودکی سمرقندی، به تصحیح سعید نفیسی و یوسیف سامویلوویچ، تهران: انتشارات نگاه. - سعدی شیرازی، مصلحبن عبدالله (1372). کلیات سعدی، به کوشش محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر. - صادقی، علیاشرف (1394). «صامت «ث» در زبان فارسی و پهلوی»، فرهنگنویسی،شماره 9: 3-44. - عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین (1373). پندنامه،تصحیح سیلوستر دوساسی، ترجمه ع. روحبخشان، تهران: اساطیر. - عمان سامانی، نورالله بن عبدالله (1382). دیوان عمان سامانی،تهران: انتشارت فرارو. - عنصری، حسن بن احمد (1363). دیوان عنصری بلخی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: کتابخانه سنایی. - فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه فردوسی، ویراستار: جلال خالقی مطلق، چاپ هشتم، نیویورک: بنیاد میراث ایران. - قبادیانی، ناصر خسرو (1357). دیوان اشعار حکیم ناصر خسر قبادیانی، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: شعبه تهران مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل. - کسایی مروزی، مجدالدین ابوالحسن (1396). دیوان حکیم کسایی مروزی، به کوشش محمدباقر نجف زاده بارفروش، تهران: نشر زوار. - محتشم کاشانی، کمالالدین علی (1376). دیوان محتشم کاشانی، به کوشش مهرعلی گرگانی، تهران: سنایی. - مدبری، محمود (1370). شرح احوال و اشعار شاعران بیدیوان در قرنهای 3 و 4 و 5 هجری قمری، تهران: پانوس. - مکنزی، دیوید نیل (1390). فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه: مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - مولانا، جلالالدین محمد بلخی (1387). غزلیات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: انتشارات سخن. - نظیری نیشابوری، محمدحسین (1389). دیوان نظیری نیشابوری، به کوشش محمدرضا طاهری، تهران: انتشارات نگاه. - نغزگویکهن، مهرداد (1389). «چگونگی شناسایی موارد دستوریشدگی»، مجلۀ پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، ش2: 149-165. - نغزگویکهن، مهرداد (1395) زبان فارسی در گذر زمان (مجموعه مقالات)، تهران: کتاب بهار. - ﻧﻐزﮔﻮیﻛﻬﻦ، ﻣﻬﺮداد (1387). «ﺑﺮرﺳﻲ ﻓﺮاﻳﻨﺪ دﺳﺘﻮریﺷﺪﮔﻲ در ﻓﺎرﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪ»، دﺳﺘﻮر: وﻳﮋه ﻧﺎﻣﺔ ﻧﺎﻣﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن، 24: 3-4. - Aikhenvald, A. & Dixon R.M.W (eds.) (2003). Word: a cross-linguistic typology. Cambridge: Cambridge University Press.
- Aikhenvald, A. (2004). Evidentiality, Oxford: Oxford University Press.
- Aikhenvald, A. (2018). “Evidentiality: The Framework”, In: The Oxford Handbook of Evidentiality, Edited by Alexander Y. Aikhenvald. Oxford: Oxford University Press.
- Boas, F. (1938). “Language”. In: F. Boas (ed.) General Anthropology. Boston, New York: D.C. Heath and company.
- Chappelle, H (2008). “Variation in the grammaticalization of complementizers from verba dicendi in Sinitic languages”, Linguistic Typology, 12: 45-98.
- Dall’Aglio-Hattnher, Marize Mattos (2017). “Evidential subtypes and tense systems in Brazilian Native Languages”. D.E.L.T.A. 33: 159-86.
- Davari, Shadi & Mehrdad Naghzguy-Kohan (2017). “The grammaticalization of progressive aspect in Persian”, In: The Grammaticalization of Tense, Aspect, Modality and Evidentiality: A Functional Perspective. Hengeveld, Kees, Narrog, Heiko and Olbertz, Hella (Eds). Series: Trends in Linguistics. Studies and Monographs. Amsterdam: De Gruyter.
- Ha Yap, Foong, Yi Deng & Marco Caboara (2017). “Attitudinal nominalizer(s) in Chinese: Evidence of recursive grammaticalization and pragmaticalization”. Lingua 200: 1-21.
- Heine, B & Thomas Stolz (2008). “Grammaticalization as a creative process”. Language Typology and Universals. 61(4): 362-357.
- Heine, B & Ulrike Claudi & Friederike Hünnemeyer (1991). Grammaticalization: A Conceptual Framework. Cambridge: Cambridge University Press.
- Heine, B. (1993). Auxiliaries: Cognitive Forces and Grammaticalization. Oxford: Oxford University Press.
- Heine, B. (2013). “On discourse markers: grammaticalization, pragmaticalization, or something else?” Linguistics. 51 (6):1205-1247
- Hopper, P. & Traugott, E.C. (2003). Grammaticalization. 2nd edn. Cambridge: Cambridge University Press.
- Johnston, Trevor & Adam Schembri (2010). “Variation, Lexicalization and Grammaticalization in signed languages”. LANGUAGE ET SOCIÉTÉ. No 131: 19-35.
- Lehmann, Christian (2002). Thoughts on grammaticalization.2nd edn. Seminar für sprachwissenschaftt der Universität.
- Mackenzie, D.N. (1971). A CONCISE PAHLAVI DICTIONARY, London: Oxford University Press.
- Mathews, P.H. (1981). Syntax. Cambridge: Cambridge University Press.
- Narrog & B. Heine (2011). “Introduction”. In: The Oxford Handbook of Grammaticalization. Heiko Narrog & Bernd Heine (eds.). Oxford: Oxford University Press.
- Narrog, H & Wenjiang Yang (2018). “Evidentiality in Japanese”. In: The Oxford Handbook of Evidentiality. Edited by Alexander Aikhenvald. Oxford: Oxford University Press
- Palmer, F.R (1986). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
- Palmer, F.R. (1986). Modality and the English Modals. London: Longman.
- Seinhorst, K (2014). “Phonetics in Functional Discourse Grammar”. Web papers in Functional Discourse Grammar, Issue 87. fon.hum.uva.nl
- Stausberg, M (2015). “Zarathustra: Post-Gathic Trajectories”. In: The wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism. Michael Stausberg, Yuhan Sohrab-Dinshaw Vevaina (eds.). John Wiley & Sons Ltd.
- Traugott, Elizabeth. C (2015). “Toward a coherent account of grammatical constructionalization”. In: Diachronic Construction Grammar. Johanna Barðdal, Elena Smirnova, Lotte Sommerer and Spike Gildea. John Benjamin Publishing Company.
- Windfuhr, Gernot L. (1982). “The verbal category of inference in Persian”, In: Monumentum George Morgenstierne. 2: 263-287. Leiden: Brill.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 469 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 410 |