
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,886 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,354 |
تبیین مشروعیت حکومت علوی در پرتو نهج البلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
دوره 8، شماره 30، مرداد 1399، صفحه 37-55 اصل مقاله (668.28 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2020.19604.2315 | ||
نویسندگان | ||
مجتبی شیرانی* 1؛ محمد قاسمی شوب2؛ ابراهیم اقبال3 | ||
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
منشأ مشروعیت حکومتها از اساسیترین مباحث در حوزة مطالعات سیاسی است که به جهت تأثیرگذاری آن در کارآمدی، بقا و تثبیت حکومتها، از مباحث ضروری و مورد اهتمام تلقی میشود. مقاله حاضر با نگاه کلامی و با روش توصیفی – تحلیلی مبانی مشروعیت حکومت علوی را از دیدگاه ایشان در نهجالبلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. نگارنده در این پژوهش ابتدا موارد استشهاد حضرت(ع) بر مشروعیت حکومت خود را احصا کرده و سپس به تبیین چگونگی مشروعیت و حقانیت حکومت امام علی(ع) با تأکید بر سخنان امام (ع) در نهجالبلاغه پرداخته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) در موارد فراوانی در این کتاب شریف به بحث پیرامون حقانیت خود به مقام ولایت و خلافت پرداخته و با صراحت تمام الهی بودن حاکمیت خویش را به پشتوانة دلایل متعدد به اثبات رسانده است. در دیدگاه حضرت(ع) منصب ولایت و سرپرستی جامعه، مقام و منصبی الهی است و منشأ مشروعیت حکومت مستند به اراده خداوند است. بر این اساس تحقیق مشروعیت حکومت از دیدگاه ایشان بر پایة ملاکهایی نظیر نصب از سوی خداوند، نص پیامبر، عصمت و اعلمیت استوار است. در کنار این ملاکهای اصلی و بنیادین، حضرت مطابق ملاکهایی که خلفا براساس آن حق حاکمیت را برای خود محقق میدانستند نیز به احتجاج برخاسته و در مقام اقناع به مقبولات مخالفین خود استناد کرده و از این رهگذر نیز حق ولایت و مشروعیت حاکمیت خود را به اثبات رسانیده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نهجالبلاغه؛ حکومت امام علی؛ مشروعیت؛ ادلة مشروعیت؛ صفات حاکم اسلامی | ||
مراجع | ||
- ابنأبیالحدید. (1404). شرح نهجالبلاغة. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. - ابنأبیشیبة، أبوبکر عبداللهبنمحمد. (1409). المصنف فی الأحادیث و الآثار، تحقیق: سعیداللحام. بیروت: دارالفکر. - ابناثیر، عزالدین. (1409). أسدالغابة. بیروت: دارالفکر. - ابنبابویه، محمدبنعلى. (صدوق). (1362). الخصال، تصحیح: علیاکبر غفاری. قم: جامعة مدرسین. - ابنسعد، أبوعبدالله محمد. (1968). الطبقاتالکبرى، تحقیق: إحسانعباس. بیروت: دارصادر. - ابنشهر آشوب، محمد بن على. (1379ق). مناقب. قم: علامه. - ابنقتیبة الدینوری، أبومحمد عبدالله بن مسلم. (1410).الإمامة و السیاسة، تحقیق: علی شیری. بیروت: دارالأضواء. - ابنکثیر دمشقى، أبو الفداء اسماعیل بن عمر. (1407).البدایة و النهایة. بیروت: دارالفکر. - ابنماجه، ابیعبدالله محمد بنیزید. (بیتا). سنن. تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دارالفکر للطباعه. - ابنمیثم بحرانى، میثم. (1362). شرح نهجالبلاغه. بیجا: دفتر نشر الکتاب. - آلوسى، سیدمحمود. (1415). روح المعانى. تحقیق: على عبدالبارى عطیة. بیروت : دارالکتب العلمیة. - امینىنجفى، عبدالحسین. (1397ق). الغدیر. بیروت: دارالکتاب العربی. - بحرانی، علی. (1405). منارالهدى، تحقیق: سیدعبدالزهراء الخطیب. بیروت: دارالمنتظر للطباعة. - بلاذری، أبو الحسن أحمد بن یحیى. (1417). انساب الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلى. بیروت: دارالفکر، ط الأولى. - پیشوایی، مهدی. (1393). تاریخ اسلام از سقیفه تا کربلا. قم: دفتر نشر معارف. - ترمذی، أبیعیسىمحمد. (1403). سنن الترمذی، تحقیق: عبدالرحمن محمد عثمان. بیروت: دارالفکر. - ثعلبىنیشابورى، ابو اسحاق احمدبنابراهیم. (1422). الکشف و البیان عن تفسیرالقرآن. بیروت: دارإحیاء التراث العربی. - جعفری، محمدتقی. (1368). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى. - حاتمی، محمد رضا. (1384). «بررسی و نقد مبانی مشروعیت حکومت از دیدگاه اهل سنت». دوفصلنامه علمی دانش سیاسی، دوره 1، شماره 1، 99-67. - حاکم نیشابوری، أبوعبدالله محمدبنعبدالله. (بیتا). المستدرک على الصحیحین، تحقیق: یوسف عبدالرحمن المرعشلی. بیروت: دارالمعرفة. - حسینی میلانی، سید علی. (1313ق). الامامة فی أهم الکتب الکلامیة. قم: منشورات شریفالرضی. - حلی، حسنبنیوسف. (1405). الألفین. کویت: مکتبة الألفین. - خوارزمی، موفقبناحمد. (1414). المناقب، تحقیق: مالک المحمودی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. - خوئى، میرزا حبیبالله. (1358). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تهران: مکتبة الاسلامیة. - رشاد، علیاکبر. (1382). دانشنامة امام علی(ع). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - ریشهری، محمد. (1425). موسوعة الإمام علی بن أبیطالب(ع) فی الکتاب والسنة والتاریخ، تحقیق: سید محمدکاظم طباطبائی. قم: دارالحدیث. - شرفالدین، عبدالحسین. (1402). المراجعات، تحقیق: حسینالراضی. بیروت: بینا. - شریفمرتضی، علىبنحسین. (1405).رسائل، تحقیق: سید أحمد الحسینی، قم: دارالقرآن الکریم. - صنعانی، أبوبکر عبدالرزاقبنهمام. (بیتا). المصنف، تحقیق: حبیبالرحمن الأعظمی. بیروت: منشورات المجلس العلمی. - طباطبایى، سیدمحمدحسین. (1417). المیزان. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزة علمیه قم. - طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمعالبیان. تهران : انتشارات ناصر خسرو. - طبری، أبوجعفر محمد بن جریر. (1387ق). تاریخ الأمـم و الملوک، تحقیـق محمـد أبوالفضلابراهیم. بیروت: دارالتراث. - طوسى، محمدبنالحسن. (1400). الإقتصاد الهادی. تهران: منشورات مکتبة جامع چهلستون. - ------------. (بیتا). التبیان فى تفسیرالقرآن، تحقیق: احمد قصیرعامل. بیروت: داراحیاء التراث العربی. - عسکری، مرتضی. (1390). ولایت علی در قرآن و سنت. قم: انتشارات دانشکده اصولالدین. - فیروزجایی، اسدالله. (1392). درسنامه ولایت فقیه. بیجا: معاونت تربیت و آموزش عقیدتی سیاسی. - قاینىخراسانى، سید محمدتقى. (بیتا). مفتاح السعادة فی شرح نهجالبلاغة. تهران: مکتبة المصطفوى. - کریمیوالا، محمدرضا. (1389). مقارنه مشروعیت حاکمیت در حکومت علوی و حکومتهای غیردینی. قم: بوستان کتاب. - کلینى، محمد بنیعقوب. (1407). الکافی، تحقیق: علىاکبرغفارى، محمد آخوندى. تهران: دارالکتب الإسلامیة. - مجلسى، محمدباقر. (1403).بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - محدر، تقی و یاوری سرسختی، محمد جواد. (1397). «واکاوی نسبت مشروعیت و بیعت در حکومت علوی». فصلنامه حکومت اسلامی. دوره 23، شماره 3، 65-94. - مسعودی، أبو الحسنعلىبنالحسین. (1409). مروج الذهب، تحقیق: اسعد داغر، قم: دارالهجرة. - مصباح یزدی، محمد تقی. (1384). آموزش عقاید. تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل سازمان تبلیغات اسلامى. - -----------------.(1387). نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه. قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره). - مطهری، مرتضی. (1385).وحی و نبوت. تهران: صدرا. - مظفر، محمدرضا. (1415).السقیفة، تحقیق: محمود مظفر. قم: مؤسسة أنصاریان. - مغنیة، محمدجواد. (1358). فی ظلال نهجالبلاغة. بیروت: دارالعلم للملایین. - مفید، محمدبنمحمد. (1413). الإرشاد.قم: کنگره شیخ مفید. - ----------------. (1414). أوائل المقالات، تحقیق: إبراهیم الأنصاری. بیروت: دارالمفید. - مکارم شیرازى، ناصر. (1386). پیام امام امیرالمومنین(ع). تهران: دارالکتب الاسلامیه. - --------------.(1386). پیام قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه. - منتظری، حسینعلی. (1380). نظام الحکم فی الإسلام. بیجا: سرایی. - موسویان، سیدمحمدرضا. (1380). اندیشه سیاسی شیخ طوسی. قم: بوستان کتاب قم. - نسائی، أبوعبدالرحمان أحمد بنشعیب. (بیتا). خصائص أمیر المؤمنین علیبنأبیطالب، تحقیق: محمد هادی الأمینی. تهران: مکتبه نینوی الحدیثه. - هاشمى، سیده فاطمه. (1387). بررسى صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام عسکرى(ع). مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 429 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 533 |