
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,910 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,367 |
نقد و بررسی خطبۀ قاصعه نهجالبلاغه در پرتو نظریۀ منطق گفتگویی باختین | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1399، صفحه 117-131 اصل مقاله (669.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2019.19361.2297 | ||
نویسندگان | ||
الهه ستّاری* 1؛ حسن مجیدی2 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری | ||
چکیده | ||
تحلیل متون کهن و متون دینی در پرتو نظریههای جدید زوایا و ظرفیّتهای جدید این متون را کشف و برای شناخت بهتر و جامع متون بهکار میآید. نظریه "منطق گفتگویی و مکالمهگرایی باختین" ازجمله نظریاتی است که برای متون چند سویه با ابعاد مختلف بهکار میرود؛ متـونی که از تکبعدی و رویکرد ذهنی انفرادی فراتر میرود و به رویکرد عینی و جمعگرایانه وارد میشود. بسیاری از خطبههای نهجالبلاغه در ارتباط با زمینههای اجتماعی و فرهنگی متفاوتی شکل گرفته و ایراد شده است؛ وجود این زمینهها در شکلگیری خطبهها سبب شده تا متن خطبه از شاخصههای مختلف گفتگویی با شخصیّتهای متعدّد و متنوع همراه با سبکها و شیوههای بیانی متنوعی ایراد گردد. این مقاله با رویکرد جامعهشناختی، در تلاش است یکی از اجتماعیترین خطبههای نهجالبلاغه را که متأثّر از شرایط دوران امام(ع) بهوجود آمده بر پایه نظریة منطق گفتگویی باختین مورد بررسی قرار دهد. روش بهکاررفته در این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و آماری است. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد این خطبه از شاخصههای منطق گفتگویی چون گفتار دو سویه، مؤلفههای خطابی (نظیر امر، ندا، پرسش و غیره)،کروتروپ و کارناوال برخوردار است و وجود چنین شاخصههایی سبب پویایی بیشازحد خطبه و ارتباط آن با شخصیّتهای مختلفی که در متن خطبه نقش دارند، گردیده است و به طورکلی صبغهای اجتماعی و جمعی به خطبه بخشیده است که در تعامل با پیشزمینههای تاریخی، دینی، فرهنگی شرایط عصر امام(ع) پدید آمده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نهجالبلاغه؛ خطبه قاصعه؛ تحلیل جامعهشناختی؛ باختین؛ منطق گفتگویی | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - ابن حاجب. (1389). الکافیه، شرح رضی، قم: دارالمجتبی. - احمدی، بابک. (1378). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز. - باختین، میخاییل. (1394). تخیل مکالمهای، ترجمه: رویا پورآذر، تهران: نشر نی. - بهادری، آتنا. (1398). «تحلیل مضمون عهدنامه امیرالمؤمنین علی(ع) با مالک اشتر»، فصلـنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، سال هفتم، شمارۀ 28، 57-77. - تودوروف، تزوتان. (1377). منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمه داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز. - رضی، احمد. (1389). «منطق الطیر و منطق گفتگویی»، مجله متن پژوهی ادبی علامه، دوره 14، شماره 46، 19-46. - شمیسا، سیروس. (1378). نقد ادبی، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس. - صرفی، محمّدرضا و هاشمی، سیّد رضا. (1390). «دفاع مقدّس، تعهّد و تحوّل در شعر قیصر امینپور». نشریّة ادبیّات پایداری. سال دوم، شمارة سوم و چهارم، 323-346. - عباس، حسن. (1374). النحو الوافی، جلد چهارم، تهران: انتشارات ناصر خسرو. - غنیپور ملکشاه، احمد؛ محسنی، مرتضی و حقیقی، مرضیه. (1394). «دگردیسی منطق گفتگویی در اشعار قیصر امینپور»، متن پژوهی ادبی، سال 19، ش 64، 166-188. - موسوی گرمارودی، علی. (1394). ترجمة نهج البلاغه، تهران: نشر قدیانی. - نامور مطلق، بهمن. (1387). «باختین گفتوگومندی و چندصدایی: مطالعه پیشابینامتنیت باختینی». پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 57، 398-414. - ولسون، کولن. (1992). فکرة الزمن عبر التاریخ. ترجمه: فؤاد کامل، الکویت: المجلس الوطنی للثقافة و الفنون والآداب سلسلة عالم المعرفة. - همایی، جلالالدّین. (1370). یادداشتهای علامه جلالالدّین همایی دربارة معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: مؤسسة نشر هما.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 504 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 688 |