
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,938 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,381 |
بررسی بازتاب منهیّات نهجالبلاغه در حدیقۀ سنایی با رویکرد بینامتنیت | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1399، صفحه 1-21 اصل مقاله (574.16 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2019.19051.2273 | ||
نویسندگان | ||
خدابخش اسداللهی* 1؛ بهنام فتحی2؛ رامین محرمی3؛ مهرداد آقائی4 | ||
1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
4استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
طبق نظر نظریّهپردازانِ بینامتنیت ازجمله کریستوا، هر متنی در ارتباط با متون پیشین، معنی مییابد. متن ممکن است صورتِ گسترشیافته یا شکل هنریِ متون قبلی باشد. حدیقۀ سنایی بهعنوان متن تعلیمی و عرفانی، از متون اسلامی فارسی و عربی بهرهها برده است. نهجالبلاغه، یکی از متون اسلامی است که سنایی در پدید آوردنِ حدیقهالحقیقه، بهصورت گسترده و فراتر از حدّ تأثیرپذیری، بدان نظر داشته است؛ بهگونهای که برای درکِ بسیاری از نکتههای حدیقه، باید به سخنان مولا علی(ع) بهویژه نهجالبلاغه مراجعه کرد. موضوع رذایل و محرّمات، به دلیل بازتاب نسبتاً گستردۀ آن، در کلام علی(ع) و نیز حکیم سنایی، مبحث اصلی تحقیق حاضر است که براساس رابطۀ بینامتنی و با تأکید بر نهجالبلاغه و حدیقهالحقیقه بررسی میشود. نتیجۀ پژوهش نشان میدهد سنایی در مثنویِ تعلیمی عرفانیِ حدیقهالحقیقه، هم از امکانات شعری و هم از واژگان، مضامین و اشارات ارزندۀ سخنان علی(ع) بهصورتهای سهگانۀ بینامتنی (نفی بخشی، نفی متقارن و نفی کامل) استفاده کرده است. بیتردید، این تعاملِ آگاهانۀ حدیقه با کلام علی(ع)، موجب ماندگاری و پویایی اثر سنایی شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نهجالبلاغه؛ مَنهیّات؛ حدیقهالحقیقه؛ بینامتنیت | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم، با ترجمۀ مهدی الهی قمشهای. - آلن، گراهام. (1380). بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز. - الآمدی التمیمی، عبدالواحد. (1422 ق). غررالحکم و دررالکلم، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات. - احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن (نشانهشناسی و ساختارگرایی)، تهران: مرکز. - امین مقدسی، ابوالحسن؛ خلف، حسن؛ همایونی، سعداله. (1390). «روابط بینامتنی نهجالبلاغه با آثار امین الریحانی»، پژوهشنامه نقد ادب عربی، سال اول، شمارۀ یک، 6-24. - البیهقی، ابوبکر. (1410 ق). شعبالایمان، تحقیق محمدالسعید بسیونی زغلول، بیروت: دارالکتب العلمیة. - الحرّالعاملی، الشیخ ابوجعفر. (بیتا). وسائلالشیعة، قم: الناشر مؤسسة آلالبیت لإحیاء التراث. - خسروی، حسین. (1388). «تأثیر قرآن و حدیث در حدیقۀ سنایی»، کیهان فرهنگی، سال بیست و ششم، شمارۀ 274 و 275، 54-59. - سنایی، مجدودبن آدم. (1387). حدیقهالحقیقه، تصحیح مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - صبحی، صالح. (1415 ق). نهجالبلاغه، دارالاسوة للطباعة والنشر، الطبعة الاولی. - صدوق، ابوجعفر محمدبن علی بن الحسین. (1373).عیون اخبارالرضا، تهران: نشر صدوق. - طاطیان، سمیه. (1393). «بازتاب آموزههای اخلاقی نهجالبلاغه در اشعار و مثلهای فارسی»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهجالبلاغه، سال دوم، شمارۀ 8، 47-62. - ظفریزاده، سیامک و خاقانی، محمد. (1394). «روابط بینامتنی نهجالبلاغه با اشعار کلاسیک فارسی»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهجالبلاغه، سال سوم، شمارۀ 11، 35-54. - العجلونی، اسماعیل بن محمد. (1408 ق). کشفالخفاء و مزیل الالباس، بیروت: دارالکتب العلمیة. - عزام، محمد. (2001). النص الغائب، دمشق: اتحاد الکتاب العرب. - الکلینی الرّازی، ابوجعفر ثقۀ الاسلام محمدبن یعقوب. (1389 ق). الکافی، تحقیق: علی اکبر الغفاری، طهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة الثانیة. - المجلسی، محمدباقر. (بیتا). بحارالانوار، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - محمدی ریشهری، محمد. (1387). میزانالحکمه، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، قم: دارالحدیث. - مسبوق، سید مهدی. (1392). «روابط بینامتنی قرآن با خطبههای نهجالبلاغه»، مجلۀ علمی-پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال دهم، شمارۀ 2، 205-224. - مکارم شیرازی ، ناصر. (1390). پیام امام، قم: انتشارات امام علی بن ابیطالب(ع). - نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت (نظریهها و کاربردها)، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن. - نفیسی، شادی و حسین افسردیر. (1397). «کارکرد تفسیری بینامتنیت نهجالبلاغه با قرآن براساس نظریۀ ژرار ژنت»، فصلنامۀ پژوهشنامۀ نهجالبلاغه،سال ششم، شمارۀ 23، 93-112. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,466 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,424 |