آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,885 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,354 |
کنام سازی شناختی و بوطیقای باستان‌شناختی؛ درآمدی بر نظریه‌ی مأواگزینی در باستانشناسی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 12، دوره 9، شماره 23، بهمن 1398، صفحه 207-227 اصل مقاله (526.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2020.17005.1789 | ||
| نویسنده | ||
| وحید عسکرپور* | ||
| استادیار گروه باستانشناسی و باستانسنجی دانشکده هنرهای کاربردی دانشگاه هنرِ اسلامیِ تبریز. | ||
| چکیده | ||
| این پژوهش درآمدی به باستانشناسی مأواگزینی است و به طرح آن به عنوان یک افق پژوهشی تازه با اصول موضوعی و مسئله‌شناختی مشخص و منحصر به‌خود اختصاص دارد. منظر مأواگزینی در باستانشناسی، محصول یک فقدان در اصول معرفت‌شناختی این رشته است؛ فقدان مطالعه و پژوهش در آن‌دسته پدیده‌هایی که به‌واقع شاخصه‌های شناختی/فرهنگی محسوب می‌شوند؛ پدیده‌هایی که نمی‌توان آن‌ها را در زمینه‌های بوم‌شناختی-محیطی، جغرافیایی و انسان‌شناختی توضیح داد. این ضعف معرفت‌شناختی از آنجا ناشی می‌شود که به‌طور سنتی باستانشناسی را ناتوان از پل زدن از جانب مادّیات به معانی دور از دسترس تلقّی می‌کرد. بنیان معرفت‌شناختی این پژوهش آن است که برعکس، معناهای انسانی مادّیت دارند و ذهن و مادّه را نمی‌توان در دو قطب مخالف یکدیگر جای داد. مسئله‌ی اصلی این پژوهش بازگرداندن نوعی از اعتبار به باستانشناسی است که ورای در اختیار گذاشتن شروح بوم‌شناختی-محیطی، جغرافیایی و انسان‌شناختی پیرامون مدارک و شواهد باستانی، بتواند بر مؤلفه‌هایی انگشت گذارد که به‌طور رایج خارج از حیطه‌ی سیطره‌ی آن به‌شمار آمده است؛ همچون مؤلفه‌های شناختی، متافیزیکی، نشانه‌شناختی و مفهومی-زبانی. در این پژوهش ضمن تعریف و شرح مأواگزینی از سه منظر فلسفی، انسان‌شناختی و باستان‌شناختی، مفاهیم نظری و روش‌شناختی ویژه‌ای برای این منظر برساخته و پیشنهاد شد. برمبنای مفاهیم نظری مورد بحث، سطوح واقعیّات زیستی انسان از لحاظ باستان‌شناختی ترسیم و پیشنهاد شد. درنهایت، باستانشناسی مأواگزینی بر سطحی از واقعیّات مادّی انسانی اشاره می‌رود که تاکنون ذیل عباراتی همچون «ذهنی»، «دست‌نیافتنی» یا «فاقد شواهد مادّی» انکار، رد یا به‌شکلی سیستماتیک از نظرها پنهان می‌شد. برای نشان‌دادن کاربرد عملی این چارچوب، بررسی‌های باستان‌شناختی سرفیروزآباد کرمانشاه موردکاوی شد. موردکاوی نشان می‌دهد حتی بررسی‌های سطح‌الارضی نیز می‌توانند شواهدی را از واقعیّت‌های رده‌بالاتر یا چنان‌که در این مقاله مورد نظر است، واقعیّت‌های بوطیقایی در خود داشته‌باشند؛ تنها اگر پژوهشگر از پیش، خود را آماده‌ی پذیرش آن واقعیت‌ها کرده باشد. پرسش اصلی این پژوهش آن است که آیا می‌توان سطح مؤلفه‌های فرهنگی را به عنوان یک سطح مطالعاتی معنادار وارد مراحل مختلف پژوهش‌های باستان‌شناختی کرد؟ این مؤلفه‌ها کدام و بر چه مبانی معرفت‌شناختی استوار هستند؟ فرضیات عبارت‌ست از: شواهد مربوط به سطح مؤلفه‌های فرهنگی در همه‌ی سطوح پژوهش‌های باستان‌شناختی وجود دارد و تنها مانع درنظر گرفتن آن‌ها، پیش‌پنداشت‌ها و انگاره‌های معرفت‌شناختی نادرست است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| الگواره؛ مأواگزینی؛ کنام‌سازی شناختی؛ بوطیقا؛ سرفیروزآباد | ||
| مراجع | ||
|
- عسکرپور، وحید، ۱۳۹۱، «تحلیل ژئوماتیک محوطه‌های پیش‌ازتاریخی بخش سرفیروزآباد کرمانشاه، ایران». رساله جهت اخذ مدرک دکترای تخصصی باستانشناسی، دانشگاه تهران (منتشر نشده). - نیکنامی، کمال‌الدین، 1388، «گزارش نخستین فصل بررسی باستان‌شناختی بخش سرفیروزآباد شهرستان کرمانشاه، دهستان فیروزآباد». سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور (منتشر نشده). - هایدگر، مارتین، 1395، هستی و زمان. تهران: نشر نی. - Anschuetz, K. F.; Wilshusen, R. H., & Scheick, C. L., 2001, “An archaeology of landscapes: perspectives and directions”. Journal of Archaeological Research, 9(2), 157-211.
- Barash, D. P., 2012, Homo Mysterious: Evolutionary Puzzles of Human Nature.Oxford University Press.
- Bednarik, R. G., 2011, The human condition. Springer.
- Bednarik, R. G., 2014, “Doing with less: Hominin brain atrophy”, HOMO-Journal of Comparative Human Biology 65(6): 433-449.
- Bickerton, D., 2009, Adam's tongue: how humans made language, how language made humans. Hill and Wang.
- Bickerton, D., 2014, More than Nature Needs. Harvard University Press.
- Butzer, K. W., 1982, Archaeology as human ecology: method and theory for a contextual approach. Cambridge University Press.
- Binford, L. R. & Sabloff, P. L., 1998, Conversations with Lew Binford: Drafting the new archaeology. University of Oklahoma Press.
- Chamberlain, A. T., 2006, Demography in archaeology. Cambridge University Press.
- Clark, A. & Chalmers, D. J., 2007, “The extended mind”. Arguing about the mind 58(1): 180-191.
- Clarke, D. L., 1968, Analytical Archaeology (London, 1968), Methuen and Company. Ltd. London. UK.
- Coolidge, F. L. & Wynn, T., 2009, The rise of Homo sapiens: the evolution of modern thinking. John Wiley & Sons.
- de Waal, F., 2019, Mama's Last Hug: Animal Emotions and What They Teach Us about Ourselves. Granta Books.
- de Waal, F. & Waal, F. B. M., 2013, The Bonobo and the Atheist: In Search of Humanism Among the Primates. W. W. Norton.
- Dincauze, D. F., 2000, Environmental archaeology: principles and practice.Cambridge University Press.
- Feuer, B., 2016, Boundaries, borders and frontiers in archaeology: a study of spatial relationships. McFarland.
- Fleming, A., 1973, Models in Archaeology. Routledge.
- Harris, M., 1979, Cultural Matiralism: The struggle for a science of culture.AltaMira Press.
- Kroll, E. M., & Price, T. D., 1991, The interpretation of archaeological spatial patterning. Springer Science & Business Media.
- Lilley, I., 2004, “Diaspora and identity in archaeology: moving beyond the Black Atlantic”. A companion to social archaeology, 287-312.
- Niknami, K. A. & Askarpour, V., 2013, “A GIS Modeling of Prehistoric Site Distribution in the Sarfirouzabad Plain of Kermanshah, Northwestern Iran”.International Journal of Heritage in the Digital Era 2(3): 343-360.
- Niknami, K. A. & Askarpour, V., 2015, “Pattern analysis of Chalcolithic settlements in the valley of Sarfirouzabad, Kermanshah, Iran”. Archeologia e Calcolatori 26: 131-147.
- Odling-Smee John, Kevin N. Laland, Marcus W. Feldman, 2013, Niche Construction: The Neglected Process in Evolution (MPB-37). Princeton University Press.
- Pinker, S., 2009, How the Mind Works. W. W. Norton.
- Popper, K., 2005, The logic of scientific discovery. Routledge.
- Preucel, R. W., 1995, “The postprocessual condition”. Journal of Archaeological Research, 3(2), 147-175.
- Schmitt, A.; Atzwanger, K.; Grammer, K. & Schäfer, K., 1997, New aspects of human ethology. Springer.
- Trigger, B. G., 1991, “Post-processual developments in Anglo-American archaeology”. Norwegian Archaeological Review, 24(2), 65-76.
- Wylie, A., 2004, Thinking from things: Essays in the philosophy of archaeology.Univ of California Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 584 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 669 |
||