آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 490 |
| تعداد مقالات | 5,109 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,394,112 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,185 |
واکاوی باستان شناسانه‌ی سلاح‌های سرد با تیغه‌ی کوتاه (خنجر، کارد و پیش‌قبض) در دوره‌ی قاجار | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 11، دوره 9، شماره 23، بهمن 1398، صفحه 189-206 اصل مقاله (1.13 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.17664.1846 | ||
| نویسندگان | ||
| پرستو قاسمی* 1؛ میترا شاطری2؛ عباسعلی احمدی3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی دوره‌ی اسلامی دانشگاه شهرکرد | ||
| 2استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهرکرد | ||
| 3استادیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهرکرد. | ||
| چکیده | ||
| در پی تحولات فناوری‌های نظامی دوره‌ی قاجاریه، بر اهمیّت سلاح‌های گرم افزوده شد و سلاح‌های سرد کاربرد کمتری در جنگ‌ها پیدا کردند؛ اما تولیدشان به‌واسطه‌ی کاربرد‌های جانبی دیگر، همچنان با کمیتی اندک‌تر ادامه یافت. در این دوره، به‌هنگام نبرد از انواع سلاح‌های سرد همچون سلاح‌های تیغه‌دارِ بُرنده، کوبنده، پرتابی و برخی ابزارهای قلعه‌گیری استفاده می‌شد. تمرکز پژوهش حاضر برروی خنجر، کارد و پیش‌قبض‌ها است که هر سه از انواع سلاح‌های تیغه‌دار و بُرنده هستند. هدف از این مقاله، بررسی ویژگی‌‌های شکلی و تزیینی خنجر، کارد و پیش‌قبض‌ها، هم‌چنین کاربرد این سلاح‌ها و ارتباط احتمالی تزئیناتشان با کاربری‌های جنگی و یا تشریفاتی آن‌ها است که به‌منظور شناخت بهتر و همه‌جانبه‌ی این سلاح‌ها و روند تحول آن‌ها در دوره‌ی قاجار صورت گرفت. در این راستا، پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها مدنظر قرار گرفت؛ خنجر، کارد و پیش‌قبض‌های دوره‌ی قاجار از لحاظ فرم، نقوش، مضامین و فنون تزئینی چه ویژگی‌هایی دارند؟ و میزان و کیفیت تزیینات روی سلاح‌های یاد شده چه ارتباطی می‌تواند با کاربرد آن‌ها داشته باشد؟ این پژوهش با رویکرد تاریخی-توصیفی و تحلیلی، و با روش یافته‌اندوزی از خلال منابع کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی روی 17 خنجر، 17 کارد و 3 پیش‌قبض که عمدتاً از آثار موزه‌های داخل و خارج از کشور هستند، صورت گرفته است. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که این سلاح‌ها از نظر میزان انحنای تیغه متفاوت هستند. بخش‌های مختلف این سلاح‌ها با نقوش گیاهی-هندسی، انسانی-جانوری و کتیبه‌ای؛ و بیشتر با فنون طلاکوبی، قلمزنی و میناکاری آراسته شده‌اند. نقوش گیاهی-هندسی و انسانی-جانوری مضامین بزمی و نقوش کتیبه‌ای مضامینی مذهبی- تعویذی و ادبی دارند. اجرای نقوش تزئینیِ بیشتر با فنون پرهزینه و مجلّلی چون میناکاری و یا ترصیع‌کاری روی خنجر و کارد (بر پیش‌قبض‌ها از این فنون استفاده نشده)، نشان از این دارد که این دو سلاح در دوره‌ی قاجاریه بیشتر به‌منظور تزئین مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا برای استفاده واقعی در میدان نبرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره‌ی قاجار؛ سلاح سرد؛ خنجر؛ کارد؛ پیش‌قبض | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. - الاصفهانی، محمد مهدی بن محمدرضا، 1368، نصف جهان فی تعریف الاصفهان. تصحیح و تحشیه: منوچهر ستوده، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم. - اعتمادالسلطنه، محمد حسن بن علی،؛ 1367، تاریخ منتظم ناصری. مصحح: محمداسماعیل رضوانی، جلد 3، تهران: دنیای کتاب. - آلکساندر، دیوید، 1387، ابزارآلات جنگ. ترجمهی غلامحسین علی مازندرانی، ج 9. ویراستار: ناصر پورپیرار، تهران: کارنگ. - بروگش، هینریش، 1374، در سرزمین آفتاب. ترجمهی مجید جلیلوند، تهران: مرکز، چاپ اول. - بنجامین، س. ج. و، 1369، ایران و ایرانیان. ترجمهی محمدحسین کردبچه، تهران: جاویدان، چاپ دوم. - پوپ، آرتر؛ و آکرمن، فیلیس، 1387، سیری در هنر ایران از دوران پیش‌ازتاریخ تا امروز. ویرایش زیر نظر: سیروس پرهام، ج. 6، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - پورداود، ابراهیم، 1382، زین‌ابزار: جنگ‌ابزارهای باستانی ایران. به اهتمام: عبدالکریم جربزه‌دار، تهران: اساطیر، چاپ اول. - تحویلدار اصفهانی، میرزا حسین‌خان، 1388، جغرافیای اصفهان: جغرافیای طبیعی و انسانی و آمار اصناف شهر. به کوشش: الهه تیرا، تهران: اختران، چاپ اول. - توحیدی، ناصر، 1364، سیر تکامل تولید آهن و فولاد در ایران و جهان. تهران: امیرکبیر. - جلودار دزفولی، محبوبه، 1394، «مطالعه و طبقه‌بندی جنگ‌افزارهای سرد دوره صفوی با تأکید بر نمونه‌های شاخص»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه هنر اصفهان: دانشکده مرمت و شهرسازی. - دالمانی، هانری رنه، 1335، سفرنامه از خراسان تا بختیاری. ترجمه و نگارش: فره‌وشی، تهران: چاپ گیلان. - دوراند، ای آر، 1346، سفرنامه دوراند: مربوط به سفر هیأت سرتی موردوراند وزیرمختار انگلیس در ایران. ترجمهی علی‌محمد ساکی، خرم‌آباد، لرستان: کتابفروشی محمدی. - دهخدا، علی اکبر، 1377، لغت‌نامه دهخدا. زیر نظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی، ج. 4 و 7، تهران: دانشگاه تهران. - زکی، محمدحسن، 1363، تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام. ترجمهی محمدعلی خلیلی، تهران: اقبال، چاپ دوم. - ساروی، محمد فتح الله بن محمدتقی، 1371، تاریخ محمدی: احسن التواریخ. به اهتمام: غلامرضا طباطبایی‌مجد، تهران: امیرکبیر، چاپ اول. - کوتزبوئه، موریس. دو، 1385، مسافرت به ایران در معیت سفیر کبیر روسیه در سال 1817 م. ترجمهی محمود هدایت، تهران: امیرکبیر. - گوبینو، ژوزف آرتور، 1383، سه سال در آسیا: سفرنامه کنت دو گوبینو (1858- 1855). ترجمهی عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: نشر قطره. - مشکوه‌الملک، محمد بن علی، 1377، گنج پیدا: مجموعه‌ای از عکس‌های آلبوم‌خانه‌ی کاخ موزه گلستان همراه با رساله‌ی حشریه. مصحح: غلامرضا تهامی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی. - وقایع اتفاقیه، 1373، جلد اول، شماره‌های 20 و 33، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول. - هدایت، رضا قلی‌خان، 1339، تاریخ روضه الصفای ناصری: در ذکر پادشاهان دوره‌ی صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه. جلد نهم، قم: مرکزی، خیام، پیروز.
- Fraser- James, B., 1825, Narrative of A Journey into Khorasan in the years 1821 and 1822. London.
- Moshtagh Khorasani, M., 2006, Arms and Armor from Iran: The Bronze Age to the End of Qajar Period., Germany: Legat.
- Moshtagh Khorasani, M., 2012, “The Lion, the Bull and the Sun: Emblems of Power”, Classic Arms and Militaria, Volume XIX, Issue 2, pp.16-21.
- www.britishmuseum.org, access date (15/2/2016)
- www.metmuseum.org, access date (15/2/2016)
- www.vam.ac.uk, access date (15/2/2016)
- www.hermitagemuseum.org, access date (18/2/2016)
- www.sothebys.com.org, access date (3/8/2016)
- www.royalcollection.org.uk, access date (3/8/2016)
- www.wallacecollection.org, access date (4/4/2016)
- www.armsandantiques.com, access date (4/4/2016)
- www.ids.lib.harvard.edu, access date (5/4/2016)
- www.peterfiner.com.org, access date (5/11/2016)
- www.peterfiner.com.org, access date (5/11/2016)
- www.pinterest.co.uk.org, access date (5/11/2016)
- www.oriental-arms.com, access date (16/5/2016)
- www.brooklynmuseum.org, access date (14/7/2016)
- www.caravanacollection.com, access date (26/9/2016) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,108 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,881 |
||