
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,921 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,371 |
نشانهشناسی نقوش سرسنجاقهای عصر آهن زاگرسمرکزی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 5، دوره 9، شماره 23، بهمن 1398، صفحه 71-90 اصل مقاله (1.12 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.18606.1909 | ||
نویسندگان | ||
محمد حسن سالک اکبری* 1؛ علیرضا هژبری نوبری2؛ رضا افهمی3 | ||
1دانشجوی کارشناسیارشد باستانشناسی، دانشگاه تربیتمدرس | ||
2استاد گروه باستانشناسی، دانشگاه تربیتمدرس. | ||
3دانشیار گروه پژوهش و تاریخ هنر، دانشگاه تربیتمدرس. | ||
چکیده | ||
سنجاقهای عصر آهن زاگرسمرکزی شامل دو گروه عمدهی سنجاقهای میلهای و سنجاقهای دارای سرسنجاق است. سنجاقهای دارای سرسنجاق خود در سه گروه: قالبی، مشبّک و دارای سر صفحهای طبقهبندی میشوند. در این گروه سرسنجاقها، دارای نقشمایههای خیرهکنندهی انسانی، حیوانی، انسان شاخدار، موجودات ترکیبی، گیاهی، هندسی و انتزاعی هستند که با استفاده از دو تکنیک عمدهی قالبگیری و چکشکاری ورقههای مفرغی ایجاد شدهاند. پژوهشگران مختلفی در ارتباط با چیستی ماهیت این نقشمایهها نظراتی را ابراز کردهاند که عمدهی آنها، نسبت دادن این نقشمایهها به برخی از خدایان ایرانی و بینالنهرینی است. این نظریات برمبنای نمادشناسی سنتی است که برروی نقشمایههای تعداد معدودی از سرسنجاق انجام گرفته است. نظریات مطرح نیز دارای پایههای علمی بسیار شکننده و غیرقابل اثباتی هستند که بیشتر براساس تفسیرهای شخصی پژوهشگران بیان شدهاند. در پژوهش حاضر برای پاسخ به چیستی ماهیت نقشمایههای بهکار رفته برروی سرسنجاقها از روش نشانهشناسی ساختارگرایانه سوسور استفاده شده است و تعداد 145 عدد سرسنجاق دارای نقشمایه را بهعنوان یک مجموعهی نظاممند و دارای ارتباط با هم، و با فرض آن که نقوش براساس یک گروه اصول منطقی کنار هم اجرا شدهاند، مورد مطالعه قرار گرفتهاند. بهمنظور تحلیل روابط ساختاری مجموعه نقوش موجود برروی سرسنجاقها اقدام به شناسایی گروههای همنشین (روابط منطقی میان نقوش) و جانشینی ( قابلیت استقرار نقوش بهجای یکدیگر) گردیده است. گروههای همنشینی و جانشینی شناسایی شده برروی سرسنجاقها شامل سه گروه مردانه، زنانه و انسانشاخدار است و با بهرهگیری از این نظر که صورتهای انسانی بیانگر خدایان برروی سرسنجاقها هستند، میتوان این نظریهی جامع را عنوان کرد که برروی سرسنجاقها سه خدای مردانه، زنانه و جهان زیرین اجرا شده است و نقشمایههای موجود در هر یک از گروههای جانشینی و همنشینی این خدایان بهعنوان همراه این خدایان و در نبود ایشان بهعنوان نشانههایی از این سه خدا برروی سرسنجاقها اجرا شدهاند. در بین سرسنجاقها دو گروه همنشینی مشترک نیز بین نقشمایههای خدای مردانه و زنانه به اجرا درآمده است که بهترتیب نشانههایی از غلبهی خدای زنانه بر مردانه و پیوند بین این دو خدا است. | ||
کلیدواژهها | ||
سنجاقهای عصر آهن زاگرسمرکزی؛ نقوش سرسنجاقها؛ نشانهشناسی سوسوری؛ ساختارهای جانشینی و همنشینی | ||
مراجع | ||
اورلت، برونو، 1392، عصر آهن اولیه در پشتکوه لرستان. مترجمان: کمالالدین نیکنامی و امیر ساعدموچشی، تهران: سمت. - پرادا، ادیت، ، هنر ایران باستان(تمدنهای پیش از اسلام). مترجم: یوسف مجیدزاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - چندلر، دانیل، 1387، مبانی نشانهشناسی. مترجم: مهدی پارسا، تهران: انتشارات سوره مهر. - دولتآبادی، هوشنگ، 1379، جای پای زُروان، خدای بخت و تقدیر. تهران: انتشارات نی. - ضمیران، محمد، 1383، درآمدی بر نشانهشناسی هنر. تهران: نشر قصه. - کالمایر، پیتر، 1376، مفرغهای قابل تاریخگذاری لرستان و کرمانشاه. مترجم: محمد عاصمی، تهران :سازمان میراث فرهنگی کشور. - کومن، فرانتس، 1380، آیین پر رمز و راز میترایی. ترجمه و پژوهش: هاشم رضی، انتشارت بهجت. - گدار، آندره، (و جمعی از نویسندگان)، 1371، آثار ایران. مترجم: ابوالحسن سروقد مقدّم، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم. - گدار،آندره، 1358، هنر ایران (با تجدید نظر)، مترجم: بهروز حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران. - ژیران، ف.؛ دلاپورت، ل.؛ و لاگوئه، گ.، 1389، اساطیر آشور و بابل. ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: انتشارات قطره. - ماسکارلا، اسکار وایت، 1387، برنز و آهنهای حسنلو. مترجم: علی صدرایی و صمد علیون، گنجینه هنر. - مجیدزاده، یوسف، 1372، تاریخ وتمدن بینالنهرین. جلد دوم، «تاریخ فرهنگی- اجتماعی». تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - مجیدزاده، یوسف، 1375، «تاریخگذاری سرسنجاقهای مفرغی لرستان». مفرغهای لرستان، جلد اول. گردآورنده: سید فرید قاسمی، خرمآباد: انتشارات پیغام، صص: 105-128، - مجیدزاده، یوسف، 1380، تاریخ وتمدن بینالنهرین. جلد سوم، «هنر و معماری». تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - ملازاده، کاظم، 1394، «تأثیر کاربرد ساختههای آهنی در پیشرفت فناوری و تحولات اجتماعی و اقتصادی جوامع عصر آهن پایانی (با تأکید بر غرب و شمالغرب ایران)». جامعهشناسی تاریخی، دورهی 7، شمـارهی 1، بهار و تابستان، صص: 226-227 - موری، پی. ار. اس، 1379، زیرخاکیهای مفرغی قدیم ایران. مترجم: علی داراب بیگی، کرمانشاه: انتشارات کرمانشاه.
- Amiet, P. , 1974, ‘Un carquois du Luristan”. Syria 51, no. Fasc. 3/4: 243-251. - Ayazi, S., 2008, Discـheaded Bronze Pins from Luristan: A Symbol of Ancient Iran's Art. Legat. - Black, J. & Green, A., 1992, Gods, Demons and Symbols. University of Texas press. - Dussaud, R. 1949, “Anciens bronzes du Louristan et cultes iraniens”.Syria 26, no. Fasc. 3/4: 196ـ229. - Dussaud, R., 1934, “Ceinture en bronze du Louristan avec scènes de chasse”. Syria, Archéologie, Art et Histoire 15, no. 2: 187ـ199. - Ghirshman, R., 1958, “Notes Iraniennes VIII. Le Dieu Zurvan sur les Bronzes du Luristan”. Artibus Asiae 21, no. 1: 37ـ42. - Godard, A., & Rogers, M., 1965, “The Art of Iran”. Translated by: Michael Heron. - Moorey, P. R. S., 1975, “Some Elaborately Decorated Bronze Quiver Plaques Made in Luristan, c. 750–650 B.C.”. Iran 13, no. 1: 19ـ29. - Muscarella, O. W., 1988, Bronze and iron: ancient Near Eastern artifacts in the Metropolitan Museum of Art. Metropolitan Museum of Art. - Overlaet, B., 2004, Luristan metalwork in the Iron Age. Persia’s ancient splendour, mining, handicraft and archaeology, Deutsches Bergbau—Museum, Bochum: 328ـ38. - Moorey, P. R. S., 1977, “A Note on PreـAchaemenid Bronze StandardـTops from Western Iran”. Iran 15: 141ـ146. - Schmidt, E. F., 1989, Maurits Nanning van Loon, and Hans H. Curvers. The Holmes Expeditions to Luristan. No. 108. Oriental Institute of the University of Chicago. - Van Buren, L. & Douglas, E., 1954, “BABYLONIAN AND ASSYRIAN RELIGION”. By SH Hooke (World Religions, ed. by Professor EO James). London, Hutchinson's University Library, 1953, pp. XII, 128. Price, 8s. 6d. Antiquity 28, no. 110: 119ـ121. - Los Angeles County Museum of Art (April 2019) From https://collections.La.org/search/site/pins - The Metropolitan Museum of Art (Apri l2019) From https://www.metmuseum.org/pin - Museum of Fine Arts, Boston (April 2019) From - https://www.mfa.org/collections/object/rosetteـpin | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 615 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,886 |