
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,947 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,385 |
تحلیل ساختار بصری سفالینههای منقوش تل باکون | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 1، دوره 9، شماره 23، بهمن 1398، صفحه 7-24 اصل مقاله (2.04 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.15402.1694 | ||
نویسندگان | ||
ماهان ناجی* 1؛ احمد صالحی کاخکی2؛ حسن طلایی3 | ||
1دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان | ||
2دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه هنر اصفهان | ||
3استاد گروه باستانشناسی دانشگاه تهران. | ||
چکیده | ||
افزایش سفالینه های منقوش به دست آمده از کاوشهای باستان شناسی، امکان تاریخ گذاری علمی به روش های گوناگون و وجود توالی تغییرات در بسیاری مناطق، آنها را به اسنادی به منظور دست یابی به ذهنیات و اعتقادات مردمان آن دوره تبدیل کرده است، در صورتیکه این تصاویر از نظر ظاهری و ذاتی، ریشههای هنر تصویری ما هستند. پژوهش حاضر به روش تاریخی-تحلیلی و با طرح این مسأله شکلگرفت که، اصول و مبانی تصویرگری پیشازتاریخ به چهصورت بوده است؟ هدف، دستیابی به ویژگیهای تصویری است و با رویکردی فرمالیستی به بررسی ساختار بصری تصویرنگاری به استناد سفالینههای منقوش فلات ایران خواهد پرداخت. بررسی عناصر و کیفیات بصری بهکار گرفته شده در تصاویر، ویژگیهای تصویری غالب را مشخص مینماید و زمینهی دستهبندی نمونهها براساس اولویتهای بصری منطقه که شامل تراکم نقوش، ساختار کلی تصویرنگاری و اجزای آن، تعداد و تکرار نقشمایهها هستند را فراهم خواهد آورد. گستردگی جغرافیایی، تعدد یافتهها و غنای تصاویر، دلایل انتخاب تل باکون فارس (الف و ب) بهعنوان جغرافیای موردی مقالهی پیشرو است. نمونههای تصویری از طریق مطالعهی گزارشهای کاوشها و مشاهدهی اشیای موزهای گردآوری شدهاند. یافتههای تل باکون ب محدود به تعداد اندکی تکه سفال هستند که در بسیاری از آنها امکان بازسازی فرم کلی ظرف وجود نداشته و فقط برخی از ویژگیهای بصری قابل تشخیص هستند. یافتههای باکون الف، در محدودهی کادر تصویر، نقوش متراکم دارند. تنوع نقشمایهها بیش از تنوع ساختار و ترکیببندی است و منجر به خلق تصاویر متنوع شدهاند. نقطه، خط و سطوح سادهی هندسی در بیشتر موارد مکمل نقشمایهها در تصویر دیده میشوند و تعداد کمی از ظروف، فقط با این عناصر تصویرگری شدهاند. همارزی بصری بین فضای مثبت و منفی ویژگی منحصربهفرد بسیاری از تصاویر این دوره است. حرکت و چرخش در ساختار غیرنواری و یا در نمونههایی با نقشمایهی جانوری اغراقشده و حالتگرایانه بیش تر وجود دارند. روش تصویرگری در غالب نمونههای باکون، نواری است و نمونههای پُرنقش یک ردیفه با دو نقشمایه، بیش ترین تصاویر را با بهکارگیری سطوح پیچیدهی هندسی تشکیل دادهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
ساختار بصری؛ سفالینهی منقوش؛ تل باکون؛ طبقهبندی | ||
مراجع | ||
- آدامز، لوری، ۱۳۹۰، روش شناسی هنر. ترجمهی ع. معصومی، تهران: مؤسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر. - اوکریک، استینسون؛ و ویگ و بون و کایتون، ۱۳۹۰، مبانی هنر، نظریه و عمل. ترجمهی م. یگانهدوست، تهران: سمت. - باباخان، سلیمه، 1394، «بررسی بصری نقوش سفالینه های تل باکون». تهران: دانشگاه هنر. - پاکباز، رویین، ۱۳۷۹، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: انتشارات زرین وسیمین. - دادور، ابوالقاسم؛ بهمنی، ساره؛ و سامانیان، ساسان، 1393، «نمادهای انسانی و حیوانی موجود در سفالینههای مکشوف در سه منطقهی تل باکون فارس، تپه سیلک کاشان و تپه گیان نهاوند». مطالعات تطبیقی هنر، اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان، شمارهی 8، صص: 14-1. - ریاضی، محمدرضا، 1386، «طرح و نقش های تل باکون». نشان، شمارهی 14، صص: 44-40. - طلایی، حسن، ۱۳۹۰ الف، ایران پیشازتاریخ: عصر مس سنگی. تهران: سمت. - طلایی، حسن، ۱۳۹۰ب، هشت هزارسال سفال ایران. تهران: سمت. - علیزاده، عباس، 1382، الگوهای استقرار و فرهنگ های پیشازتاریخی دشت شوشان براساس تحلیل مجموعه ی حاصل از بررسی ف.ج.ل گرملیزا. ترجمهی ل. پاپلی یزدی و ع. گاراژیان، تهران: پژوهشکده ی باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور. - علیزاده، عباس، 1383، منشأ نهادهای حکومتی در پیشازتاریخ فارس، تل باکون، کوچنشینی باستان و تشکیل حکومتهای اولیه. ترجمهی ک. روستایی، بنیاد پژوهشی پارسه. - فیروزی، علیاصغر، 1393، «مطالعه تطبیقی نقشمایههای فارس با رویکرد روانشناسی شخصیتی مطالعه موردی(سفالهای منقوش فارس - تل باکون 5000-4000 ق.م. و دستبافتهای عشایر کوچ رو)». پایانامهی کارشناسیارشد، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی (منتشر نشده). - قرهباغی، علیاصغر، ۱۳۸۳، هنر نقد هنری. تهران: انتشارات سوره مهر. - کونل، ارنست، ۱۳۷۶، هنر اسلامی. ترجمهی ی. آژند، تهران: انتشارات مولی. - ملکشهمیرزادی، صادق، 1391، ایران در پیشازتاریخ، باستانشناسی ایران از آغاز تا سپیده دم شهرنشینی. تهران: سبحان نور. - هول، فرانک، 1376، «لایهنگاری تطبیقی خوزستان دورههای نخستین پیشازتاریخ، شوش و جنوبغربی ایران». تاریخ و باستانشناسی، ترجمهی ه. حائری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، صص: 112-108.
- Alizadeh, A., 2006, The origins of state organizations in prehistoric highland Fars, southern Iran excavations at Tall-E-Bakon (Vol. 128). Chicago, The oriental institute of the university of Chicago. - Alizadeh, A., 2008, CHOGHA MISH 2 The development of a prehistoric regional center in lowland susiana,southwestern iran final report on the last six seasons of excavation, 1972-1978. Chicago, oriental institute. - Delougaz, P. & Kantor, H. J., 1996, CHOGHA MISH The first five seasons of excavations 1961-1971. (Vol. 1). (A. Alizadeh, Ed.) chicago, The oriental institute. - Egami, N. & Masuda, S., 1962, Marvdasht 1 the excavation at Tall-i-Bakun 1956. Tokyo, The institute for oriental culture the university of Tokyo. - Langsdorff, A. & McCown, D. E., 1942, Tall-i-Bakun A season of 1932. Chicago, The University of Chicago press. - McCall, B. K., 2009, The Mamasani archaeological survey: Epipalaeolithic to Elamite settlement patternsin the Mamasani district of the Zagros Mountains, Fars province, Iran. Sydney, University of Sydney. - Pollock, S.; Bernbeck, R. & Abdi, K., (Eds.), 2010, The 2003 excavations at Tol-e Basi Iran. Berlin, Deutsches Archaologisches institut | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 954 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,929 |