
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,946 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,384 |
جلوه های تصویری و نوشتاری فرّه یا خورّه بر سکههای ساسانی (224-651 م.) | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 11، دوره 9، شماره 22، آذر 1398، صفحه 197-216 اصل مقاله (1.75 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.17189.1802 | ||
نویسندگان | ||
سارا سیدخلیل اللهی* 1؛ محسن ابوالقاسمی2 | ||
1دانشجوی دکتری فرهنگ و زبان های باستانی ایران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران. | ||
2استاد گروه فرهنگ و زبانهای باستانی ایران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران. | ||
چکیده | ||
سکههای تاریخی، افزون بر ویژگی اصلیاشان بهعنوان وسیلهای برای تسهیل تجارت، همواره ابزار تبلیغی توانمندی در دست فرمانروایان بودند. در این پژوهش، مسألهی اصلی بررسی جنبههای تصویری و نوشتاری فرّه بر سکههای ساسانی بود. ضرورت پرداختن به آن، چرایی انتخاب این مفهوم از میان دهها مفهوم دینی دیگر بر این اشیاء بوده است. هدف اصلی پژوهش آن است که نوع خاص فرّهای که بر سکهها نمایش داده شده بهدست آید و به این پرسشها پاسخ داده شود؛ چرا بر سکههای ساسانی بر این نوع فرّه تأکید میشده است؟ این فرّه چه جنبههای نوشتاری و نگارهای داشته و این که از پیش تا بعد از دورهی ساسانی چه اثرپذیری و اثرگذاری داشته است؟ فرض، دارا بودن جنبهی نمادین نگارهها بوده است. روش پژوهش و نوع تحقیق براساس بررسی تصویرهای بهنمایشدرآمده در معتبرترین مراجع کتابی و مقالهای و بهصورت کتابخانهای خواهد بود. با این روش، با ابزار پژوهش که تصاویر سکهها را دربر دارند، جامعهی آماری شامل همهی سکههای ساسانی از آغاز تا پایان این دودمان در مراجع مورد مطالعه، بررسی شدند. در نتیجه، روشن شد که فرّهای که از زمان هخامنشیان بر سکهها نمایشداده شده بود؛ در کل دورهی ساسانی نیز بسیار پُررنگتر بر سکهها و بهصورت نگاره در تاج شاهین، تاج تابان، تاج قوچ و نیمتنهی هالهدار شاه یا ایزد بهنمایش درمیآمد و بهصورت نوشته در عبارات دعایی و نام شهرها نگاشته میشد. نوع تأکید شدهی فرّه بر سکههای ساسانی، «فرهی شاهی» است و دلیل آن نیز تلاش فرمانروایان ساسانی برای تبلیغ فرّهی خویش، بهعنوان مفهومی که همزمان ریشه در دین و سیاست داشت، بوده و به این روش برحق بودن شاهی خود را از دیدگاه دین زرتشتی تأیید میکردند. آخرین نمونهی این نگاره و نوشته پس از اسلام بر سکهای بویی دیده شد که دودمانی ایرانی بودند و از این راه تلاش بر زنده کردن سنت ساسانی داشتند. | ||
کلیدواژهها | ||
فرّه؛ خورّه؛ ساسانیان؛ سکه | ||
مراجع | ||
- آموزگار، ژاله، 1396، زبان، فرهنگ و اسطوره. تهران: معین، چاپ پنجم. - ابراهیمی، قربانعلی، 1384، «هرمز-هرموز». مطالعات ایرانی، شمارهی هفتم صص: 39-50. - افتخاری، یوسف، 1396، گونهشناسی سکههای اشکانی. بیرجند: قُهستان. - اردلانجوان، علی، 1374، تصویرهای زیبا در اشعار خاقانی. تهران: پاژنگ. - البلاذری، احمد بن یحیی، 1364، فتوحالبلدان (بخش مربوط به ایران). ترجمهی آذرتاش آذرنوش، تصحیح: محمد فرزان، تهران: سروش، چاپ دوم. - امینی، امین، 1392، سکهشناسی آخرین شاهان ساسانی. تهران: پازینه. - بادامچی، حسین؛ و مطلوبکاری، اسماعیل، 1395، «نظریه و روش در دورهبندی تاریخ ساسانی». پژوهشهای تاریخی، شمارهی 32، صص: 15-36. - بهار، مهرداد، 1386، جستاری در فرهنگ ایران. ویراستهی ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: اسطوره، چاپ دوم. - بیانی، شیرین، 1386، تاریخ سیاسی ایران باستان (2): از ورود آریاییها به ایران تا پایان هخامنشیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ چهارم. - بینام، 1388، شهرستانهای ایرانشهر، نوشتهای به زبان فارسی میانه دربارهی تاریخ، حماسه و جغرافیای باستانی ایران. با آوانویسی، ترجمه و یادداشتها از: تورج دریایی، ترجمه به فارسی: شهرام جلیلیان، تهران: توس. - پاکزادیان، حسن، 1384، تاریخ و گاهشماری در سکههای ساسانی. ناشر: مؤلف. - رستمی، مصطفی؛ موسویحاجی، سیدرسول؛ و افشار، حنان، 1398، «نقش اسطورههای ایران و یونان در پیکرنگاری بخش قدامی ریتونهای اشکانی نسا، ورزا - مرد، گریفون شیرسان)». پژوهشهای باستانشناسی ایران، شمارهی21، صص: 97-114. - رضائیباغبیدی، حسن، 1393، سکههای ایران در دورهی اسلامی: از آغاز تا برآمدن سلجوقیان. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). - شفق، اسماعیل؛ و زارعی، جمیله، 1391، «جستاری پیرامون همای». متنشناسی ادب فارسی، دورهی جدید، سال چهارم، شمارهی 1، صص: 57-72. - کریمی، سعید، 1381، «نمادهای آیینی». کتاب ماه هنر، شمارهی 47 و 48، صص: 112-117. - کوپر، جِی. سی.، 1380، فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمهی ملیحه کرباسیان، تهران: فرهنگ نشر نو. - گوبل، رابرت، 1391، «امور مالی». در: تاریخ اقتصاد دولت ساسانی، فرانتس آلتهایم و روت استیل با همکاری رابرت گوبل، ترجمهی هوشنگ صادقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم. - لسترنج، گای، 1390، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمهی محمود عرفان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ هشتم. - مایلز، جی. کی.، 1390، «سکهشناسی». در: تاریخ ایران کمبریج، جلد 4: از فروپاشی ساسانیان تا آمدن سلجوقیان، ویراستهی ریچارد نلسون فرای، ترجمهی حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، چاپ نهم. - ملکزاده بیانی، ملکه، 1351، «شاهین نشانهی فر ایزدی». بررسیهای تاریخی، شمارهی 38، صص: 1-34. - میتفورد، میراندا بوروس، 1394، دایرةالمعارف مصور نمادها ونشانهها. ترجمهی معصومه انصاری و حبیب بشیرپور، تهران: سایان. - ویزههوفر، یوزف، 1392، «ترکمووَه و فَرنه». در: تاریخ هخامنشیان، جلد سیزدهم: چشماندازی ایرانی، مقالاتی به یاد هلن سانسیسی وردنبوخ، ویراستهی ووترف م. هنکلمن و آملی کورت، ترجمهی مرتضی ثاقبفر، تهران: انتشارات توس، صص: 225-240. - نعمتی، محمدرضا؛ شریفیان، فریبا؛ و صدرایی، علی، 1398، «مطالعه و تحلیل سکههای مکشوف از محوطهی ولیران دماوند». پژوهشهای باستانشناسی ایران، شمارهی 21، صص: 115-129. - نیکنامی، کمالالدین؛ قاسمی، رضا؛ و رضایی، رضوان، 1394، «مطالعه و تحلیل گونهشناختی اثرمهرهای دورهی سلوکی». پژوهشهای باستانشناسی ایران، شمارهی 9، صص: 145-162. - نیولی، گراردو، 1346، «ارنگ و وهرود، رای و خوره». ترجمهی سعید عریان، چیستا، شمارهی 23، صص: 217-222. - هال، جیمز، 1380، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق وغرب. ترجمهی رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر. - هینلز، جانراسل، 1393، شناخت اساطیر ایران. ترجمهی باجلان فرخی. تهران: چاپ چهارم، نشر اساطیر.
- Alram, M. & Gyselen, R., 2003, Sylloge Nummorum Sasanidarum. Volume I: Ardashir I – Shapur I, Wien: Osterreichischen Akademie der Wissenschaften. - Bosworth, C. E., 1980, The Islamic Dynasties. 2nd ed, Edinburgh. - Gِbl, R., 1971, Sasanian Numismatics, Klinkhardt and Biermann. Braunschweig. - Gِbl, R., 2006, “Sasanian Coins”. In: The Cambridge History of Iran: volume 3(1), edited by: Ehsan Yarshater, Newyork: Cambridge University Press, fourth printing: 322-342. - Daryaee, T., 2012, “The Sasanian Empire”. In: The Oxford Handbook of Iranian History, edited by: Touraj Daryaee, Oxford University Press: 187-207. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 717 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,986 |