
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,943 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,384 |
قومباستانشناسی و تحلیل کورههای سفالپزی تپهی دشت1 | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 5، دوره 9، شماره 22، آذر 1398، صفحه 87-102 اصل مقاله (882.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.17210.1803 | ||
نویسندگان | ||
ناهید مرادقلی* 1؛ مهدی مرتضوی2؛ مهدی شفیعی آفارانی3 | ||
1دانشآموختهی کارشناسیارشد باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. | ||
2دانشیار گروه باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. | ||
3دانشیار گروه مهندسی مواد دانشگاه سیستان و بلوچستان. | ||
چکیده | ||
شهر سوخته در هزارهی سوم قبلازمیلاد دارای محوطههای اقماری برای تولید سفال بوده است؛ که از جملهی این محوطهها میتوان به دو محوطهی تولید سفال رودبیابان ۲ و تپهی دشت اشاره نمود. تپهی دشت در ۳ کیلومتری جنوبغربی شهرسوخته قرار گرفته و بهعنوان یک کارگاه سفالپزی ایفای نقش میکرده است. باوجود انجام مطالعات فراوان در ارتباط با سفال شهرسوخته، اما درخصوص نوع سوخت و میزان دمای موجود در کورههای سفالپزی عصر مفرغ منطقهی سیستان تحقیقات کمتری انجام شده؛ لذا کشف کوره در تپهی دشت، موجب طرح دو پرسش شده است: ۱- سوخت کورههای سفالگری تپهی دشت چه بوده؟ ۲- سوخت کورهها چه میزان دما را فراهم مینموده؟ براین اساس فرضیهها عبارتنداز: ۱- احتمالاً از چوب و کود حیوانی بهصورت توأمان برای سوخت کورههای تپهی دشت استفاده میشده است.۲- بهنظر میرسد چوب و کود حیوانی دمایی بین ۹۰۰ تا ۶۰۰ سانتیگراد را فراهم مینمودهاند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نوع سوخت و میزان دمای کورههای سفالپزی تپهی دشت از سه طریق ۱- باستانشناسی تجربی: ساخت کورههایی با ابعاد و اشکال مختلف، سنجش دمای کورهها بهوسیلهی ترموکوپل و تحلیل میزان دما و فشار موجود در این کورهها توسط نرمافزار Solid Works. ۲- قومباستانشناسی: مصاحبه با اهالی تعدادی از روستاهای سیستان در ارتباط با کاربردهای کود حیوانی و جمعآوری شواهد استفاده از کود حیوانی در روستاهای سیستان. ۳- مطالعات آزمایشگاهی: انجام آزمایش XRF برای نمونههای خاکستر کود امروزی حرارت دیده در آزمایشگاه با دمای ۹۰۰ سانتیگراد و خاکستر مکشوف از کاوش تپهی دشت. کشف پیکرکهای گاو کوهاندار، بقایای کود حیوانی و لایههای خاکستر از تپهی دشت، نشانهی استفاده از کود حیوانی بهعنوان سوختی مناسب برای کورههای سفالپزی در این محوطه میباشد. مطابق آزمایشهای تجربی، میزان دمای تولید شده توسط این نوع سوخت بین ۹۰۰ - ۶۰۰ سانتیگراد و حتی بالاتر نیز بوده که این خود گواه کیفیت سوختی مناسب کود حیوانی برای پخت سفال در کورههای سفالپزی تپهی دشت میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
باستانشناسی تجربی؛ قومباستانشناسی؛ جوامعسنتی؛ کود حیوانی؛ سیستان؛ تپهی دشت | ||
مراجع | ||
- پاپلییزدی، لیلا؛ و گاراژیان، عمران، ۱۳۸۴، «نقش قومباستانشناسی در تحول باستانشناسی فرآیندی به فرافرآیندی». مجلهی باستانپژوهی، سال اول، شمارهی اول، صص: ۲۹-۲۲. - رنفریو، کالین؛ و بان، پل، ۱۳۹۰، مفاهیم بنیادی در باستانشناسی. مترجمان: اکبر پورفرج و سمیه عدیلی، چاپ اول، تهران: سمیرا. - سیدسجادی، سید منصور، ۱۳۸۷، نخستین شهرهای فلات ایران. چاپ دوم، تهران: سمت. - طلایی، حسن، ۱۳۹۲، هشتهزار سال سفال ایران. چاپ دوم، تهران: سمت. - غفرانی، محمد؛ و نوری، حبیب، ۱۳۹۳. خواص فیزیکی و مکانیکی چوب. چاپ دوم، تهران: کتابهای درسی ایران. - فلاحمهنه، مهدی؛ و الهپور، عزیز الله، ۱۳۹۰، «قومباستانشناسی (تئوری میانجی)». ایرانباستان گاهنامهی انجمن علمی گروه باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال دوم، شمارهی دوم، صص: ۲۴-۱۸. - کردان، مرضیه، ۱۳۹۰، «آنالیز شیمیایی سفالهای تپهی دشت». پایاننامهی کارشناسی ارشد باستانشناسی، بهراهنمایی: مهدی مرتضوی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات (منتشرنشده). - گرگی، مرتضی، ۱۳۹۴، «مشخصهیابی سفالهای خاکستری محوطههای عصر مفرغ شهرسوخته و تپهی بمپور بهمنظور درک بهتر الگوهای احتمالی تبادلات و فرآیندهای تکنیکی». پایاننامهی کارشناسی ارشد باستانشناسی، بهراهنمایی: مهدی مرتضوی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات (منتشرنشده). - مرادقلی، ناهید، 1395، «مطالعات باستانشناسی تجربی روی کود حیوانی در دشت سیستان، مطالعهی موردی: تپه دشت». پایاننامهی کارشناسیارشد، بهراهنمایی: مهدی مرتضوی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، گروه باستانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی (منتشر نشده). - مرتضوی، مهدی، 1388 الف، «گزارش گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپهی دشت». زاهدان: اداره کل میراثفرهنگی،صنایعدستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان (منتشر نشده). - مرتضوی، مهدی، 1388 ب، «گزارش گمانهزنی بهمنظور لایهنگاری تپهی دشت». زاهدان: اداره کل میراثفرهنگی،صنایعدستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان (منتشر نشده). - مرتضوی، مهدی، 1391، «بومیسازی باستانشناسی و هنرهای سنتی: مطالعهی موردی استان سیستان و بلوچستان». مجلهی پژوهشهای باستانشناسی ایران، دانشگاه بوعلیسینا، دورهی 2، شمارهی 2، صص: 46-37. مرتضوی، مهدی، 1393، «حفاری تپهی دشت در منطقهی سیستان (فصل 2)». زاهدان، اداره کل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان. - موسویحاجی، سید رسول؛ و مهر آفرین، رضا، ۱۳۸۸، جستاری در جغرافیای تاریخی سیستان (از آغاز تا سدهی نهم هـ.ق.). چاپ اول، اداره کل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان. - موسی پورنگاری، فریبا؛ و مرتضوی، مهدی، 1394، «گفتهها و ناگفتههایی دربارهی باستانشناسی روندگرا». پژوهشهای باستانشناسی ایران، دانشگاه بوعلیسینا، دورهی 5،شمارهی 9، صص: 26-7. - موگاورو، لوردانا، ۱۳۸۷، ظروف رنگارنگ شهرسوخته. مترجم: سید منصور سیدسجادی، چاپ اول، تهران: پیشین پروژه.
- Bell, M.; Hosfield, R.; Matthews, W.; Nortcliff, S.; Brown, A. & Banerja , R., 2009, “Experimental Archaeology Dissertations Guide to Best Practice”. Developing Experimental Approaches in Archaeology Project, University of Reading, 2007–9. - Costantini, L. 1979, “Wood remains from Shahr-i-Sokhta: A source of information for the ancient Environmental and technology in protohistoric Sistan”. In: M. Taddei (ed.) South Asian Archaeology, 1977: Pp. 87-121 - Kosso, P., 1993, “Middle – Range Theory in Historical Archaeology”.Studies in History and Philosophy of Science 24: Pp. 163- 184. - Mortazavi, M., 2010, “Figurines of Bronze Age Iran: Tepe Dasht”. News Letter of the Coroplastic Studies Interest Group, No. 4, Pp. 11-12. - Outram, A. K., 2005, “Publishing Archaeological Experiments: a quick guide for the uninitiated. Department of archacology”. university of exter, uk eurorea 2/2005, Pp 107-109. - Parsamehr, M., 2013, “Heat generation by cow dung incineration in the north of Iran”. Environmental Engineering Department Mid sweden University Master Thesis. (30 credits) Pp. 1-57. - Tosi, M., 1970, “Tepe Rud-i-Biyaaban”. Iran, No 8, Pp. 189. - Whitlam, J.; Bogaard, A.; Matthews, R.; Matthews, W.; Mohammadifar, Y.; Ilkhani, H. & Charles, M., 2018, “Pre- agricultural plant management in the uplands of the central Zagros: the archaeobotanical evidence from Sheikh- e Abad”. Vegetation History and Archaeobotany. Vol. 27(6), Pp. 817-831. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 669 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,408 |