
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,919 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,370 |
همپایگی تشبیهات در خطبههای نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 7، دوره 7، شماره 26، شهریور 1398، صفحه 109-126 اصل مقاله (568.83 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2019.17711.2164 | ||
نویسندگان | ||
زهرا راه چمنی1؛ مرضیه آباد* 2 | ||
1دانشآموخته دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد | ||
چکیده | ||
تشبیه یکی از زیباترین فنون بیان است که نمود فراوانی در خطبههای نهجالبلاغه دارد و در راستای سهولت درک معنا و اقناع مخاطب بهکار میرود. یکی از ویژگیهای سبکی تشبیهات خطبهها، استفاده فراوان از ساختهای همپایه است، همپایگی از زیرشاخههای لایه نحوی سبکشناسی است و در ساختهایی رخ میدهد که دو یا چند واژه، گروه و یا جملهواره با حروف ربط همپایهساز به یکدیگر مربوط شوند و در یک وظیفۀ دستوری قرار گیرند. حدود نیمی از تشبیهات خطبهها در ساختهای همپایه پدیدار شدهاند که برخی از آنها تشبیهات متوالی و برخی دیگر مشبهبه تشبیهات جمع هستند. این ساختها با اشکال و اهداف گوناگون در ساختهای دوسازهای، سهسازهای، چهار سازهای و زنجیرهای بهکار رفتهاند که در پیامرسانی تشببیهات و انتقال معنا به مخاطب، نقش بهسزایی دارند. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ساختهای همپایه در تشبیهات خطبههای نهجالبلاغه بپردازد و تأثیر همپایگی را در انتقال پیام و اندیشه مورد نظر امام(ع) بیان دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حرف ربط همپایگی تشبیهات در اکثر موارد حرف «واو» است و میان سازهها رابطههایی نظیر ترادف، تضاد، افزایش، تسویه و نفی وجود دارد. همپایگی نحوی نقش بهسزایی در همپایگی آوایی و موسیقایی کردن تشبیهات دارد. صنایع بدیعی ازجمله سجع، جناس، تضاد، تقابل و... در میان سازههای همپایه بهچشم میخورد که میتوان گفت همپایگی بلاغی تشبیهات با همپایگی نحوی و آوایی پیوند خورده است. | ||
کلیدواژهها | ||
امام علی(ع)؛ تشبیهات؛ خطبههای نهجالبلاغه؛ ساخت همپایه؛ سازه | ||
مراجع | ||
- القرآن الکریم. - انصاریان، حسین. (1379). ترجمه نهجالبلاغه. تهران: انتشارات پیام آزادی. - باقلانی، ابوبکر. (1954). إعجاز القرآن، تصحیح أحمد صقر، مصر: دارالمعارف. - تفتازانی، سعدالدین. (1392). شرح مختصر، قم: دارالحکمة. - الجرجانی، عبدالقاهر. (1991). أسرار البلاغة، الطبعة الأولی، القاهرة: مطبعة المدنی. - الجندی، علی. (1952). فن التشبیه، الطبعة الأولی، مصر: مطبعة نهضة مصر. - العسکری، ابوهلال الحسن بن عبدالله بن سهل. (1952). الصناعتین، تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابراهیم أبوالفضل، الطبعة الأولی، دار إحیاء الکتب العربیة. - غلامعلیزاده، خسرو. (1377). ساخت زبان فارسی، چاپ دوم. تهران: احیاء کتاب. - فاضلی، محمد. (1388 ش). دراسة و نقد فی مسائل بلاغیة هامة، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد؛ تهران: سازمان مطالعة و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). - فالک، جولیا. (1377). زبانشناسی و زبان، بررسی مفاهیم بنیادی زبانشناسی، ترجمه خسرو غلامعلی زاده، مشهد: آستان قدس رضوی. - فتوحی، محمود. (1391). سبکشناسی نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: انتشارات سخن. - فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصل امروز بر پایه زبانشناسی جدید. تهران: سخن. - قائمی، مرتضی و صاعدانور، فائزه. (1394). «ساختهای همپایه در جزء سیام قرآن کریم». دوفصلنامه پژوهشهای قرآنی در ادبیات، شماره 3، 65-92. - مشکوهالدینی، مهدی. (1370). دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری، ویرایش دوم، مشهد: دانشگاه فردوسی. - مفتاح، محمد. (1996). التشابه و الاختلاف، نحو منهاجیة شمولیة، الدار البیضاء. - موسوی، سید عباس. (1376). شرح نهجالبلاغه، بیروت: دارالرسول الاکرم- دارالمحجة البیضاء. - هدارة، محمد مصطفی. (1990).فی النقد الحدیث، الطبعة الأولی،بیروت: دارالکتب. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 425 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 391 |