آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,929 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,372 |
بررسی معنیشناسی واژه ذلّت در نهجالبلاغه با رویکرد با همآیی همنشینی و جانشینی | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 24، اسفند 1397، صفحه 1-19 اصل مقاله (631.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2018.17428.2135 | ||
| نویسنده | ||
| ناصر قره خانی* | ||
| استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی‌سینا | ||
| چکیده | ||
| واژه ذلت از پرکاربردترین واژهها، در قالبهای مختلف اشتقاقی در نهجالبلاغه است. امام علی(ع) با بهره‌مندی از معارف بلند الهی و برای تعالی جایگاه انسان و ارزشهای انسانی، صورتهای گوناگون این واژه را در گفتار و نوشتار به‌کار گرفته تا تصاویری تأثیرگذار در ذهن مخاطب ایجاد کند و او را به‌سوی عزت و کرامت رهنمون سازد. از منظر علم معنیشناسی بررسی مفهوم اولیۀ واژه و سیر تحول آن از دورۀ جاهلـی تا متـن نهجالبلاغه امری ضروری است و تلاش میشود تا بـراسـاس روابـط همنشینی و جانشینی به دو پرسش پاسخ داده شود: یکی آن‌که کدام واژهها بیشترین همنشینی را با واژۀ ذلت دارد؟ و از سوی دیگر با رویکرد جانشینی چه واژهها و احیاناً جملاتی تداعی‌کنندۀ مفهوم ذلت هستند؟ برآیند این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته نشان میدهد واژگانی از قبیل عزت، نفس، طمع، اسارت، مستکینة، عار و فرار بیشترین همنشینی را با ذلت داشته و کلماتی از قبیل قماءة، دناءة، ضعة و خسف و حتی برخی جمـلهها، بر محور جانشینی معنای ذلت را به ذهن میرساند؛ افزون بر این تداعی آوایی برخی واژهها مثل أضلّ و أزلّ در تبادر معنای ذلّت در اندیشة مخاطب قابل توجه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نهجالبلاغه؛ مفهوم اولیه؛ همنشینی و جانشینی؛ ذلت؛ نفس | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم. - ابن سیده، علیبن إسماعیل. (1425). المحکم و المحیط الأعظم، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة. - ابن درید، محمدبنحسن. (1988). جمهرة اللغة، چاپ اول، بیروت: دارالعلم للملایین. - ابن منظور، محمدبن مکرم. (1414). لسانالعرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر. - بستانی، فؤاد افرام. (1375). فرهنگ ابجدی، مترجم؛ رضا مهیار، چاپ دوم، تهران: نشر اسلامی. - تبریزی، خطیب. (1992م). شرح دیوان عنترة بن شداد، چاپ اول، بیروت: دارالکتاب العربی. - دشتی، محمد. (1379). ترجمه نهجالبلاغه، چاپ سوم، قم: انتشارات مشرقین. - راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1374). مفردات الفاظ قرآن، مترجم؛ غلامرضا خسروی حسینی، چاپ دوم، تهران: مرتضوی. - زمخشری، محمودبنعمر. (1386). مقدمةالادب، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران. - سجودی، فرزان. (1382). نشانهشناسی کاربردی، چاپ اول، تهران: نشر قصه. - شعیری، حمیدرضا. (1381). مبانی معناشناسی نوین، چاپ اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت). - صاحب، اسماعیلبن عباد. (1414). المحیط فیاللغة، چاپ اول، بیروت: عالم الکتب. - صفوی، کورش. (1383). «پژوهشی درباره با همآیی واژگان در زبان فارسی». متن پژوهی ادبی. دوره 7، شماره 18، 13-1. - صفوی، کورش. (1395). درآمدی بر معنیشناسی، چاپ ششم، تهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی. - فراهیدی، خلیلبن أحمد. (1409). کتاب العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت. - فیروزآبادی، محمد بن یعقوب. (1415). القاموسالحیط، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة. - کالر، جاناتان. (1379). فردینان دوسوسور، مترجم، کورش صفوی، چاپ اول، تهران: انتشارات هرمس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 680 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 624 |
||