
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,919 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,370 |
امامزاده شهداء(سلطان ابراهیم)خرّمی- ده بید فارس؛ خانقاهی از عصر ایلخانی-تیموری | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 9، دوره 8، شماره 19، اسفند 1397، صفحه 167-186 اصل مقاله (1.52 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.16193.1736 | ||
نویسندگان | ||
اکرم ابراهیم زاده* 1؛ احمد صالحی کاخکی2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان | ||
2دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان | ||
چکیده | ||
مقابر و آرامگاهها، از دیگر اَشکال معماری است، که از دیرباز تاکنون، در ارتباط با آیین و اعتقادات مردم هر دوره و هر منطقه بوده است. در ایران دورهی اسلامی، بناهای آرامگاهی و مذهبی بسیاری وجود دارند که بهعنوان امامزاده، مورد زیارت عموم واقع شدهاند. اما در برخی موارد، اینگونه بناها، مدفن شخص صوفی یا عالم بزرگی است که مورد احترام مردم هستند. بناهای ساخته شده بر روی مدفن این بزرگان، دارای ساختار معماری و ویژگیهایی است، که حکایت از یک خانقاه دارد. در استان فارس، تعدادی آرامگاه از این نوع وجود دارد، که اکثراً مربوط به قرون میانهی اسلامی بوده و عملکرد خانقاهی داشتهاند. امامزاده شهداء (سلطان ابراهیم) خرّمی-دهبید استان فارس، از جملهی آنهاست که دارای سبک معماری و تزییناتی مشابه آثار معماری ایلخانی و تیموری است؛ اما به جهت عدم وجود شواهدی درخصوص تاریخ ساخت؛ قدمت و عملکرد بنا، ناشناخته مانده است. بر این اساس، پژوهش پیشِرو با رویکردی تاریخی-تطبیقی و با هدف پاسخگویی به این پرسشها شکل گرفت؛ 1)مجموعهی امامزاده شهداء، براساس ساختار معماری و تزییناتش، در زمرهی آثار کدام دوره قرار میگیرد؟ 2)عملکرد اصلی بنای امامزاده شهدا چیست و چه عواملی موجب شکلگیری این بنا شده است؟ در این راستا؛ ابتدا یک بررسی میدانی در کل مجموعهی آرامگاهی امامزاده شهداء صورت گرفت و سپس با استناد به منابع مکتوب، ساختار و تزیینات معماری بنا با دیگر آثار مشابه در منطقهی فارس و مناطق همجوار، بهویژه استانهای مرکزی ایران، مانند کرمان، یزد و اصفهان مورد مقایسه و مطالعهی تطبیقی قرار گرفت. حاصل کار، تشابه میان ساختار و تزیینات معماری بنای مورد پژوهش، با تعدادی از بناهای دوران ایلخانی-تیموری در مناطق یاد شده بود و در نهایت؛ با توجه به ویژگیها و موقعیت بنا، نتایجی از عملکرد خانقاهی آن، در برههی زمانی اواسط قرن هشتم تا اواخر قرن نهم هجری قمری بهدست آمد. | ||
کلیدواژهها | ||
فارس؛ خرّمی ده بید؛ امامزاده شهداء(سلطان ابراهیم)؛ خانقاه؛ معماری ایلخانی- تیموری | ||
مراجع | ||
- آرشیو میراثفرهنگی فارس، 1378. - ابنبطوطه، محمدبن عبداله، 1370، سفرنامه ابنبطوطه، ترجمهی محمدعلی موحد، تهران: نشر آگه. - افشار، ایرج، 1354، یادگارهای یزد؛معرفی ابنیه تاریخی و آثار باستانی شهر یزد، جلد دوم، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی. -انصاری، إمالی خواجه عبداله، 1341، طبقات صوفیه، بهاهتمام: عبدالحی حبیبی، تهران: چاپ کابل. -اوکین، برنارد، 1386، معماری تیموری در خراسان، ترجمهی علی آخشینی، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی. -بلر، شیلا؛ و بلوم، جاناتان، 1388، هنر و معماری اسلامی (2)، ترجمهی یعقوب آژند، تهران: سمت. -پیرنیا، محمدکریم، 1387، سبکشناسی معماری ایرانی، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: سروش دانش. -ترکمان، اسکندربیک، 1381، تاریخ عالم آرای عباسی، جلد اول و نیمی از جلد دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر. -حاجیقاسمی، کامبیز، 1389، گنجنامه فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر یازدهم، «امامزادهها و مقابر»، بخش اول، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی. -حسامپور، اسماعیل، 1394، طرح مرمت امامزاده شاه میرحمزه(ع) و بررسی امکان احیای بافت همجوار آن در شهرستان بوانات، اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان. -راد، احسان، 1386، «گزارش عملکرد کارگاه های مرمت»، فارس: سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان فارس. -رشیدی، خسرو، 1396، شهرستان خرم بید و فرهنگ مردم آن، شیراز: انتشارات قشقائی. -زندهدل، حسن؛ و دستیاران، 1377، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی استان فارس، تهران: نشر ایرانگردان. -سهروردی، یحیی بن حبش، 1380، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم، بهتصحیح و مقدمه: حسین نصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. -شراتو، امبرتو؛ گروبه، ارنست، 1376، هنر ایلخانی و تیموری، ترجمهی یعقوب آژند، تهران: ناشر مولی. -غروی، مهدی، 1376، آرامگاه در گستره فرهنگ ایرانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. -عدلی، محمدرضا، 1392، «علل گسترش جماعتهای اولیهی صوفیان و شکلگیری خانقاهها»، مجله ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، شمارهی 30، صص: 113-93. -کیانی، محسن، 1369، تاریخ خانقاه در ایران، تهران: نشر طهوری. -کیانی، محمدیوسف، 1388، تاریخ هنر معماری ایران در دورهی اسلامی، تهران: سمت. -گلمبک، لیزا؛ و ویلبر، دونالد، 1374، معماری تیموری در ایران و توران، ترجمهی کرامتاله افسر و محمدیوسف کیانی، تهران: سازمان میراثفرهنگی کشور. -مدیریت میراثفرهنگی استان فارس، 1381، سیمای میراثفرهنگی فارس، تهران: اداره آموزش، انتشارات و تولیدات فرهنگی (سازمان میراثفرهنگی). -میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق، 1387، کتیبه های یادمانی فارس؛ بناهای قرن هفتم تا دهم هجری، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران. -نوروزی، رضا، 1384، بررسی باستانشناسی فیروزآباد، فارس: نشر دانشنامه فارس و سازمان میراثفرهنگی و گردشگری فارس. - ویلبر، دونالد نیوتون، 1393، معماری اسلامی ایران در دورهی ایلخانان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. -هنرفر، لطفاله، 1376، آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، اصفهان: انتشارات گلها. -هیلنبراند، رابرت، 1379، مقابر (از کتاب معماری ایران دورهی اسلامی)، تهران: سمت.
- Spencer, T. J., 1971, The sufi orders in Islam. Oxford: Oxford university press.
-Picket, D., 1997, Early Persian Tilework, the medieval Flowering of Kashi. Madison: Fairleigh Dickinson university Press, London: Associated university Presse. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 771 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,091 |