
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 490 |
تعداد مقالات | 5,109 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,394,182 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,194 |
تالارهای ستوندار حسنلو، انتشارگرایی یا نوآوری | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 4، دوره 8، شماره 19، اسفند 1397، صفحه 67-86 اصل مقاله (595.42 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2019.15292.1683 | ||
نویسنده | ||
امیر صادق نقشینه* | ||
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
چکیده | ||
معماری هخامنشی به استفاده از تالارهای ستوندار معروف است، ولی ساخت چنین تالارهایی در پیش از دورهی هخامنشی نیز در ایران معمول بوده است. از دورهی ماد در نوشیجان و گودین، بناهایی با تالار ستوندار کشف شده است؛ علاوهبر این، در: باباجان، زیویه، حسنلو، کردلر و بسطام نیز نظیر این ساختمانها وجود دارند. در این بین، قدیمیترین نمونهها به حسنلو تعلق دارند که در آنجا در سه دورهی پیدرپیِ V،IVc و IVb، با تاریخ حدود 1250 تا 800 ق.م.، مجموعاً تعداد هفت ساختمانِ دارای تالار ستوندار بهدست آمدهاند. ویژگی مشترک اصلی این ساختمانها، بخش مرکزی آنها است که به شکل تالاری ستونداری ساخته میشد، علاوهبر این اجزاء و عناصر مشترک دیگری نیز در بین آنها وجود دارند؛ همچون: رواق ورودی، پیشخوان، راهپلهای مارپیچ در یکطرف پیشخوان، اتاقهای جانبی در اطراف تالار، ستونها و سکوهای چسبیده به دیوارهای تالار و تختگاهی در مقابل ورودی تالار. بهکارگیری این ویژگیهای مشترک بهمدت چند قرن در معماری حسنلو ادامه مییابد و منجر به شکلگیری سنت معماری خاصی میگردد. در مورد خاستگاه و الگوی اولیهی این سبکِ معماری، همچنین تداوم و تحولات بعدی آن تا دورهی هخامنشی، نظریات مختلفی مطرح شده است. برخی از پژوهشگران خاستگاه این سبک را در خارج از فلات ایران جستجو کرده، برخی دیگر برای آن سیر تحولی تکخطی و یا چندخطی در نظر گرفتهاند، که اغلب این نظرات بر پایهی «نظریهی انتشارگرایی» قرار دارند. در این نوشتار، دیدگاهی متفاوت دربارهی شکلگیری این سبکِ معماری در حسنلو مطرح میشود. در این دیدگاه، بر پایهی «نظریهی نوآوری»، ساخت تالارهای ستوندار با توجه به مشترکات آنها با دیگر ساختمانهای همزمانِ فاقد تالار ستوندار در حسنلو، بهعنوان یک نوآوریِ درونزا در معماری محلی حسنلو شناخته میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
تپه حسنلو؛ تالار ستوندار؛ نظریه ی انتشارگرایی؛ نظریه ی نوآوری | ||
مراجع | ||
- استروناخ، دیوید؛ و رُف، مایکل، 1390، نوشیجان 1: بناهای بزرگ دورهی ماد، ترجمهی کاظم ملازاده، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلیسینا. - دارک، کن. آر.، 1379، مبانی نظری باستانشناسی، ترجمهی کامیار عبدی، مرکز نشر دانشگاهی. - دایسون، ر. هـ.، 1391الف، «معماری عصر آهن اول در حسنلو و اشارات ضمنی به نظریههای مهاجرت»، در: مجموعه مقالات معماری حسنلو، گردآوری و ترجمهی صمد علیون (خواجه دیزج) و علی صدرائی، پروژهی ترجمهی حسنلو، صص: 47-27. - دایسون، ر. هـ.، 1391ب، «مسأله وجود ایوانگاه در بناهای حسنلو»، در: مجموعه مقالات معماری حسنلو، گردآوری و ترجمهی صمد علیون (خواجه دیزج) و علی صدرائی، پروژهی ترجمهی حسنلو، صص: 70-59. - روف، م.، 1391، «مقدمه دکتر مایکل روف»، در: مجموعه مقالات معماری حسنلو، گردآوری و ترجمهی صمد علیون (خواجه دیزج) و علی صدرائی، پروژهی ترجمهی حسنلو، صص: هفت تا نوزده. - حاکمی، علی و محمود راد، 1329، «شرح و نتیجه کاوشهای علمی حسنلو "سلدوز"»، گزارشهای باستانشناسی، مجلد اول، بخش دوم. - ماسکارلا، ا. و.، 1387، عاجهایِ حسنلو، ترجمهی علی صدرائی و صمد علیون، گنجینهی هنر/ سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری آذربایجان غربی. - فیروزمندی، بهمن، 1385، «نگرشی نو بر تالارهای ستوندار در نیمهی نخست هزارهی اول ق.م.»، در: مجموعه مقالات سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، بهکوشش: باقر آیتاللهزاده شیرازی، جلد چهارم، صص: 249-231. - معصومی، غلامرضا، 1355، «معرفی دهکدهی باستانی حسنلو و کاوش در تپه باستانی حسنلو»، هنر و مردم، شمارهی 163، صص: 35-33. - یانگ، ت. ک.، 1391الف، «سوریه و ایران: ملاحظات دیگری پیرامون معماری حسنلو»، در: مجموعه مقالات معماری حسنلو، گردآوری و ترجمهی صمد علیون (خواجه دیزج) و علی صدرائی، پروژهی ترجمهی حسنلو، صص: 100-81. - یانگ، ت. ک.، 1391ب، «تحولات معماری غرب ایران در عصر آهن»، در: مجموعه مقالات معماری حسنلو، گردآوری و ترجمهی صمد علیون (خواجه دیزج) و علی صدرائی، پروژهی ترجمهی حسنلو، صص: 80-71.
- Danti, M. D., 2011, “The “Artisan’s House” of Hasanlu Tepe, Iran”, Iran, vol. 49, pp. 11-54.
- Danti, M. D., 2013, “The late Bronze and Early Iron Age in Northwestern Iran”, in: The Oxford Handbook of Ancient Iran, Edited by: D. T. Potts, Oxford University Press, pp. 327-376.
- Deshayes, J., 1969, “New Evidence for the Indo-Europeans from Tureng Tepe, Iran”, Archaeology, vol. 22, no. 1, pp. 1-17.
- Dyson, R. H., 1965, “Problems of Protohistoric Iran as Seen from Hasanlu”, Journal of Near Eastern Studies, vol. 24. No. 3, 193-217.
- Dyson, R. H. Jr., 1977, “The Architecture of Hasanlu: Periods I to IV”, American Journal of Archaeology, vol. 81, no. 4, pp. 548-552.
- Dyson, R. H., 1989, “The Iron Age Architecture of Hasanlu: An Essay”, Expedition, vol. 31, no. 2-3, pp. 107-127.
- Dyson, R. H., 2003, “Hasanlu Teppe i. The Site”, Encyclopedia Iranica, http://www.iranicaonline.org/articles/hasanlu-teppe-i, (accessed 01/08/2016).
- Dyson, R. H. Jr. & M. M. Voigt, 2003, “A Temple at Hasanlu”, in: Yek bud, Yeki nabud: Essays on the Archaeology of Iran in Honor on William H. Sumner, Edited by N. F. Miller and K. Abdi, Monograph 48, University of California, pp. 219-236.
- Ghirshman, R., 1939, Fouilles de Sialk Prés de Kashan, Vol. II, Paris.
- Gopnik, H., 2010, “Why Columned Halls?”, in: The World of Achaemenid Persia, Edited by John Curtis and St John Simpson, pp. 195-206.
- Kleiss, W., 2008, “Urartu in Iran”, Encyclopedia Iranica, http://www.iranicaonline.org/articles/urartu-in-iran (accessed 07/08/2016).
- Lippert, A., 1977, “Kordlar-Tepe”, Iran, vol. 15, pp. 174- 177.
- Medvedskaya, I., 1992, “The Question of the Identification of 8th-7th Century Median Sites and the Formation of the Iranian Architectural Tradition”, Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Band 25, pp. 73-79.
- Muscarella, O. W., 2006, “The Excavation of Hasanlu: An Archaeological Evaluation”, Bulletin of the American School of Oriental Research, vol. 342, pp. 69-94.
- Stein, M. A., 1940, Old Routes of Western Iran Narrative of an Archaeological Journey, London, Macmillan.
- Stronach, D., 2012, “Urartu's Impact on Achaemenid and Pre-Achaemenid Architecture in Iran”, in: Biainili-Urartu The Proceedings of The Symposium Held in Munich 12-14 October 2007, Edited by S. Kroll, C. Gruber, U. Hellway, M. Roaf & P. Zimansky, Peeters, pp. 309-320.
- Young, T. C. Jr., 1965, “A Comparative Ceramic Chronology for Western Iran, 1500-500 B.C.”, Iran, vol. 3, pp. 53-86.
- Young, T. C. Jr., 1966, “Thoughts on the Architecture of Hasanlu IV”, Iranica Antiqua, vol. 6, pp. 48-71.
- Young, T. C. Jr., 1967, “The Iranian Migration into the Zagros,” Iran, vol. 5, pp. 11-34. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,261 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,876 |