
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,946 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,384 |
تاثیر نقوش تزیینی دوره ساسانی بر تزیینات معماری بناهای اوایل اسلامی در نیشابور | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 12، دوره 8، شماره 17، شهریور 1397، صفحه 221-241 اصل مقاله (2.67 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2018.13925.1608 | ||
نویسندگان | ||
مریم محمدی* 1؛ اعظم دینی2 | ||
1استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا | ||
2کارشناس ارشد دانشگاه بوعلی سینا | ||
چکیده | ||
نیشابور یکی از مهمترین مراکز هنری جهان اسلام در ایران است. در حقیقت بخش گستردهای از هنر اوایل اسلامی ایران از کاوشهای موزه متروپولیتن در نیشابور آشکار گردیده و یکی از دلایل اهمیت این ناحیه، آثار بهدستآمده از آن است. ازجملهی این آثار مجموعه بناهای اوایل دورهی اسلامی است که دارای تزیینات گستردهای خصوصاً در زمینهی گچبُری و نقاشی هستند. برخی از این نقاشیها و گچبریها دارای سبکها و نقوش ساسانی میباشند؛ بنابراین بهخوبی میتوان در آنها تداوم، گسترش و شکوفایی سبکهای هنری ساسانی را در دورهی اسلامی مشاهده کرد. دورهی ساسانی یکی از درخشانترین دوران هنر و تمدن ایران است که تأثیر هنری آن تا قرنها پس از سقوط این سلسله برجهان اسلام باقیماند، بهطوریکه با مشاهدهی بسیاری از آثار هنری و تزیینات معماری اوایل اسلام درمییابیم که در این آثار تا چه اندازه از موضوعات ساسانی استقبال شده است. میزان خلاقیت مسلمانان در شکلگیری نقوش اوایل اسلام و نوع تغییرات مفاهیم اقتباس شده از دورهی ساسانی توسط آنان مهمترین مسئلهای است که در جریان این پژوهش باید به آن پاسخ داده شود. در این راستا هدف از پژوهش حاضر معرفی کلی تزیینات بهکار رفته در بناهای اوایل اسلامی نیشابور و مقایسهی آنها با نمونههای مشابه ساسانی و مشخص نمودن میزان تأثیر هنر ساسانی در شکلگیری آنها است. این پژوهش بهروش توصیفی، تحلیلی-تطبیقی انجام پذیرفته است. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که نقوش بهکار رفته در تزیینات بناهای اوایل اسلامی در نیشابور تا حدود زیادی متأثر از نقشمایههای تزیینی دورهی ساسانی است. این تأثیرپذیری را در سه گروه از نقشمایههای انسانی، گیاهی و حیوانی میتوان مشاهده کرد؛ البته در کنار این تأثیرپذیری، با شکلگیری فرهنگ اسلامی نقوش جدیدی نیز توسط مسلمانان ایجاد شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
نیشابور؛ تزیینات معماری؛ نقش مایه های ساسانی | ||
مراجع | ||
- الهی، محبوبه، ۱۳۸۴، «تأثیر هاله تقدس دورهی ساسانی بر هاله مسیحیت»، نگره، شمارهی ۱، صص: ۶۵-۵۷. - پوپ، آرتور. آ، ۱۳۷۳، معماری ایران، ترجمهی غلامحسین صدریافشار، تهران: انتشارات فرهنگیان. - ریاضی، محمدرضا، ۱۳۸۲، طرحها و نقوش لباسها و بافتههای ساسانی، تهران: گنجینه هنر. - شراتو، امبرتو؛ و بوسایلی، ماریو، ۱۳۸۳، هنر پارت و ساسانی، ترجمهی یعقوب آژند، تهران، انتشارات مولی. - گیرشمن، رومن، ۱۳۷۰)، هنر ایران در دورهی پارت و ساسانی، ترجمهی بهرام فرهوشی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - گیرشمن، رومن، ۱۳۷۸، بیشاپور، جلد دوم، «موزاییکهای بیشاپور»، ترجمهی اصغر کریمی، تهران: پژوهشگاه - لکپور، سیمین، ۱۳۸۹، کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی درهشهر، تهران: پازینه. - محمدی، مریم؛ نیستانی، جواد؛ موسویکوهپر، سید مهدی، و هژبری نوبری، علیرضا، 1390، «مطالعهی گونهشناسی، عناصر و اجزای معماری ایران در دوره ساسانی»، مجلهی پژوهشهای باستانشناسی ایران، گروه باستانشناسی دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلیسینا، شمارهی 1، دورهی اول، پاییز و زمستان، صص: 103-83. - محمدیفر، یعقوب؛ و امینی، فرهاد، ۱۳۹۴، باستانشناسی و هنر ساسانی، تهران: شاپیکان. - ندیم، فرناز، 1386، «نگاهی به نقوش تزئینی در هنر ایران»، هنر و معماری، رشد و آموزش هنر، شمارهی 10، تابستان، صص: 19-14.
- Baltrušaitis, J., 1977, Sasanian stucco, in A survey of Persian art, Vol. II, ed by: A. U. Pope & P. Ackerman, Tehran, Sroush.
- Bericht, V., 1933, Die Ausgrabungender Zweiten Ktesiphon Expedition, Berlin, Islamische Kunstabteilung Der Staatlichen Museen.
-Compareti, M., 2006, Some recent studies on sasanian religious art, annali di ca' foscari, xlv, 3.
- Dimand, M. S. & Hauser, W., Upton, J. M., Wilkinson, C. K., 1937, The Īrānian Expedition The Museum's Excavations at Nīshāpūr, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 33, No. 11, Part 2, pp. 1+3-23.
- Dimand, M. S. & Wilkinson, C. K., 1937, The Īrānian Expedition, 1936: The Excavations at Nīshāpūr, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 32, No: 10, Part 2, 1+3-22.
- Dimand, M. S., 1938, “Samanid Stucco Decoration from Nishapur”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 58, No. 2, pp. 258-261.
- Dimand, M. S., Hauser, W., Upton, J. M. & Wilkinson, C. K., 1938, The Īrānian Expedition, 1937: The Museum's Excavations at Nīshāpūr, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 33, No: 11, Part 2, 1+3-23.
- Dimand, M. S., 1941, “A Review of Sasanian and Islamic Metalwork in A survey of Persian Art Sasanian and early Islamic Metalwork”, by: J. Orbeli; A.U. Pope; P. Ackerman; Metalwork of Later Islamic period by: R. Harari, Art Islamica, vol.8,192-214.
- Flury, S., 1930, La mosquée de nāyin, Syria, T. 11, Fasc. 1 , pp. 43-58
- Hamilton. R. W., 1953, “Carved Plaster in Umayyad Architecture”, Iraq, Vol. 15, No. 1, pp. 43-55.
- Hauser, W., 1937, The Plaster Dado from Sabz Pūshān, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 32, No. 10, Part 2, 23-36.
- Hauser, W. & Wilkinson, C. K., 1942, The Museum's Excavations at Nīshāpūr, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 37, No: 4, 81+83-119.
- Kröger. O., 1978, Stucco, in the Royal hunter by Oliver Harper, New York, The Asia Society
- Orbeli, J., 1977, Sasanian & Early Islamic metalwork, in A survey of Persian Art, by: A.U Pope, & P. Ackerman, Vol II, Tehran, Sroush, 716- 770.
- Schmidt, J. H., 1937, “Figürliche sasanidische stuckdekorationen aus Ktēsiphon”, Art Islamic, Vol. 4, 174-187.
- Thompson, D., 1976, Stucco fron Chal Tar Khan –Eshqabad near Rayy? Colt, Archaeological Institute Publication, London
- Upton, J., Wilkinson, M. & Charles K., 1936, The Persian Expedition 1934-1935: Excavations at Nīshāpūr, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol. 31, No: 9, 171+176-182.
- Wilkinson, C. K., 1947, Fashion and Technique in Persian Pottery, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series, Vol. 6, No: 3, 99-104.
- Wilkinson, C. K., 1986, Nishabur, some early Islamic building and their decoration, The Metropolitan museum of art,New York.
-www.metmuseum.org | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,022 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,079 |