آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,052 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,296,988 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,830 |
تحلیل باستان‌شناسی زیست‌محیطی دشت‌جنوبی سرایان در دوران‌اسلامی (براساس مدل‌های استقراری) | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 10، دوره 8، شماره 17، شهریور 1397، صفحه 181-200 اصل مقاله (1.2 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2018.14677.1651 | ||
| نویسندگان | ||
| زینب نظری قهفرخی* 1؛ حسن هاشمی زرج آباد2؛ سامان فرزین3؛ بهرام عنانی4 | ||
| 1کارشناسی ارشد گروه باستان شناسی مؤسسه آموزش عالی گناباد | ||
| 2دانشیار گروه باستان شناسی دانشکده هنر و معماری مازندران | ||
| 3استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند | ||
| 4دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| مطالعه‌ی الگوهای‌استقراری در هر دوره‌ی زمانی در یک منطقه، به‌اقتضای ویژگی‌های طبیعی و فرهنگی آن منطقه، روش‌های خاص خود را می‌طلبد. در طی سالیان اخیر، توجه به درک و سنجش فرایندهای پیچیده‌ی تعاملی بین انسان و محیط در حوزه‌ی مطالعات باستان‌شناسی، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. این رویکرد در باستان‌شناسی علاوه‌بر شناخت میزان تأثیر محیط در ایجاد هر زیستگاه، آگاهی از میزان انطباق زیستگاه‌ها با شرایط محیطی حاکم را نیز ممکن می‌سازد. یکی از این رهیافت‌ها در مطالعات‌باستان‌شناسی، مطالعه‌ی الگوی استقرار و تحلیل زیستگاهی است که به بررسی شکل‌گیری محوطه‌های باستانی در بسترهای محیطی می‌پردازد. سرایان شهری واقع‌در حاشیهی شمال‌شرقی کویر لوت در استان خراسان‌جنوبی است که در فاصله‌ی ۱۶۰ کیلومتری مرکز استان، یعنی شهر بیرجند، در دشتی هموار در حاشیهی کویر و در دامنه‌ی‌جنوب غربی رشته‌کوه زابری، معروف به رشته‌کوه شتران قرار دارد. درخصوص مطالعه و بررسی الگوی استقراری و تأثیرات متقابل انسان و محیط در طی دوره‌های اسلامی دشت جنوبی سرایان تاکنون هیچ مطالعاتی صورت نگرفته، بنابراین بررسی‌های باستان‌شناسی و بازنگری روشمند در محوطه‌های تاریخی ضروری به‌نظر می‌رسد که این پژوهش تلاشی برای پرداختن به این موضوع است. پژوهش حاضر براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی است و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی و توصیفی-تحلیلی به‌حساب می‌آید، که براساس آن مدارک و اطلاعات مکتوب از منابع معتبر و حتی‌المقدور دست‌اول گردآوری شده و سپس، شواهد باستانشناختی و عناصر وابسته به آن از نتایج بررسی‌های‌میدانی و کاوش‌های‌باستان‌شناسی فراهم شده‌است. استفاده از سیستم‌اطلاعات‌جغرافیایی، پایش داده‌های فرهنگی به‌لحاظ آماری و تحلیل حوزه‌ی گیرش و «تحلیل مؤلفه‌های اصلی» از روش‌هایی است که در این تحقیق برای یافتن الگوی‌استقرار و شناسایی اولویت و مؤلفه‌ی اصلی برای مکان‌گزینی استقرارها اسـتفاده شده است. نتایج به‌دست آمده برمبنای بررسی‌های باستان‌شناسی و مطالعه‌ی داده‌های‌فرهنگی در این پژوهش نشان می‌دهد نحوه‌ی پراکندگی تمام استقرارهای دوران میانی‌اسلامی در محوطه‌های‌تک‌دوره‌ای دشت‌جنوبی سرایان الگوی تقریباً یکسان و به‌صورت خوشه‌ای در حاشیهی رودخانه و وابسته به مجاری دائمی یا فصلی آب است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تغییرات زیست محیطی؛ تحلیل الگوی استقرار؛ دشت جنوبی سرایان؛ دوره ی اسلامی؛ محوطه های تک دوره ای | ||
| مراجع | ||
|
- الماسی، طیبه؛ و مترجم، عباس، ۱۳۹۲، «بررسی تغییرات فرهنگی دشت کنگاور (زاگرس‌مرکزی) از دوره‌ی مس‌سنگی تا پایان عصر مفرغ براساس مدل‌های زیستگاهی»، مجله‌ی پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، دانشگاه بوعلی‌سینا، شماره‌ی ۵، دوره‌ی سوم، صص: ۶۲-۵۱. - بهنیا، محمدرضا، ۱۳۸۱، بیرجند نگین کویر، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - پاپلی‌یزدی، محمدحسین، ۱۳۷۶، «سرسخن»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ویژه اقلیم، سال دوازدهم، شماره‌ی ۴۵،ص. 3. - حقدادی، کوکب، ۱۳۹۰، سرایان نگین کویر، چاپ اول، مشهد: انتشارات رستگار. - نصرآبادی، علیرضا، ۱۳۸۳، «گزارش بررسی و شناسایی شهرستان سرایان»، سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی (منتشر نشده). - رنفریو، کالین؛ و بان، پل، ۱۳۹۰، مفاهیم بنیادی در باستان‌شناسی، ترجمه‌ی اکبر پورفرج و سمیه عدیلی، تهران: انتشارات سمیرا. - علیزاده، عباس، ۱۳۸۳، تئوری و عمل در باستان‌شناسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری . - عنانی، بهرام، ۱۳۹۰)، «بررسی و شناسایی باستانشناختی بخش آیسک شهرستان سرایان، بیرجند: آرشیو اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان جنوبی (منتشر نشده) . - فرزین، سامان، ۱۳۹۵، «تحلیل تطبیقی تغییرات فرهنگی-زیستی دشت سیستان ایران در دوران تاریخی و اسلامی براساس مدل‌های استقراری»، رساله‌ی دکتری، دانشگاه مازندران (منتشر نشده). - کاشکی، محمدتقی، ۱۳۷۹، طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور(پوشش گیاهی منطقه فردوس)، چاپ اول، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع. - لباف‌خانیکی، رجبعلی؛ بشاش، رسول، ۱۳۷۳، سلسله مقالات پژوهشی سنگ نگاره لاخ مزار بیرجند، تهران: انتشارات سازمان میراث‌فرهنگی، چاپ اول، - محمودی‌نسب، علی‌اصغر، ۱۳۹۳، معماری بافت‌تاریخی سرایان با تکیه بر اقلیم گرم و خشک منطقه، چاپ اول، تهران: انتشارات سمیرا. - معصومی‌اشکوری، سیدحسن، ۱۳۷۰، اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، تهران: انتشارات سازمان‌برنامه و بودجه. - مک‌گرگور، کلنل سی.ام، ۱۳۶۶، شرح سفری به ایالت خراسان و شمال غرب افغانستان، جلد ۱، ترجمه‌ی مجید مهدی‌زاده، مشهد: انتشارات آستان قدس. - نصرآبادی، علیرضا، ۱۳۸۳، گزارش بررسی و شناسایی شهرستان سرایان، سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی (منتشر نشده). - نیکنامی، کمال‌الدین، ۱۳۸۵، «مبانی نظری باستان‌شناسی پهن‌دشت تهران»، مجله‌ی مطالعات باستان‌شناسی، شماره‌ی ۳، صص: ۱۱-۲۴. - نیکنامی، کمال‌الدین، ۱۳۹۰، روش‌های پیشرفته آماری در تحلیل داده‌های باستانشناختی، تهران: انتشارات سمت. - یوسفی، صاحب، ۱۳۸۷، «گزارش گمانه‌زنی به‌منظور تعیین حریم محوطه کله‌کوب آیسک»، بیرجند: آرشیو اداره کل میراث‌فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی (منتشر نشده). - Boone, J. L., 1994, It is Evolution Yet? A Critique of Darwinian Archaeology, Society of American Archaeology, Anaheim.
- Dietz, j., 1990, “Landscapes as Cultural Statement”, university press of Virginia, London pp. 2-4.
- Roberts, K. B., 2003, Landscapes of Settlement, Prehistory to the Present, Rutledge, New York.
- Leckebusch , J. & Green, A., 2000, “Geographic Information System”, Archaeological Method and Theory, New York & London: Garland Publishing Inc. PP 244-258.
- Scar, B., 2001, Kultuminner OG miljo – forsaking I genes land mellow nature culture, NIKU. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 610 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,572 |
||