
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,945 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,384 |
کال کریم: مدارکی از تولید سفالِ عبید در شمال غرب پشتکوه مشرف به ناحیه دیاله | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 2، دوره 8، شماره 17، شهریور 1397، صفحه 27-44 اصل مقاله (1.09 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2018.12720.1553 | ||
نویسنده | ||
خداکرم مظاهری* | ||
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام | ||
چکیده | ||
منطقهی شمالغرب پشتکوه در زمستان 1394 مورد بررسیهای باستانشناسی قرار گرفت. این منطقه که در حوزهی بخش چوار در شمالغرب استان ایلام است، از رشته درّههایی تشکیلشده که بهسمت ناحیهی دیالهی در کشور عراق گشوده میشوند. چشمانداز ناهموار و کوهستانی منطقه برای کشاورزی نامناسب است، اما وجود مراتع غنی و گرمسیر بودن منطقه، باعثشده که بیشتر از آن بهعنوان چراگاه زمستانی عشایر کوچرو بهرهبرداری شود؛ از اینرو در جریان 14 سال مطالعات باستانشناسی هیأت بلژیکی در این منطقه، قبرستانهای فراوانی از کوچنشینان دوران مفرغ و آهن شناسایی و کاوش شده است. با اینحال، تا پیش از بررسیهای اخیر نمیدانستیم که آیا این منطقه در دورهی پیشازتاریخ صرفاً پذیرای احشام کوچنشینان ساکن دشتهای پیرامون بوده است یا از جنبههای دیگر نیز مورد توجّه بوده است؟ همچنین شناخت چندانی در مورد پیش از دورهی مفرغِ منطقه نداشتیم. یکی از نتایج غیرمنتظره بررسیهای اخیر شناسایی محوطهی کارگاهی کالکریم است. عمده مواد فرهنگی پراکنده در سطح کالکریم را ضایعات حاصل فرایند پختوپز سفالها تشکیل میدهد. در این محل که دور و مستقل از مراکز استقراری است، صرفاً به پخت سفالینهها پرداخته شده و شواهدی که دالبر تولید سفال در محل باشد، یافت نشد و احتمالاً فرایند شکلدهی و تزئین سفالها در محل دیگری انجام شده است. مطالعات گونهشناسی و سبکشناسی و مقایسات با مجموعههای سفالی مکشوف از مناطق پیرامون حاکی از این است که کالکریم قبل از دورهی مفرغ شکلگرفته و نهشتهای فرهنگی آن به دورهی عبید 3-2 تعلق دارد و در چارچوب فرهنگ میانرودان در این زمان جای میگیرد. فراوانی و سهولتِ دسترسی به مواد سوختی مورد نیاز کورههای سفالپزی یکی از عوامل اصلی شکلگیری کالکریم در این منطقهی دور افتاده از مراکز استقراری بوده است. در این شرایط آلودگیهای محیطی حاصل فعالیت کورهها نیز از زیستگاهها دور شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
کال کریم؛ استان ایلام؛ دوره ی عبید؛ کارگاه سفالگری؛ ناحیه ی دیاله | ||
مراجع | ||
- دارابی، حجت؛ نیازی، نازلی؛ فیضی، مهسا؛ و جوانمردزاده، اردشیر، 1390، «بررسی باستانشناختی منطقه میمک، استان ایلام»، پیام باستانشناس، سال 8، شمارهی 16، صص: 70-49. - سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1385، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، شهرستان ایلام، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - علیبیگی، سجاد؛ خسروی، شکوه؛ حیدری دستنایی، محسن؛ فتاحی، فرهاد؛ جعفریسومار، محمد جواد؛ صادقی، تورج؛ شیخحسینی، حمدالله؛ امینیخواه، ناصر؛ سلیمیان، جبار؛ و زینلی، سمیه، 1395، «بررسی در کوهپایههای غربی زاگرس: در منطقه سر پل ذهاب»، گزارشهای پانزدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، بهکوشش: حمیده چوبک، تهران: پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، صص 443 - 436. - علیبیگی، سجاد؛ و نیکنامی، کمالالدین، 1393، «بررسی باستانشناختی در درّهی کُران بُزان»، پژوهشهای باستانشناسی ایران، دورهی 4، شمارهی 6، صص: 7-26. - مجیدزاده، یوسف 1376، تاریخ و تمدن بین النهرین، جلد 1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - مظاهری، خداکرم، 1395، «گزارش فصل سوم بررسی و شناسایی باستانشناسی شهرستان ایلام-بخش چوار (حوزهی فرهنگی-تاریخی بُولی و اَرکوازی)»، آرشیو اداره کل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان ایلام (منتشر نشده). - Adams, R. M. C. & Nissen, H. J., 1972, The Uruk Countryside, Chicago: The University of Chicago press.
- Akkermans, P. M. M. G., 1988, “An updated chronology for the Northern Ubaid and late Chalcolithic periods in Syria: new evidence from Tell Hammam et- Turkman”, IRAQ 50: 109- 145.
- Carter, R.A. & Philip, G., 2010, “Deconstruction the Ubaid”, in: Carter, R.A. and Philip, G. (eds.), Beyond the Ubaid: Transformation and integration in the late prehistoric societies of the Middle East, SAOC 63, The Oriental Institute of the University of Chicago, pp. 1-22.
- Crawford, H., 2010, “The Term Hajji Muhammad: A re- evaluation”, in: Carter, R.A. and Philip, G. (eds.), Beyond the Ubaid: Transformation and integration in the late prehistoric societies of the Middle East, SAOC 63, The Oriental Institute of the University of Chicago, pp. 163-168.
- Gut, R. V., 2002, “The significance of the Uruk sequence at Nineveh”, in: Postgate, J.N. (ed.), artifacts of complexity: tracking the Uruk in the Near East, Iraq Archaeological Reports 5, Warminster: British School of Archaeology in Iraq, pp. 17- 48.
- Haerinck, E. & Overlaet, B., 1998, Chamazi Mumah an Iron age III graveyard, Luristan Excavation Documents II, The Ghent University and the Royal Museums of Art and History, Brussels.
- Haerinck, E. & Overlaet, B, 2002, “The Chalcolithic and The Early Bronze Age in Pusht–I Kuh Luristan: Chronology and Mesopotamian contacts”, Akkadica123, pp.163-181.
- Haerinck, E. & Overlaet, B., 2008. The Kalleh Nisar Bronze Age Graveyard in Pusht–I Kuh, Luristan. Acta Iranica 46, Leuven.
- Henrickson, E. F., 1989, “Ceramic evidence for cultural interaction between the Ubaid tradition and the Central Zagros Highlands, Western Iran”, in: Henrickson, E.F., and I. Thuesen (eds.), 1989. Upon this Foundation: The Ubaid Reconsidered, Proceedings from the Ubaid Symposium Elsinore May 30th-June 1st 1988, Copenhagen: Carsten Niebuhr Institute Publication No. 10: 369-403.
- Oates, J., 1983. “Ub,aid Mesopotamia reconsidered”, in: Young, T.C., Smith, P.E.L and Mortensen, P. (eds.), The Hilly Flanks and Beyond: Essays in the Prehistory of South Western Asia, presented to Robert J. Braidwood, SAOC 36, Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago, pp. 251- 281.
- Perkins, A. L., 1949, The comparative Archaeology of Early Mesopotamia, studies in Ancient Oriental Civilization, no. 25, Chicago: The University of Chicago Press.
- Porada, E., Hansen, D.P., Dunham, S. & Babcock, S. H., 1992, “The Chronology of Mesopotamia, ca. 7000- 1600 B.C.”, in: Ehrich, R.W. (ed.), Chronologies in Old World Archaeology, vol. 1, Chicago and London: University of Chicago press, pp. 77- 121.
- Smogorzewska, A., 2015, “Hajji Muhammad ware in the Gulf: new data from the Ubaid – related site Bahra 1 (Kuwait)”, Etudes et Travaux, 28: 141- 158.
- Streily, A. H., 2001, “Early Pottery Kilns in the Middle East”, Paleorient 26/2: 69-81.
- Yamazaki, Y., 2010, “An aspect of the Ubaid intrusion in the Syrian upper Euphrates valley”, in: Carter, R.A. and Philip, G. (eds.), Beyond the Ubaid: Transformation and integration in the Late Prehistoric Societies of the Middle East, SAOC 63, Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago, pp. 311- 328. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 663 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,659 |