
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 490 |
تعداد مقالات | 5,109 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,394,194 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,196 |
بررسی تحول روانی انسان از منظر معارف اسلامی با تأکید بر نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 2، دوره 6، شماره 22، شهریور 1397، صفحه 19-37 اصل مقاله (586.47 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2018.13242.1802 | ||
نویسندگان | ||
حسن رضایی هفتادر* 1؛ صفر نصیریان2؛ باقر ریاحی مهر3 | ||
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران | ||
2دانشآموخته دکتری مدرسی معارف اسلامی پردیس فارابی دانشگاه تهران | ||
3دانشجوی دکتری قرآن و مستشرقین جامعه المصطفی العالمیه | ||
چکیده | ||
تحول روانی، یکی از مسائل مهم روانشناسی است. امروزه علمی بهنام روانشناسی ژنتیک بهعنوان یکی از شاخههای روانشناسی تجربی، به مبحث تحول روانی میپردازد؛ اما در معارف اسلامی بهویژه نهجالبلاغه، به این موضوع به طور جدی تأکید شده است. البته از آنجا که معارف اسلامی، برخلاف دانشهای تجربی، نگاه مادی به روان انسان ندارد، نظام تحولی آن نیز بهسان نظامهای تحولی مبتنی بر علوم آزمایشگاهی نیست. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به ماهیت روان انسان و تحول روانی، از منظر معارف اسلامی بهویژه نهجالبلاغه پرداخته است. از منظر این معارف، روان انسان متشکل از دو ساحت جوهری و روحانی است. بدینترتیب، تحول روانی هم در این دو ساحت مطرح میشود. تحول در ساحت جوهری، به سه حالت قابل تصوّر است: تحول در اصل ساحت جوهری، تحول در ویژگیهای ذاتی آن و تحول در ویژگیهای فطری آن. براساس معارف اسلامی، بهویژه نهجالبلاغه، تحول روانی در حالت اول و دوم ممکن نیست، اما در برخی از اقسام حالت سوم امکانپذیر است. بر همین اساس، تحول در ساحت روحانی نیز امکانپذیر است و به چهار نوع تحول تقسیم میشود: انضمامی، تکاملی، انفکاکی و تناقصی. | ||
کلیدواژهها | ||
ماهیت تحول روانی؛ تحول روانی؛ انواع تحول؛ تحول جوهری؛ تحول روحانی؛ نهجالبلاغه | ||
مراجع | ||
- قرآن کریم. - آلوستانی مفرد، محسن. (1385). «علامه محمدتقی جعفری انسانشناس جان آشنا و فیلسوف زندگی». روزنامه رسالت، شماره 5997، 18. - ابنأبیالحدید، عبدالحمید. (1404). شرح نهجالبلاغة لابنأبیالحدید. قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی. - ابناثیر جزری، مبارکبنمحمد. (1367). النهایة فی غریبالحدیث و الأثر. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان. - ابنسینا، حسین بن عبدالله. (1404).الشفاء(الالهیات). قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. - ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1414). لسانالعرب. بیروت: دار صادر. - ابنمیثم بحرانی، علی. (1362). شرح نهجالبلاغه. بیجا: دفتر نشر الکتاب. - ابوالفتوح رازى، حسینبنعلى. (1408). روضالجنان و روحالجنان فی تفسیرالقرآن. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوی. - استرآبادى، على. (1409). تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. - بحرانى، سیدهاشم. (1374). البرهان فی تفسیرالقرآن. قم: مؤسسه بعثه. - ------------. (1413). مدینة معاجز: الأئمة الإثنی عشر و دلائلالحجج علىالبشر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. - برقى، احمدبنمحمدبنخالد. (1371). المحاسن. قم: دارالکتب الإسلامیه. - بکرى، احمدبنعبدالله. (1411). الأنوار و مفتاحالسرور و الأفکار فی مولد النبیّ المختار صلیاللهعلیهوآلهوسلّم. قم: دارالشریف الرضی. - بهزاد، محمود. (1353). داروینیسم و تکامل. تهران: انتشارات امیرکبیر. - تمیمى آمدى، عبدالواحد. (بیتا). غررالحکم و دررالکلم. ترجمه محمدعلى انصارى قمى. تهران: بینا. - ثعالبی، عبدالملکبنمحمد. (1412). اللطائف و الظرایف. بیروت: دارالمناهل. - جانبزرگی، مسعود؛ فاکر، حسین و جانبزرگی، امین. (1390). «ارزیابی تحول روانی- معنوی در درمانگری مراجعان مذهبی». مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره 8، 49-70. - جعفری، محمدتقی. (1376). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى. - حر عاملى، محمدبنحسن. (1409). تفصیل وسائلالشیعة إلى تحصیل مسائلالشریعة. قم: مؤسسة آلالبیت علیهم السلام. - حسینى همدانى، محمد. (1363). درخشان پرتوى از اصول کافى. قم: چاپخانه علمیه قم. - دلجو، زهرا؛ جانبزرگی، مسعود و موسوی، الهام. (1392). «رابطه سطح تحول روانی - معنوی و احساس تنهایی با اضطراب وجودی در دانشجویان». مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره 13، 7-24. - دیوان اشعار منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی علیهالسلام. (1411). قم: دار نداءالاسلام. - راغب اصفهانى، حسینبنمحمد. (1412). المفردات فی غریبالقرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. دمشق: دارالعلم. - سهرابیفر، محمدتقی. (1394). چیستی انسان در اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. - سیدبنطاووس، علىبنموسى. (1367). إقبالالأعمال. تهران: دارالکتب الإسلامیة. - سیدبنقطب، ابراهیم. (1412). فى ظلالالقرآن. بیروت: دارالشروق. - سیدرضی، محمدبنحسن. (1414). نهجالبلاغه.قم: هجرت. - شعیری، محمدبنمحمد. (بىتا). جامعالأخبار. نجف: مطبعة حیدریة. - صدوق، محمدبنعلی. (1398). التوحید. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. - ----------------. (1385). عللالشرائع. قم: کتابفروشى داورى. - ----------------. (1378). عیون أخبارالرضا(ع). تهران: نشر جهان. - طباطبایى، محمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. - طبرسى، فضلبنحسن. (1372). مجمعالبیان لعلوم القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو. - طریحی، فخرالدین. (1375). مجمعالبحرین. تهران: مرتضوى. - طوسى، محمدبنحسن. (1365). تهذیبالأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیه. - فراهیدى، خلیلبنأحمد. (1409). کتاب العین. قم: نشر هجرت. - فلسفی، محمدتقی. (1352). گفتار فلسفی (کودک). تهران: هیئت نشر معارف اسلامی. - فیض کاشانى، محمد محسنبنشاه مرتضى. (1415). تفسیر الصافی. تهران: مکتبهالصدر. - ------------------------------. (1371). نوادرالأخبار فیما یتعلق بأصول الدین. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى. - فیومى، أحمدبنمحمد. (1414). المصباح المنیر. قم: موسسه دارالهجرة. - قمى، علىبنابراهیم. (1404). تفسیر القمی. قم: دارالکتاب. - قمی مشهدی، محمدبنمحمدرضا. (1368). تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. - کاردان، علیمحمد. (1381). سیر آراء تربیتی در غرب. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها. - کلینى، محمدبنیعقوب. (1365). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة. - مجلسى، محمدباقر. (1404). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبارالأئمه الأطهار(ع). بیروت: مؤسسة الوفاء. - مازندرانى، محمد صالح. (1382). شرح أصول الکافی. تهران: المکتبهالاسلامیه. - ملاصدرا، محمدبنابراهیم. (1999). الأسفار الأربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی. - ----------------. (1382). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - ----------------. (1380). المبدا و المعاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - ----------------. (1375). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. تحقیق حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات حکمت. - ----------------. (1377).المظاهر الالهیه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - ----------------. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. - مکارم شیرازى، ناصر. (1386). پیام امام امیرالمؤمنین علیهالسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه. - منصور، محمود. (1391). روانشناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها. - مورفی، نانسی. (1391). چیستی سرشت انسان. ترجمه علی شهبازی و محسن اسلامی. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. - میزیاک، هنریک و سکستون، ویرجینیا استاوت. (1376). تاریخچه و مکاتب روانشناسی. ترجمه احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی. - هاشمى خویى، حبیبالله. (1400). منهاجالبراعة فی شرح نهجالبلاغة. تهران: مکتبةالإسلامیة. - هوپر، جودیت و ترسی، دیک. (1372). جهان شگفتانگیز مغز (مغز جهان سه پوندی). ترجمه ابراهیم یزدی. تهران: قلم.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 676 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 610 |