
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,946 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,385 |
تحلیل گاهنگاری و روند تحول دوران روستانشینی در دشت پتک موسیان، دهلران | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 3، دوره 8، شماره 16، اردیبهشت 1397، صفحه 43-62 اصل مقاله (1.01 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2018.15309.1684 | ||
نویسندگان | ||
شقایق هورشید1؛ رحمت عباس نژاد سرستی* 2؛ حسن فاضلی نشلی3؛ حمیدرضا ولی پور4 | ||
1دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه مازندران و کارشناس ارشد پژوهشکده باستان شناسی | ||
2استادیارگروه باستانشناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
3استاد گروه باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
4استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی | ||
چکیده | ||
برنامهی بررسی و شناسایی دشت پتک در چارچوب یکی از برنامههای دهگانهی بررسی نجاتبخشی طرح ملی گرمسیری با عنوان: «بررسی و شناسایی شبکهی زهکشی 23» در زمستان 1394 به روش پیمایشی و فشرده انجام و منجر به شناسایی 22 محوطهی دورهی روستانشینی (آغازین، قدیم، میانه و جدید) گردید. برخلاف بخش غربی دشت دهلران که بررسیها و کاوشهای باستانشناسی بیشتری در آن صورتگرفته، دشت پتک از این حیث ناشناختهتر است. نگارندگان، با هدف تعیین جایگاه گاهنگاری این دشت در دوران نوسنگی و مسوسنگ، درک چگونگی مکانگزینی محوطهها، و شناخت برهمکنشهای فرهنگی مبادرت به تجزیه و تحلیل مواد مکشوف نمودند. پژوهش حاضر، شناخت ما را از دورههای روستانشینی از لحاظ تعداد و چگونگی مکانگزینی محوطهها و سطح ارتباطات درونمنطقهای و برونمنطقهای بهبود بخشیده است. ابزارها و اشیای سنگی مشابه نمونههایی که از روی سطح برخی از محوطهها و مربوط به مراحل بزمرده و علیکش بهدست آمده، این فرض را قوت میبخشد که ساکنان دشت پتک، روستانشینی اولیه را همزمان با ساکنان بخش غربی دشت دهلران آغاز کردند. متروکشدن برخی محوطهها و ظهور استقرارهای جدید، از رُخدادهای مهم دورهی روستانشینی قدیم بودند؛ رویداد اول، در راستای دسترسی آسانتر و مطلوبتر به مؤلفههای زیستمحیطی؛ و دومی، در چارچوب ترک اجباری محوطههای اصلی توسط بخشی از اعضای جامعه در اثر افزایش جمعیت به میزانی فراتر از توان جذب زیستمحیطی آن محوطهها قابل تحلیل است. دشت پتک در دورهی روستانشینی میانه با افزایش محوطهها (17 محوطه) و طبعاً فزونی جمعیت روبهرو بوده؛ در مقابل، در دورهی روستانشینی جدید با اُفت شمار محوطهها (7 محوطه) مواجه گردیده است. | ||
کلیدواژهها | ||
دهلران؛ دشت پتک؛ دوران روستانشینی؛ تحلیل استقراری؛ گاهنگاری | ||
مراجع | ||
- بدیعی، ربیع، 1378، جغرافیای مفصل ایران: جغرافیای طبیعی، جلد 1، چاپ ششم، تهران: نشر اقبال. - دارابی، حجت، 1396، «گزارش بازنگری کاوش تپه علی کش»، تهران: پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گرئشگری کشور، پژوهشکده باستانشناسی (گزارش منتشرنشده). - زینیوند، محسن، 1395، «مطالعه تاریخی-فرهنگی و بررسی باستانشناسی طرح موسوم به گرمسیری؛ دشت دهلران (فصل نخست)»، گزارشهای پانزدهمین گردهمایی سالانهی باستانشناسی ایران، تهران: پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، صص: 279-273. - مترجم، عباس و محمدیفر،یعقوب، 1384، «گزارش فصل دوم بررسی و شناسایی شهرستان دهلران»، ایلام؛ سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان ایلام (گزارش منتشرنشده).. - مرکز آمار ایران، استان ایلام، 1385، معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی نهاد ریاست جمهوری. - نوراللهی، روحالله، 1385، «گزارش فصل سوم و چهارم بررسی و شناسایی شهرستان دهلران، بخش موسیان، جلدهای اول و دوم»، ایلام؛ سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان ایلام (گزارش منتشرنشده).. - هورشید، شقایق، 1395، «گزارش فصل اول بررسی و شناسایی شبکه زهکشی 23 طرح گرمسیری»، تهران؛ پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری (گزارش منتشرنشده). - هورشید، شقایق، 1396، «گزارش برنامهی گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم تپه سیدنعیر، فاز دوم طرح گرمسیری»، تهران؛ پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری (گزارش منتشرنشده). - هورشید، شقایق و بیرانوند، مسعود، 1395، «بررسی و شناسایی شبکهی زهکشی 23 شهرستان دهلران استان ایلام (طرح گرمسیری)»، گزارشهای پانزدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، تهران: پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، صص: 774-770. - هول، فرانک، 1393، باستانشناسی غرب ایران، ترجمهی زهرا باستی، تهران: انتشارات سمت، چاپ ششم.
- Alizadeh, A., 2003, Excavation at the Prehistoric Mound of Chogha Bonut, Khuzestan, Iran, Seasons 1976/77, 1977/78 and 1996, The Oriental Institute of the University of Chicago, Illinois, In Association with the Iranian Cultural Heritage Organization. - Abdi, K., 2001. “News & Notes, A Visit to Deh Luran Plain”. Antiquity 75: 247-50. - Braidwood, R. J., 1961, “The Iranian Prehistoric Project, 1959-1960”. Iranica Antiqua 1: 3-7. - Delougaz, P. & H. J. Kantor, 1996, Chogha Mish, Volume I: The First Five Seasons of Excavations 1961-1971, Edited by A. Alizadeh, Oriental Institute Publications, Volume 101, The Oriental Institute of the University of Chicago, Chicago. - Dollfus, G. 1983a, “Tepe Bendebal”, Cahiers de la Delegation archeologique francaise en Iran 13: 133-275. - Dollfus, G., 1983b, Tepe Djowi, Cahiers de la Delegation archeologique francaise en Iran 13: 17-131. - Gautier, J. E. & G. Lampre, 1905, Fouilles de Moudian, Memoires de la Mission Archeologique de Perse, Vol. 8, Paris. - Henrikson, E. F., 1985, “An Updated Chronology of the Central Zagros Chacolithic”. Iran XXIII: 97. - Hole, F., 1974, “Tepe Tula’i, an Early Campsite in Khuzistan, Iran”. Paleorient 2: 219-242. - Hole, F., 1977, Studies in Archaeological History of the Deh Luran Plain, Museum of Anthropology, Memoir No. 9, Ann Arbor: University of Michigan. - Hole, F., M. J. Kirkby & C. Renfrew, 1977, Studies in the Archeological History of the Deh Luran Plain, The Excavation of Chagha Sefid, Ann Arbor, Memoris of the Museum of Anthropology, University of Michigan, No. 9. - Hole, F., 2011, “Interactions between Western Iran and Mesopotamia from the 9th-4th Millennia B. C.”, Iranian Journal of Archaeological Studies 1: 1: 1-14. - Hole, F., K. Flannery, 1967, The Prehistory of Southwestern Iran: A Preliminary Report, Proccedings of the Prehistoric Society, for 1967, New Series, Vol. XXXIII, The University Museum of Archaeology and Ethnology Downing Street, Cambridge. - Hole, F. & K. V. Flannery, 1962, “Excavations at Ali Kosh, Iran, 1961”. Iranica Antiqua 2: 97 -148. - Hole, F., K. V. Flannery & J. A. Neely, 1969, Prehistory and Humam Ecology of the Dehluran Plain, An Early Village Sequence from Khuzistan, Iran, memoirs of Museum of Antthropology University Michigan, Number 1. - Kirkby, M. J., 1977, Land and Water Resources of the Deh Luran and Khuzistan Plains, In: F. Hole (ed.), Studies in the Archaeological History of the Deh Luran Plain, Memoir No. 9, Ann Arbor: University of Michigan, Museume of Anthropology. - Le Breton, L., 1957, “The Early Periods at Susa, Mesopotamian Relations”, Iraq 19: 79-124. - Levine, L., 1975. “The Excavation at Seh Gabi”, Proceeding of the Third Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, Tehran 1974, (F. Bagherzadeh) ed. Iranian Center for Archaeological Research , Tehran, 31-44. - Lines, J. L., 1953, The A1 ‘Ubaid Period in Mesopotamia and its Persian Affinities, MS, doctoral dissertation, Girton Colloge, Cambridge. - Miroschedji P. de, 1981, “Prospections archéologiques au Khuzistan 1977”. Cahiers de la D.A.F.I. 12: 169-192. - Moghaddam, A., 2012, “Southwestern Iran”, In D. T. Potts (ed.), A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, Vol. 1, Wiley-Blackwell Pulishing Ltd.: 512-531. - Neely, J. A. & H. T.Wright, 1994, Early Settlement and Irrigation on the Del Luran Plain: Village and Early State Societies in Southwestern Iran, Published by University of Michigan Museum. - Sharifi, A., A. Pourmand, E. A. Canuel, E. Ferer-Taylor et al., 2015, “Abrupt climate variability since the last deglaciation based on a high-resolution, multi-proxy peat record from NW Iran: The hand that rocked the cradle of civilization?”, Quaternary Science Reviews 123: 215-230. - Sharifi, A., L. N. Morphy, A. Pourmand, A. C. Clement et al., 2018, “Early- Holocence greening of the Afro-Asian dust belt changed sources of mineral dust in west Asia”, Earth and Planetary Science Letters 481:30-40. - Wright, H. T. & J. A. Neely, 2010, Elamite and Achaemenid Settlement on the Deh Luran Plain, Towns and Villages of the Early Empires in Southwestern Iran, Ann Arbor, Michigan. - Young, T. C. Jr., 1969, Excavations at Godin Tepe: First Progress Report, Occasional Paper 17, Art and Archaeology, Royal Ontario Museum (ROM). - Zeynivand, M., 2017, “An Acheulean biface from the Deh Luran Plain, Iran”, Antiquity, Project Gallery 91 357, e2 (2017): 1–5.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 905 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,057 |