
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,913 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,367 |
بازشناسی سطوح گفتمانی در نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 1، دوره 6، شماره 21، خرداد 1397، صفحه 1-19 اصل مقاله (681.64 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2017.13402.1817 | ||
نویسنده | ||
احمد قرایی سلطان آبادی* | ||
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان | ||
چکیده | ||
هر متن تابعی از یک گفتمان یا تعامل چندگفتمان با یکدیگر است. هر صاحب گفتمانی نیز به کمک قواعد زبانی به حوادث و واقعیتهای پیرامونی خود معنا میبخشد و تولید محتوا میکند. از این منظر، متن نهجالبلاغه حامل و محمل اصلی گفتمان امام علی(ع) است که بر سطوح مختلف و با ساختارهای زبانی متفاوت شکلگرفته است. در این پژوهش از روش تحلیلی و بهخصوص الگوهای کار در حوزۀ روش تحلیل گفتمان و تطبیق آن بر نهجالبلاغه کمک گرفته شده است تا روشن گردد که از یکسو، گفتمان امام در نسبت با سایر گفتمانهای رقیب، شفافیت، جامعیت و قاطعیت بیشتری دارد؛ از سوی دیگر، هندسۀ زبانی و معرفتی این گفتمان، اضلاع متعددی دارد. یافتههای این پژوهش از این واقعیت حکایت دارد که در متن زبانی نهجالبلاغه سطوح متعدد گفتمانی قرار دارد که میتوان به مواردی چون استفادۀ مناسب از مفاهیم و اصطلاحات رایج زمانه؛ تنوع اهداف و مقاصد در استفاده از زبان؛ توانش بالای ارتباطی بین امام و دیگران؛ ترسیم خطمشیهای اساسی جامعه از دل اتفاقات گوناگون؛ تنوع کنش گفتاری به جهت تعدد مخاطب و تفاوت موقعیت؛ ابتنای هر واقعیت بر اندیشه و باور راستین؛ پردهبرداری از مقاصد و کارکرد گفتمانهای رقیب؛ هدایت مردم و جامعه به سمت الگوهای برتر و کامل زیست فردی و اجتماعی و غیره اشاره کرد. نبود هر یک از این سطوح با رسالت خاص امام بهخصوص پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) که جامعه دچار اختلافات زیادی شده بود و میبایست گفتمانی جامع، دقیق و اثرگذار خلق کند تا در برابر گفتمانهای رقیب حرفی برای گفتن داشته باشد سازگار در نمیآید. | ||
کلیدواژهها | ||
سطوح گفتمانی؛ تحلیل گفتمان؛ نهجالبلاغه؛ زبان | ||
مراجع | ||
- آقا گلزاده، فردوس. (1390). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. - بشیر، حسن. (1385). تحلیل گفتمان دریچهای برای کشف ناگفتهها. تهران: دانشگاه امام صادق(ع). - بهرامپور، شعبانعلی. (1379). مقدمه بر کتاب تحلیل انتقادی گفتمانِ فرکلاف. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها. - حسینیزاده، سید محمدعلی. (1383). «تحلیل گفتمان و نظریه سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفتم، شماره 4، 181-212. - خوئی، میرزا حبیبالله. (1400). منهاج البراعة فی شرح نهجالبلاغة. تحقیق: ابراهیم میانجی، تهران: مکتبة الإسلامیة. - شریف رضی. (1434). نهجالبلاغه. قم: مؤسسة النشر الإسلامی. - صلحجو، علی. (1377). گفتمان و ترجمه. تهران: نشر مرکز. - عرشی، امتیاز علیخان. (1363). استناد نهجالبلاغه. ترجمه: سید مرتضی آیتاللهزاده شیرازی. تهران: انتشارات امیرکبیر. - میرفخرایی، تژا. (1383). فرایند تحلیل گفتمان. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها. - کالر، جاناتان. (1393). نظریه ادبی. ترجمه: فرزانه طاهری. تهران: نشر مرکز. - فاضلی، محمد. (1383). «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی»، مجله پژوهشهای علوم انسانی و اجتماعی، سال 4، شماره 14، 81-107. - فیلیپس و یورگنسن. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه: هادی جلیلی. تهران: نشر نی. - مقدمی، محمدتقی. (1390). «نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن»، مجله معرفت فرهنگی و اجتماعی، سال دوم، شماره دوم. 91-124. - مطهری، مرتضی. (1369). سیری در نهجالبلاغه. تهران: انتشارات صدرا. - مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1390). پیام امام، شرح تازه و جامعی بر نهجالبلاغه. قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع). - ونزبرو، جان و دیگران. (1392). زبان قرآن، تفسیر قرآن (مجموعه مقالات قرآنپژوهیغربیان). ترجمه: مرتضی کریمینیا، تهران: نشر هرمس. - هالیدی، مایکل و رقیّه، حسن. (1393). زبان، بافت و متن. ترجمة: مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی. تهران: نشر علمی. - یارمحمدی، لطف الله. (1383). گفتمانشناسی رایج و انتقادی، تهران: نشر هرمس، چاپ اول. - Austin, J. L. (1962). How to Do Things with Words, Oxford University Press, Oxford.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 619 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 631 |