آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,946 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,385 |
تحلیل زیستگاهی استقرارهای دوران روستانشینی مطالعه ی موردی: دشت زیبری در زاگرس مرکزی | ||
| پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
| مقاله 2، دوره 7، شماره 15، اسفند 1396، صفحه 27-46 اصل مقاله (1.89 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.4879.1187 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس رزم پوش* 1؛ رضا رضالو2؛ هوشیار صالحی3؛ هاجر ایراندوست4 | ||
| 1دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 2دانشیار باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 3دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات | ||
| 4دانش آموخته ی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| دشت میان‌کوهی «زیبری» گستره‌ای به‌وسعت تقریبی 120 کیلومترمربع را در شمال‌شرقی شهرستان اسلام‌آبادغرب فراگرفته و به‌عنوان نمونه‌ای کوچک از اکوسیستم زاگرس به دو بخش با تفاوت‌های مشخص در توپوگرافی، منابع آب، زمین‌های زراعی و مرتع، تقسیم می‌شود. این دشت در سال 1388 مورد بررسی روشمند باستان‌شناختی قرار گرفته و به‌دلیل وجود پاره‌ای مشخصات طبیعی و جغرافیایی، همچون: قرارگیری در حدفاصل دشت‌های ماهیدشت و اسلام‌آباد در پژوهش حاضر به‌عنوان نمونه‌ی موردی در تحلیل نظام‌های زیستگاهی دوران روستانشینی در زاگرس‌مرکزی استفاده شده است. در این پژوهش که با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی وضعیت استقرارها در مراحل چهارگانه‌ی دوران روستانشینی آغاز شده بود، با مطالعه‌ی ویژگی‌های ظاهری و تکنیکی قطعات سفالی، جدول گاهنگاری نسبی دشت تهیه شد و در ادامه با استفاده از ترکیب نتایج گاهنگارانه و اطلاعات جغرافیایی و اقلیمی، بافت محیطی و الگوی مکانی-زمانی استقرارها در پیوند با مسائل معیشتی ساکنان دشت تحلیل شد. بر اساس نتایج این پژوهش در دوره‌ی روستانشینی آغازین با استقرار در «منطقه‌ی بارور» و در نقطه‌ای کانونی و حاصلخیز، یکجانشینی در دشت آغاز شده است. نحوه‌ی پراکندگی محوطه‌ها در دوره‌ی روستانشینی قدیم نیز تابعی از مؤلفه‌های طبیعی شامل زمین‌های کشاورزی مناسب و مسیرهای طبیعی است که نشانه‌ی تداوم شیوه‌ی معیشت کشاورزی است. در دوره‌ی روستانشینی میانی، علاوه‌بر افزایش بیش از سه‌ونیم برابریِ تعداد محوطه‌ها و پراکندگی گسترده در تمام دشت، شاهد رشد ابعاد آن‌ها نیز هستیم. در این دوره با دو گروه استقرارگاه، شامل محوطه‌های نزدیک به منابع آب و زمین‌های آبرفتی قابل آبیاری و محوطه‌هایی در دامنه‌های مرتعی، سنگلاخی و غیرقابل آبیاری مواجهیم. درنهایت، در دوره‌ی روستانشینی جدید شاهد کاهش آهنگ رشد استقرارهای دایمی و موقت به نشانه‌ی کاهش رشد طبیعی جمعیت هستیم. الگوی استقراری این دوره گویای وابستگیِ همزمان به زمین‌های کشاورزی و دامنه‌های مرتعی به‌دلیل تکیه‌بر دامداری روستامحور و چراگاه‌گردی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| زاگرس مرکزی؛ دشت زیبری؛ تحلیل زیستگاهی؛ دوران روستانشینی؛ مس وسنگ | ||
| مراجع | ||
|
- بدیعی، ربیع، 1370، جغرافیای مفصل ایران، جلد اول، جغرافیای طبیعی، تهران: نشر اقبال. - بیگ‌محمدپور، مهدی، 1384، «بررسی و شناسایی محوطه‌های باستانی دشت اسلام‌آباد»، اداره‌ی کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کرمانشاه (منتشر نشده). - تقی‌بیگی، سمیه، 1380، «بررسی رابطه ژئومورفولوژی و اشکال فرسایش حوزه‌ی حسن‌آباد»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه. - جوانمردزاده، اردشیر، فاضلی‌نشلی، حسن و دارابی، حجت، 1390، «پروژه باستان‌شناسی دشت مهران: زیستگاه‌های دوران روستانشینی»، مجله‌ی مطالعات باستان‌شناسی دانشگاه تهران، شماره‌ی 7، صص: 30-11. - حاجی‌زاده، کریم، رزم‌پوش، عباس، صالحی، هوشیار و غلامی، حسین، 1394، «بررسی نقش متغیرهای طبیعی در مکان‌گزینی محوطه‌های باستانی دوره روستانشینی، مطالعه موردی: دشت زیبری در زاگرس‌مرکزی»، مجله‌ی مطالعات باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، دوره‌ی 7، شماره‌ی 2، صص: 32-13. - دهقان، مریم، 1387، «تحلیل الگوی استقرار عصر ݣݣمس‌وسنگ در دشت ماهیدشت»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران. - رزم‌پوش، عباس، 1388، «گزارش بررسی و شناسایی باستان‌شناختی شهرستان اسلام‌آباد غرب»، فصل دوم: دهستان حسن‌آباد، مرکز اسناد اداره‌ی کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه (منتشر نشده). - رزم‌پوش، عباس، 1390، «گزارش بررسی و شناسایی باستان‌شناختی شهرستان اسلام‌آبادغرب»، فصل سوم: بازنگری دشت‌های جنوبی شهرستان در محدوده‌ی دهستان‌های حمیل، هرسم و منصوری، مرکز اسناد اداره‌ی کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه (منتشر نشده). - صفایی‌راد، رضا، عزیزی، قاسم، محمدی حسین، و علیزاده لاهیجی حمید، 1393، «بازسازی تغییرات اقلیمی هولوسن و پلیئستوسن پسین منطقه‌ی زاگرس میانی با استفاده از شواهد گرده‌شناسی تالاب هشیلان»، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره‌ی 11، صص: 19-1. - عبدی، کامیار، 1378، «پروژه پژوهش‌های باستان‌شناختی دشت اسلام‌آباد در چغاگاوانه، گزارش مقدماتی فصل دوم»، سازمان میراث‌فرهنگی کشور، اداره‌ی کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه (منتشر نشده). - عزیزی، قاسم، اکبری، طیبه، و هاشمی، سیدحسین، 1392، «تغییرات پوشش گیاهی و آب‌وهوای دیرین در طی گذار آخرین دوره‌ی یخبندان- هولوسن؛ مطالعه‌ی موردی: دریاچه‌ی نئور در شمال‌غرب ایران»، پژوهش‌های محیط‌زیست، سال 4، شماره‌ی 7، صص: 12-3. - مورتنسن، پدر، 1388، «استقرارهای دوره‌ی مس‌وسنگ در دره‌ی هلیلان»، ترجمه‌ی سجاد علی‌بیگی و شکوه خسروی، باستان‌پژوه، 18، صص: 117-104. - نوروزی، غلام، 1379، «ژئومورفولوژی اسلام‌آبادغرب و تأثیر آن بر شبکه‌ی آب‌ها»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز. - هول، فرانک، 1386، باستان‌شناسی غرب ایران، ترجمه‌ی زهرا باستی، تهران: سمت. - Abdi, K., 2002, “Strategies of Herding: Pastoralism in the Middle Chalcolithic Period of the West Central Zagros Mountains”, Ph.D. Thesis, Department of Anthropology, University of Michigan.
- Abdi, K., 2003, “The Early Development of Pastoralism in the Central Zagros Mountains”, Journal of World Prehistory, Vol. 17, No. 4.
- Henrickson, E. F., 1983, “Ceramic Styles and Cultural Interaction in the Early and Middle Chalcolithic of the Central Zagros, Iran”, Ph.D. Thesis, Department of Anthropology, University of Toronto.
- Henrickson, E. F., 1985, “The Early Development of Pastoralism in the Central Zagros Highlands (Luristan)”, Iranica Antiqua, 20. Pp: 1-42.
- Hole, F., 1974, “Tepe Tula’i, an Early Campsite in Khuzistan, Iran”, Paleorient 2: 219
- Levine, L. D., & McDonald, M. A., 1977, “The Neolithic and Chalcolithic periods in the Mahidasht”, Iran 15: 39-50.
- McDonald, Mary M. A., 1979, “An Examination of Mid-Holocene Settlement Patterns in the Central Zagros Region of Western Iran”, Ph.D. Thesis, University of Toronto.
- Wright Jr, H.E. Ito, E., 2001, “Proposed changes in seasonality of climate during the Lateglacial and Holocene at Lake Zeribar, Iran”, The Holocene 11,6, pp 747–755
- Stevens, L. R., Ito, E., Schwalb, A., Wright, Jr., H. E., 2006, “Timing of atmospheric precipitation in the Zagros Mountains inferred from a multi-proxy record from Lake Mirabad, Iran”, Quaternary Research 66, pp 494-500
- Van Zeist, 1967, “Late Quaternary Vegetation History of Western Iran”, Rewiew of Paleobotany and Palynology 2: 301-311. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 944 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,522 |
||