
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,052 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,296,988 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,829 |
تعامل الگوی فضایی مسجد – مدرسههای دوره قاجار با معماری وارداتی غرب (نمونه موردی مسجد-مدرسه سپهسالار تهران) | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 14، دوره 7، شماره 14، آذر 1396، صفحه 221-240 اصل مقاله (982.58 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.9969.1432 | ||
نویسندگان | ||
حسن سجادزاده* 1؛ رحمت دریائی2؛ محمدحسین ابراهیمی3؛ سارا مصری4 | ||
1استادیار گروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا | ||
2دانشجو کارشناسی ارشد،دانشگاه بوعلی سینا | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا | ||
4دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه | ||
چکیده | ||
در عصر قاجار تعدادی از عناصر معماری غربی وارد معماری ایرانی شد. این عناصر، ابتدا تأثیر خود را بر ساختمانهای سلطنتی و اعیانی، سپس بناهای عمومی و معماری مسکونی و بناهای مذهبی گذاشتند. تا زمانیکه تکنیک بهکارگرفتن آنها وارد ایران نشده بود، زبان معماری در حد تکرار الگوی بعضی از عناصر باقیماند یا در حد ایده گرفتن و ساختن آن بهشیوهای سنتی دگرگون نشد. تا آن زمان، تغییر آن با تزیینات و روحیهای ایرانی بود؛ بنابراین نفوذ این عناصر در ساختمانها و ترکیب آن با معماری ایرانی، سبکی متفاوت بهوجود آورد و ساختمانهایی با این سبک جدید بنا شد. یکی از این نمونهها، مسجد و مدرسهی سپهسالار است. این مسجد، نخستین و بزرگترین مسجد و مدرسهی عالی در شهر تهران و از نزدیکترین تلفیقهای میان معماری ایرانی و معماری مساجد استانبول است. در این مقاله، ویژگیهای معماری دورهی قاجار و میزان تأثیر غربی بر معماری این دوره پرداخته شده است. همچنین روند تاریخی در مسجد سپهسالار و نوآوریهای بهوجود آمده در عناصر تشکیلدهندهی آن با توجه به نحوهی تکامل این اجزا در بنا بررسی شده است. روش تحقیق استفاده شده، تحلیلی-کیفی بوده و از روش جمعآوری اطلاعات بهصورت میدانی و کتابخانهای استفاده گردیده است. در این مقاله به سؤالاتی چون: 1- عناصر تأثیرپذیرفته معماری مسجد سپهسالار از معماری غربی در دورهی قاجار کداماند؟ 2- تعامل الگوی معماری مسجد-مدرسهی سپهسالار با معماری غربی در چه سطحی میباشد؟ پاسخ داده میشود؛ هدف از بیان این سؤالات رسیدن بهمیزان و نحوهی نفوذ معماری اروپایی به معماری ایرانی میباشد. در ادامهی بررسیهای انجام گرفته، مسجد-مدرسهی سپهسالار با تأثیراتی که از معماری غربی در ساختار و تزیینات بنا بههمراه داشته است؛ با بومیسازی و حفظ شخصیت معماری ایرانی ظاهری شبیه به معماری غربی (عثمانی) پیدا کرده است. اما بهوضوح معماری این مسجد-مدرسه، ایرانی-اسلامی دورهی قاجاری میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
دوره ی قاجار؛ عناصر معماری؛ معماری غربی؛ مسجد-مدرسه ی سپهسالار | ||
مراجع | ||
- افشاراصل، مهدی و خسروی، محمد باقر، 1377، «معماری ایران در دورهی قاجار»، هنر ومعماری، هنر، شمارهی 36، صص 120-138 - اوکین، برنارد، 1987، معماری تیموری در خراسان، ترجمهی علی آخشینی، تهران: بنیاد پژوهشهای اسلامی. - بمانیان، محمدرضا، شهیدی، محمدشریف و مرندی، محمداسمعیل، 1387، «بررسی سیر تحول عناصر کالبدی در مسجد-مدرسهی شهید مطهری»، کتاب ماه هنر، ص 88 - بلر، شیلا، و ام. بلوم، جاناتان، 1995، هنر و معماری اسلامی، ترجمهی اردشیر اشراقی، 1381، تهران: سروش. - پارسی، فرامرز، 1393، «معماری قاجار، نقطهی عطف تاریخ معماری ایران»، فصلنامه هنر معماری، شمارهی 33، ص 88 - پارسی، فرامرز، 1384، «مسجد-مدرسه سپهسالار-، مجله معمار، شمارهی 35، ص 76. - پاکدامن، بهروز، 1373، «نگاهی کوتاه بر شیوهها و گرایشهای معماری در تهران»، کتاب تهران، جلد چهارم، چاپ اول، ص 109. - پیرنیا، محمدکریم، 1382، سبکشناسی معماری ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، پژوهنده، چاپ 2. - پیرنیا، محمدکریم، 1380، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت چاپ 5 . - پوپ، آرتور، ۱۳۷۷، سیر و صور نقاشی ایران، ترجمهی یعقوب آژند، تهران: هرمی، - حاجیقاسمی، کامبیز، 1379، گنجنامه مدارس، تهران: سازمان میراثفرهنگی کشور. - ذاکرزاده، امیرحسین، 1373، سرگذشت طهران، قلم. - ریاحی، محمدحسین، 1385، رهآورد ایام، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان. - زمرشیدی، حسین، 1390، «آموزههای معماری ایرانی و ساختمانسازی مسکونی از دورهی قاجاریه تا امروز»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شمارهی 6، ص 1. - سپنتا، عبدالحسین، 1346، تاریخچهی اوقاف اصفهان، اصفهان: ادارهی کل اوقاف منطقهی اصفهان. - سلطانزاده، حسین، 1389، «زیباییهای معماری ایران- مسجدمدرسهی سپهسالار»، فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره 41، ص 111. - قبادیان، وحید، 1385، معماری در دار الخلافه ناصری سنت و تجدد در معماری معاصر تهران، نشر پشوتن، تهران. - گدار، آندره، 1366، آثار ایران، ترجمهی ابوالحسن سروقد مقدم، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. - مراثی، محسن و جمالی، شادی، 1390، «مقایسه رابطه فضای مثبت و منفی در کاشیکاری مسجد امام خمینی (ره) اصفهان با مسجد و مدرسهشهید مطهریتهران»، کنگره، شمارهی 18، ص 83. - مصطفوی، محمدتقی، 1361، آثار تاریخی طهران، ج ۱، بهکوشش: میرهاشم محدث، تهران. - منصوری، کاوه و چاوشنژاد، آیسان، 1392، «پیدایی و سیر تحول معماری مساجد اسلامی بر مبنای نظریهی تکامل (از صدر اسلام تا دورهی قاجار)»، فصلنامه هنر و معماری، شماره 31، ص 66. - میرمیران، سید هادی، 1372 ، «نگاهی به معماری دورهی قاجار»، معمار، شمارهی 8، ص 102. - هوشیاری، محمدمهدی، پورنادری، حسین و فرشتهنژاد، سید مرتضی، 1392، «گونهشناسی مسجد-مدرسه در معماری اسلامی ایران، بررسی چگونگی ارتباط میان فضای آموزشی و نیایشی»، دوفصلنامه معماری ایرانی، شمارهی 3، ص 66. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,574 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,087 |