
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,290,948 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,386 |
نگارکندهای کوچری گلپایگان، تحلیل و گونه شناسی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 8، دوره 7، شماره 14، آذر 1396، صفحه 123-140 اصل مقاله (1.4 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nbsh.2017.10450.1454 | ||
نویسندگان | ||
کاظم عرب* 1؛ شقایق هورشید2 | ||
1استادیار پژوهشکده باستان شناسی | ||
2دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه مازندران | ||
چکیده | ||
در پی اجرای طرح انتقال آب از سرشاخههای دِز به قمرود (انار بار) توسط وزارت نیرو و ضرورت احداث سد مخزنی کوچِرِی در درهی میانکوهی کوچِرِی در 8 کیلومتری جنوبغربی شهرستان گلپایگان استان اصفهان و بهمنظور کسب حداکثر اطلاعات باستانشناختی منطقه، برنامهی «بررسی، شناسایی و امکانسنجی باستانشناسی» حوضهی آبگیر سد کوچِرِی به اجرا درآمد. تیم باستانشناسی باهدف شناسایی، مستندنگاری و مکانیابی محوطههای باستانی و شناخت کموکیف نگارکندهای کوچِری به قصد طبقهبندی و تهیهی نقشهی پراکندگی نقوش با شیوهی بررسی فشردهی میدانی با تکیه بر مستندات کتابخانهای و با نگاهی تاریخی، توصیفی، تحلیلی به بررسی و مطالعهی نقوش صخرهای درهی کوچِرِی پرداخت. در پایانِ کار میدانی، علاوهبر شناسایی 14 تپه و محوطهی استقراری، 4 گورستان و یک بنا، 38 مجموعهی نقوش صخرهای (با بیش از 2500 نقش) در محدودهی مخزن سد کوچِرِی شناسایی و مستندسازی شد. مهمترین مسألهی موجود درخصوص مطالعه و تحلیل نقوش صخرهای مذکور، مبحث گونهشناسی و تاریخگذاری آنها بود؛ چراکه احتمالاً بخشی از این نقوش از لحاظ زمانی همزمان با قدیمیترین استقرارهای موجود در این دره بودند و در مواردی نیز تا سالیان اخیر، نقشآفرینی بر پیکر برخی از صخرهها تداوم داشته است. بهجز تعداد کمی از نقوش متأخر که تقریباً قابل شناسایی بودند، سبک و شیوهی ایجاد اغلب نقوش مشابه هم بود، همین امر امکان تفکیک آنها از لحاظ اطلاق به یک دورهی خاص را مشکل ساخته بود. باوجود مشکلات موجود نگارندگان براساس ماتریس مطالعات فن اجرای نقوش، نحوهی نمایش تصویر، عناصر تاریخی نقوش و عنصر مجاورت یا همسایگی، تاریخ ایجاد نقوش صخرهای اصیل درهی کوچِرِی گلپایگان را حدفاصل هزارهی اول ق.م. تا اوایل دوران اسلامی ارزیابی میکنند. | ||
کلیدواژهها | ||
نگارکند؛ کوچِرِی؛ گلپایگان؛ گونه شناسی؛ پتروگلیف | ||
مراجع | ||
- ایزدپناه، حمید، 1348، «نقاشیهای پیش از تاریخ در غارهای لرستان»، مجله باستانشناسی و هنر ایران، شمارهی سوم، صص: 6-14. - بشاشکنزق، رسول، 1381، «کتیبهی پهلوی سنگ دخمه چماسبه»، (درهی غرقاب گلپایگان)، تهران: کتاب ماه هنر، مهر و آبان 81، صص: 86 تا 89. - بورنی، مک، 1348، «گزارش مقدماتی بررسی و حفاری در غارهای کوهدشت لرستان برای تعیین تاریخ نقشهای پیش از تاریخی ناحیهی لرستان»، ترجمهی ذبیحالله رحمتیان، مجله باستانشناسی و هنر ایران، شمارهی سوم، صص: 14-16. - جاوری، محسن، 1384، «نگارکنده کوهستان کوچِری»، پرونده ثبتی اثر، آرشیو مرکز اسناد اداره کل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، استان اصفهان (منتشر نشده). - جمالی، محسن، 1394، سنگنگارههای گلپایگان گذرگاه تاریخ، چاپ اول، قم، انتشارات ائمه. - رفیعفر، جلالالدین، 1379، «نقد و بررسی موزههایی در باد»، تهران: نامه علوم اجتماعی، شمارهی 15، بهار و تابستان 79، ص: 193. - شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس، 1389، «طرح انتقال آب از سرشاخههای دز به قمرود»، مطالعات سیمای طرح، جلد دوم، شرکت آب منطقهای تهران. - عرب، کاظم، 1393، «گزارش نهایی بررسی و شناسایی باستانشناختی حوضهی آبگیر سد کوچِری گلپایگان»، آرشیو کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستانشناسی (منتشر نشده). - عرب، کاظم، 1394، «گزارش نهایی کاوش نجاتبخشی محوطههای Ku.103 و Ku.104 سد کوچِرِی گلپایگان»، آرشیو کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستان شناسی (منتشر نشده). - فرهادی، مرتضی، 1377، موزههایی در باد، چاپ اول، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی. - قسیمی، طاهر، 1386، «اشارهای به پیشینهی پژوهش در نقوش صخرهای ایران»، باستان پژوهشی، دو فصلنامه ایرانشناسی، دور جدید، سال دوم، شمارهی 3، بهار و تابستان 1386، صص: 18 و 19. - گاردنر، هلن، 1365، هنر در گذر زمان، ترجمه: محمدتقی فرامرزی، تهران، آگاه. - گوران، آندره لوروا، 1370، «تاملی دربارهی هنر غارها»، ترجمهی جلالالدین رفیعفر، نامه علوم اجتماعی، ج. دوم، تهران، دانشگاه تهران، ص: 284. - محمدیقصریان، سیروان، 1386، «مطالعات نقوش صخرهای در ایران: مشکلات و راهکارها»، باستانپژوهی، دو فصلنامه ایرانشناسی، دورهی جدید، سال دوم، شمارهی 3، بهار و تابستان 1386، ص: 16. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 869 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,292 |