آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 485 |
| تعداد مقالات | 5,045 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,290,933 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,373 |
تحلیل ساختاری اسلوب تهکّم در خطبههای نهجالبلاغه | ||
| فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
| مقاله 2، دوره 4، شماره 16، اسفند 1395، صفحه 15-31 اصل مقاله (668.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2017.1757 | ||
| نویسندگان | ||
| رسول دهقان ضاد* 1؛ ایمان موسوی مهربانی2 | ||
| 1استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه قم | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| اسلوب تهکّم همواره یکی از متداولترین شیوههای ادبی جهت تنبیه و هشیاری مخاطب بوده است. بدین صورت که متکلم جهت توهین، تحقیر و یا تنبیه مخاطب،لفظی را بهجای لفظی دیگر می‌آورد؛ مانند زمانی که مدح را به جای ذم و وعد را به جای وعید به کار گیرد. این صنعت بلاغی در هر دو علم معانی و بیان مورد نظر دانشمندان بلاغت بوده است و امام علی(ع) در بسیاری از خطبههای نهجالبلاغه با اهداف مختلف از این صنعت ادبی بهره گرفتهاند. جستار حاضر میکوشد تا ضمن استخراج نمونههای مختلف اسلوب تهکّم از میان سخنانِ حضرت، به تحلیل و ارزیابی آنها پرداخته و هر کدام از آنها را در طبقهبندی خاص خود قرار دهد. یافته‌های پژوهش نشان میدهد، بیشترین نمونههای تهکم در خطبههای نهجالبلاغه در حیطه علم معانی می‌گنجد و در قالب جمله‌های خبری که از اغراض ثانویه برخوردار است، نمود دارد و اسلوب تهکم با استمداد از علم بیان، گسترۀ کمتری را به خود اختصاص داده است. همچنین دلیل استفاده حضرت از این ساختار در بیشتر خطبه‌ها، تنبیه و بیداری دوستان و یاران خویش است و فقط در مواردی خاص از این اسلوب جهت تحقیر و توهین استفاده نمودهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسلوب تهکّم؛ نهجالبلاغه؛ خطبه؛ علم معانی؛ علم بیان | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم. - ابنابیالحدید، عبدالحمید بن هبةالله. (1386). شرح نهجالبلاغة. چاپ پنجم. مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌بیت(ع). - ابنمنظور، محمدبنمکرم. (1998). لسان العرب. تعلیق: علی شیری. الطبعة الاولی. لبنان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. - امینی، عبدالحسین. (1392). گزیده‌ای جامع از الغدیر. ترجمه: محمدحسین شفیعی شاهرودی. قم: موسسه میراث نبوت. - البستانی، بطرس. (2009). قاموس محیط المحیط (قاموس عصری مطول للّغة العربیة). بیروت: دار الکتب العلمیة. - تفتازانی، سعدالدین مسعودبنعمر. (1411). مختصر المعانی. قم: دارالفکر. - جرجانی، عبدالقاهر علیبنمحمّد. (1360). التعریفات. ترجمه: عمران علیزاده. تهران: انتشارات وفا. - جعفری، محمدتقی. (1376). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. چاپ سوم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. - حسینی خطیب، عبدالزهراء. (1346). مصادر نهجالبلاغة و أسانیده. لبنان. بیروت: دار الزهراء. - الحموی، تقیالدین أبیبکرعلی. (1987). خزانة الأدب و غایة الأرب. الطبعة الاولی. لبنان. بیروت: منشورات دار و مکتبة الهلال. - رضایی هفتادری، غلامعباس؛ الیاسی، حسین. (1394). «جلوههایی از ایجـاز حذف در خطبـههای نهجالبلاغه». فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه. شماره 9، 155-137. - رنجبر، احمد. (1385). بدایع. چاپ اول. تهران: انتشارات اساطیر. - طباطبایی، سید محمدحسین. (1363). تفسیر المیزان. تهران: نشر امیرکبیر. - فوّال عکّاوی، إنعام. (1417). المعجم المفصل فی علوم البلاغة البدیع والبیان والمعانی. الطبعة الثانیة. لبنان. بیروت: دارالکتب العلمیة. - العلوی، یحییبنحمزه. (2007). الایجاز لأسرار کتاب الطراز فی علوم حقائق العجاز من العلوم البیانیة والأسرار القرآنیة. الطبعة الاولی. دار المرار الإسلامی. - المصری، إبنأبیالأصبع. (1368). بدیع القران. مترجم سید علی میرلوحی. چاپ اول، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. - معادیخواه، عبدالمجید. (1379). خورشید بیغروب (ترجمه نهجالبلاغه). چاپ چهارم. تهران: نشر ذرّه. - مغنیه، محمدجواد. (1387). فی ظلال نهجالبلاغة. مترجم: محمدجواد معموری. چاپ اول. قم: دار الکتاب الإسلامی. - مکارم شیرازی، ناصر. (1380). پیام امام امیرالمؤمنین. چاپ اول. قم: دار الکتب الإسلامیة. - الموسوی، عباسعلی. (1418). شرح نهجالبلاغة. الطبعة الاولی، لبنان. بیروت: دار الرّسول الأکرم. - هاشمی، احمد. (1388). جواهر البلاغة. الطبعة السادسة. قم: اسماعیلیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,333 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,446 |
||