
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,059 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,422 |
اصول و روشهای تفسیر قرآن در نهجالبلاغه | ||
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه | ||
مقاله 1، دوره 4، شماره 13، خرداد 1395، صفحه 1-24 اصل مقاله (566.96 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22084/nahj.2016.1468 | ||
نویسندگان | ||
حامد شریعتی نیاسر* 1؛ مجید معارف2 | ||
1استادیار گروه نهجالبلاغه پردیس تهران دانشگاه قرآن و حدیث (شهر ری) | ||
2استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
در قرآن کریم مفاهیم بسیار زیادی وجود دارد که نیازمند تفسیر است و امام علی (ع) که قرآن ناطق است در سخنان خویش و از جمله نهجالبلاغه که گزیدهای از این سخنان است، به تفسیر و تبیین آیات الهی پرداخته است. آنچه در این مقاله بدان پرداخته میشود بررسی اصول و روشهای تفسیر قرآن در نهجالبلاغه است. با توجه به نتایج این پژوهش که بهصورت توصیفی تحلیلی و با مطالعه نمونههایی از نهجالبلاغه انجام گرفت مشخص شد که امام علی (ع) در مواردی از نهجالبلاغه به شکلهای مختلف اعم از مستقیم و صریح و یا غیرمستقیم و ضمنی و بر اساس اصولی چون لزوم تدبر در قرآن همراه با مراجعه به مفسران حقیقی آن و نیز اصل اختلافناپذیری و جامعیت قرآن و بهکارگیری روشهایی چون تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر بر اساس احادیث نبوی، توجه به شرایط فرهنگی اجتماعی عصر نزول،تبیین معنای واژگان بهکار رفته در آیه، توجه به تاریخ گذشتگان و اقوام و ملل پیشین و نیز تکیه بر فهم شخصی خود به تفسیر آیات الهی پرداخته است. | ||
کلیدواژهها | ||
قرآن؛ نهجالبلاغه؛ روش تفسیر؛ اصول تفسیر | ||
مراجع | ||
- آلوسی، سیدمحمود (۱۴۰۵ ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن و السبع المثانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. - ابنأبی جمهور، محمدبن زینالدین (1405 ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تصحیح: مجتبی عراقى، قم: دارسیدالشهداء للنشر. - ابنابیالحدید، عزالدین ابوحامد (۱۴۰۴ ق)، شرح نهجالبلاغه، تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی. - ابناثیر جزری، مبارک بن محمد (۱۴۰۶ ق)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه انتشاراتی اسماعیلیان. - ابنکثیر دمشقی، اسماعیل (بیتا)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالمعرفة. - ابنشعبه حرانی، ابومحمد حسنبنعلی (۱۴۰۴ ق)، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، تعلیق و تصحیح: علیاکبر غفاری، قم: دفتر نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم. - ابنمنظور، جمالالدین محمدبنمکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت – لبنان: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم. - ابوالفتوح رازى، حسین بن على (1368)،روض الجنان وروح الجنان فی تفسیر القرآن، به کوشش و تصحیح: محمدجعفر یاحقّى و محمدمهدى ناصح، ویراستار: محمدحسن خزاعى، مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى. - أربلی، أبوالحسن علی بن عیسى (۱۴۰۵ ق)، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، بیروت: دار الأضواء، الطبعة الثانیه. - ایزدی مبارکه، کامران (1386)، «تأملی در میزان کارایی روش تفسیر قرآن به قرآن»، مجله مقالات و بررسیها، دفتر ۸۴. - ایزدی مبارکه، کامران (۱۳۸۵)، «مبانی روش تفسیر قرآن به قرآن و نمودهای بهرهوری از آن در بینش علامه طباطبایی»، نشریه الهیات و حقوق اسلامی، شماره ۱۱. - پوررستمی، حامد (139۳) مبانی فهم و تفسیر قرآن با تکیه بر آموزههای نهجالبلاغه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - جعفری، سیدمحمدمهدی (۱۳۸۶)، آموزش نهجالبلاغه، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم. - حجتی، سیدمحمدباقر و احسانی، کیوان (۱۳۸۵)، «منطق تفسیر قرآن به قرآن و بررسی رابطه آن با روایات ضرب قرآن»، فصلنامه پژوهش دینی، شماره ۱۴. - حرعاملی، محمد بنحسن (۱۴۰۹ ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آلالبیت (ع) - حسینی استرآبادی نجفی، سیدعلی (۱۴۰۷ ق)، تأویل الایات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره، قم: مدرسه امام مهدی. - خوئی، سیدابوالقاسم (۱۴۳۰ ق)، البیان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی. - دیلمی، حسنبنمحمد (۱۳۷۱)، ارشاد القلوب، قم: منشورات الشریف الرضی. - راغب اصفهانی، حسینبنمحمد (1412 ق)، مفردات الفاظ القرآن الکریم، بیروت: دارالعلم، الدارالشامیة. - زبیدی، سیدمحمدمرتضی (1414 ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع. - سیدبنطاووس، علیبنموسی (۱۳۷۷)، الاقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، تصحیح: جواد قیومی اصفهانی، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی. - سیوطی، جلالالدین (بیتا)، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة. - سیوطی، جلالالدین (۱۴۰۴ ق)، الدرالمنثور فی التفسیر المأثور، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی. - شاکر، محمدکاظم (1371)، «ترمینولوژی مبانی و روشهای تفسیر قرآن»، مجله مقالات و بررسیها، دفتر 72، دانشگاه تهران. - شریعتینیاسر، حامد (۱۳۹۱)، «دقائق توحید در نهجالبلاغه»، فصلنامه پژوهشهای نهجالبلاغه (النهج)، سال دهم، شماره ۳۴. - شوشتری، محمدتقی (۱۳۷۶)، بهجالصباغه فی شرح نهجالبلاغه، تهران: انتشارات امیرکبیر. - صدوق، محمّدبنعلىبنبابویه (1403 ق)، معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. - ---------- (۱۳۷۶)، امالی ، تهران: نشر کتابچی، چاپ ششم. - ---------- (۱۳۶۲)، خصال، تصحیح: علیاکبر غفاری، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. - ---------- (۱۴۰۵ ق)، کمالالدین و تمام النعمة، تصحیح و تعلیق: علیاکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم. - صفار، محمدبنحسن (۱۴۰۴ ق)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، تحقیق: محسن کوچهباغی، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی. - صفره، حسین؛ معارف، مجید و پهلوان، منصور (۱۳۹۰)، «استنطاق قرآن»، پژوهشّهای قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دوره ۴۳، شماره ۱. - طباطبایی، محمدحسین (۱۳۸۸)، قرآن در اسلام، تصحیح: هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب. - ---------- (۱۴۱۷ ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، قم. - طبرسی، ابومنصور احمدبنعلی (۱۴۰۳ ق)، الإحتجاج علی اهل اللجاج، تصحیح و تعلیق: سیدمحمدباقر الموسوی خرسان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم. - طوسی، محمدبنحسن (۱۴۱۴ ق)، الامالی، قم: مؤسسه انتشارات بعثت. - عباسزاده، حمید (1389)، «اقتباسهای قرآنی نهجالبلاغه»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال اول، شماره 1. - عباسی، مهرداد (۱۳۸۲)، «تفسیر»، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی ج ۷. - عیاشی، محمدبنمسعود (بیتا)، تفسیر العیاشی، تصحیح و تحقیق و تعلیق: سیدهاشم رسولی محلاتی، طهران: المکتبه العلمیه الاسلامیه. - فتحی، علی (۱۳۸۸)، «مبانی قرآنی تفسیر قرآن به قرآن»، ماهنامه معرفت، شماره ۱۳۶. - فخر رازی، محمدبنعمر (۱۴۱۳ ق)، مفاتیح الغیب، قم: مکتبة الاعلام الاسلامی. - فرات کوفی، ابوالقاسم بن ابراهیم (۱۴۱۰ ق)، تفسیر فرات الکوفی، تحقیق: محمد الکاظم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۱۰ ق)، کتاب العین، مصحح: مهدی مخزومی، ابراهیم سامرایی، قم: نشر هجرت. - فیضکاشانی، محمدبنمرتضی (۱۴۱۸ ق)، الأصفی فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمد حسین درایتی و محمدرضا نعمتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. - قربانی، اکبر و نجارزادگان، فتحالله (۱۳۹۰)، «بررسی و تحلیل مبانی تفسیر قرآن به قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان»، مطالعات تفسیری، شماره ۵. - قمیمشهدی، محمد (۱۴۱۱ ق)، کنزالدقائق و بحر الغرائب، تحقیق: حسین درگاهی، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - قندی، مهدی (۱۳۹۱)، «معناشناسی توحید در نهجالبلاغه»، فصلنامه پژوهشهای نهجالبلاغه (النهج)، سال دهم، شماره ۳۳. - مطهری، مرتضی (بیتا)، سیری در نهجالبلاغه، تهران: انتشارات صدرا. - معارف، مجید (۱۳۸۳)، درآمدی بر تاریخ قرآن، تهران: انتشارات نبأ. - --------- (۱۳۸۳)، مباحثی در تاریخ و علوم قرآن، تهران: انتشارات نبأ. - --------- (۱۳۸۷)، شناخت حدیث (مبانی فهم متن-اصول نقد سند)، تهران: انتشارات نبأ. - مفید، محمدبنمحمد (1413 ق)، الفصول المختارة (گزینش سید مرتضی)، تصحیح: على میرشریفى، قم: انتشارات کنگره شیخ مفید، مجموعه آثار شیخ مفید (شماره ۱۸). - --------- (۱۴۱۴ ق)، امالی، تصحیح: حسین استاد ولی علیاکبر غفاری، بیروت، لبنان: چاپ دوم، دارالمفید. - --------- (۱۴۱۳ ق)، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق: موسسه آلالبیت علیهم السلام، قم: انتشارات کنگره شیخ مفید. - موحدی محب، عبدالله (۱۳۹۳)، «حکم تبرج در آموزههای ثقلین»، پژوهشنامه تفسیر قرآن، دوره ۱، شماره ۲. - میرداماد، محمدباقر (1311 ق)، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، قم: دار الخلافة. - نقیبی، فاطمه (1379)، «بررسی ادلۀ جامعیت و جاودانگی قرآن کریم در نهجالبلاغه»، نشریۀ فقه و حقوق خانواده (ندای صادق سابق)، شمارۀ 19.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,940 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,620 |