
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,015 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,403 |
گونهشناسی محوطههای باستانی منطقهی کوهرنگ بختیاری | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 2، دوره 5، شماره 9، مهر 1394، صفحه 27-46 اصل مقاله (1.96 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
کوروش روستایی* | ||
استادیار پژوهشکده باستانشناسی | ||
چکیده | ||
در این مقاله کلیاتی دربارهی چهار فصل بررسی باستانشناختی منطقهی کوهرنگ، در کوههای بختیاری و نیز، تقسیمبندی ریختشناختی محوطههای شناسایی شده، ارائه شده است. بررسیهای کوهرنگ از سال 1386 هـ.ش. آغاز و در سالهای 1388، 1389 و 1390 پی گرفته شد؛ طی این بررسیها، 768 محوطه از انواع گوناگون و مربوط به دورههای زمانی گوناگون، از پارینهسنگی میانی تا سدهی اخیر، در بخش مرکزی کوهرنگ شناسایی شده است. در این مقاله، محوطههای شناساییشده به دوازده گروه کلی تقسیم شده و ویژگیهای ریختشناسی و نیز، تا اندازهای، فرایندهای شکلگیری آنها بحث شده است. این گروههای دوازدهگانه، عبارتند از: محوطههای باز پارینهسنگی، محوطههای ماندگاهی کوچنشینی، گورهای پشتهسنگی، گورستانهای پیش از اسلام، گورستانهای اسلامی، آسیابها، دِهگَهها، غار، دژ، تپه، بَردگَوری و آثار متفرقه. بیش از نیمی از محوطههای شناساییشده، محوطههای باز پارینهسنگی، اساساً مربوط به دورهی پارینهسنگی میانی و محوطههای ماندگاهی کوچنشینی است. محوطههای پارینهسنگی در بخشهای گوناگون چشمانداز شناسایی شده، ولی تراکم اصلی آنها در نزدیکی چند برونزَد طبیعی سنگهای سیلیسی است. محوطههای ماندگاهیِ کوچنشینی، تقریباً در هر نقطهای از چشمانداز یافت میشوند؛ هرچند در برخی نقاط، مانند پای شیبها یا صخرهها یا در نزدیکی کف درهها، عمومیت بیشتری دارند. یافتههای بررسی که با کاوشهای نجاتبخشی سالهای اخیر در منطقه تأیید میشود، گویای این است که قدیمیترین محوطههای اینچنینی، مربوط به نیمهی نخست دورهی هولوسن هستند. گورهای پشتهسنگی، از جمله محوطههایی است که فراوانی چشمگیری در بین محوطههای شناسایی شده دارد. این گورها، معمولاً در ستیغ کوهها یا پشتههای سنگی یافت میشوند و قدمت آنها، براساس یافتههای معدودِ بهدستآمده، به دوران تاریخی بازمیگردد. بهطورکلی، آنچه از چهار فصل بررسی کوهرنگ دانسته میشود، این است که این منطقه از دیرباز پذیرای گروههای انسانی کوچرُو بوده و شواهد مبنیبر زندگانی یکجانشینی در آن بسیار ضعیف است. | ||
کلیدواژهها | ||
کوهرنگ؛ کوچنشینی؛ ماندگاه؛ بررسی باستانشناختی؛ چشمانداز | ||
مراجع | ||
- آزادی، احمد. زیرچاپ. گزارش دو فصل بررسی منطقهی کُهگیلویه. باستانشناسی ایران 6. - اسمعیلیجلودار، محمداسماعیل و سعید ذوالقدر، 1393. «تحلیل دادههای کاوش در محوطهی کوچنشینی شهریاری II از دورهی هخامنشی در منطقهی بیرگان کوهرنگ». پژوهشهای باستانشناسی ایران 6: صص 104 ـ 85. - اسمعیلیجلودار، محمداسماعیل و سعید ذوالقدر، 1394. برهمکنشهای فرهنگی ارتفاعات کوهرنگ بختیاری در دورة شوشان جدید 1 (LS1) با فارس و خوزستان: برپایة کاوش نجاتبخشی محوطهی حاجیجلیل 2 (KD43) در منطقة بیرگان کوهرنگ. مفاخر میراث فرهنگی ایران: جشننامة دکتر صادق ملکشهمیرزادی، بهکوشش مرتضی حصاری، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، صص 160 ـ 143. - اولیپوریان، اشکان، محمداسماعیل اسمعیلی جلودار و حمزه کریمی، 1393. «تحلیلی بر نتایج کاوش باستانشناسی قلعهی اسلامی دِزَک در بیرگان کوهرنگ و گاهنگاری پیشنهادی آن». مجموعهمقالات همایش بینالمللی باستانشناسان جوان، به کوشش محمدحسین عزیزی خرانقی، مرتضی خانیپور و رضا ناصری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، صص. 166 ـ 134. - بینا، 1389، سالنامهی آماری استان چهارمحال و بختیاری، مرکز آمار ایران. (بهصورت فایلِ پیدیاف، قابل دسترس در این پیوند http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=667&fid=6899#dltop). - ترومپلمن، لئو. 1372. قبور و آیین تدفین در دورة ساسانی. ترجمهی مولود شادکام، مجلة باستانشناسی و تاریخ 15: 37 ـ 29. - حاج عبدالغفار نجمالملک. 1362. سفرنامهی خوزستان. به کوشش محمد دبیر سیاقی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی. - خسروزاده، علیرضا. 1386. مروری بر گورهای سنگچین جنوبشرق ایران. نامة پژوهشگاه 20 و 21: 104 ـ 89. - روستایی، کوروش. 1386. بررسی باستانشناختی بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ، فصل نخست. تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستانشناسی. (منتشرنشده) - روستایی، کوروش. 1388. بررسی باستانشناختی بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ، فصل دوم. تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستانشناسی. (منتشرنشده) - روستایی، کوروش. 1389. بررسی باستانشناختی بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ، فصل سوم. تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستانشناسی. (منتشرنشده) - روستایی، کوروش. 1390. بررسی باستانشناختی بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ، فصل چهارم. تهران: کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشکده باستانشناسی. (منتشرنشده) - روستایی، کوروش و مجید کوهی گیلوان. 1386. «تپهحصار در عصر آهن»، نامهی پژوهشگاه20 و 21: 88 ـ 69. - روستایی، زیرچاپ. معماریهای دستکَند کوهرنگ بختیاری. مجموعهمقالههای دومین همایش بینالمللی معماری دستکَند. - سرداری زارچی، علیرضا، ایوب سلطانی و سمیرا عطارپور. 1392. گسترش فرهنگ الیمایی در کوهپایهها: مسجد سلیمان و اندیکا. باستانپژوهی 16: 81 ـ 64. - سیدین بروجنی، سید رسول. 1391. برد گوری دیناش 3، اثر 58: 92 ـ 79. - میرقادری، محمدامین، پرستو حسینی، سجاد علیبیگی و میثم نیکزاد. 1392. «تحلیل الگوهای استقراری عصر مفرغ میانی و جدید دشت سَرفیروزآباد در جنوب کرمانشاه، غرب زاگرس مرکزی»، مطالعات باستانشناسی 7: 143 ـ 127. - نوروزی، علیاصغر. 1388. «مطالعات باستانشناسی در حوضة آبخیز کارون شمالی (استان چهارمحال و بختیاری)». مطالعات باستانشناسی2: 176 ـ 161. - وولف، هانس ای. 1372. صنایع دستی کهن ایران، ترجمهی دکتر سیروس ابراهیمزاده، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- Azadi, Ahmad, 2015. A Late Bronze/Early Iron Age nomadic site (KR 385) in the Bakhtiari Highlands, south-west Iran. Antiquity 347, Project Gallery. - Biglari, F., 2004, “The Preliminary Observations on Middle Paleolithic Raw Material Procurement and Usage in the Kermanshah Plain, the Case of Do-Ashkaft Cave”. In T. Stollner, R. Slotta, and A. Vatandoust (eds.), Persian Antiques Splendor, mining crafts and archeology in ancient Iran, vol. I, Bochum:Deutsches Bergbau-Museum Bochum, Pp. 130-138. - Prickett, M. 1986. “Settlement During the Early Period”, Excavations at Tepe Yahya, Iran 1967-1975. Edited by C.C. Lamberg-Karlovsky and T. Beale, Cambridge: Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Pp. 215-246. - Roustaei, K. 2010. “Discovery of Middle Paleolithic Occupation at High Altitude in the Zagros Mountains, Iran”. Antiquity, Volume 84, Issue 325, Project gallery.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,324 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,421 |