
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,060 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,422 |
یافتههای باستانشناسی فصل دوم کاوش محوطه مادآباد الف- مرودشت | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 10، دوره 5، شماره 9، مهر 1394، صفحه 175-194 اصل مقاله (1.03 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
نوروز رجبی* | ||
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت | ||
چکیده | ||
محوطه مادآباد الف یکی از محوطههای بزرگ اسلامی حوضه رودخانه کُر است که بر روی آن دادههای فرهنگی گوناگونی پراکندهاند اما بیش از همه ''سفالهای منقوش شبه پیش از تاریخی'' از اهمیت برخوردار هستند. این سفالها بر خلاف روند و سنتهای سفالگری فلات ایران و آسیای غربی بناگاه به شکل منقوش دیده میشود. مشکلات گاهنگاری این مواد که پیش از این در ایران بر خلاف سوریه و اردن که از کاوش یافت شدند، تنها از بررسیهای نامنظم و پراکنده باستانشناسی بدست آمدند سبب شد، تلاش شود در کنار آموزش دانشجویان این مواد را از بافتهای مطمئن محوطه مادآباد الف کاوش نمود و بتوان اساسی برای تاریخگذاری درستتر آنها پیشنهاد نمود. پیش از همه ویتکامب تلاش نمود این مواد را هماهنگ با دگرگونیهای اجتماعی سدههای میانی اسلامی به این زمان نسبت دهد. کاوش این محوطه نشان میدهد که احتمالا این دادهها نه در سدههای میانی بلکه در پایان سدههای نخستین رواج داشتهاند. در کاوش فصل دوم این محوطه با گسترش یکی از کارگاههای فصل نخست، ساختارهای معماری شکل اصلی خود را نشان دادند و بقایای فرهنگی درخوری بدست آمد. در کنار بقایای معماری، یافتههای سفالی، زیورالاتی چون مهرههای سنگی، شیشهای و استخوانی، دستبندهای شیشهای، انگشترهای مفرغی و ... یافت شدند. این محوطه به لحاظ مواد فرهنگی فقیر است و بیشترین مواد فرهنگی را دادههای سفالی در بر میگیرند. شاید بتوان فقر مواد فرهنگی را در شرایط دشوار اقتصادی و اجتماعی آن زمان جستجو کرد! دادههای سفالی محوطه در شش گروه گروه منقوش، نقش قالبی، نقش کنده، نقش افزوده و برجسته، لعابدار و ساده طبقهبندی شدند. قرار داشتن سفالهای منقوش بویژه در کنار سفالهای با نقش قالبی شاخص شهر استخر(پایان ساسانی و آغاز اسلامی) توانست پایه تاریخگذاری بهتری را فراهم آورد. روی هم رفته محوطه مادآباد الف دارای چهار مرحله استقراری از پایان سدههای نخستین اسلامی است که بهترین بقایای معماری آن از مرحله چهارم بدست آمدند. | ||
کلیدواژهها | ||
تپه ماد آباد الف؛ بقایای معماری؛ یافته های سفالی | ||
مراجع | ||
- اسدی، احمدعلی و توبین هارتنل، 1386، «گزارش بررسی باستانشناختی ناحیه کربال و دره داریون مرودشت- فارس»، گزارشهای باستانشناسی (7)، ج. 1، تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، صص 78-63. - اسدی، احمدعلی، 1391، «پژوهشی درباره سفالهای سدههای آغازین دوره اسلامی شهر استخر، فارس»، پژوهشهای درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران، به کوشش شهرام زارع، تهران، انتشارات بصیرت، صص 219-195. - امیری، مصیب و دیگران، 1391، «طبقهبندی و گونهشناختی سفالهای ساسانی- اسلامی بیشاپور، مطالعه موردی: سفالهای فصل نهم کاوش»، مطالعات باستانشناسی، دوره 4، شماره 1 (شماره پیاپی 5)، تهران، دانشگاه تهران، صص 1- 32. - پاپلییزدی، محمد حسین، 1367، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، مشهد؛ آستان قدس رضوی. - توحیدی، فائق، 1378، فن و هنر سفالگری، تهران، سمت. - توفیقیان، حسن و حسین غلامی، 1391، «سفال اسلامی منقوش بدون لعاب (شبه پیش از تاریخ) ایران»، مجله پژوهشهای باستانشناسی مدرس، سال سوم و چهارم، شماره ششم و هفتم، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، صص 134- 142. - رجبی، نوروز، 1386، «گزارش پایانی فصل نخست کاوش محوطه مادآباد الف»، تهران: بایگانی پژوهشکده باستانشناسی(منتشرناشده). - زارع، علی، 1373، «تعیین وضعیت تپههای موجود در پلاک 101 رشمیجان»، تهران: بایگانی اداره میراث فرهنگی مرودشت(منتشر نشده). - زیدی، محسن، 1386، «الگوی استقراری و نوسانهای جمعیتی فرهنگهای پیش از تاریخ تا دوران اسلامی در درههای حوضه رود کر»، شمال غربی فارس، مجله باستانشناسی و تاریخ، شماره پیاپی 42 و 43 ، تهران: نشر دانشگاهی، صص 95-84. - ملک شهمیرزادی، صادق، 1382، ایران در پیش از تاریخ، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی. - علیزاده، عباس، 1376، «گزارش توصیفی مقدماتی بررسیهای باستانشناسی- انسانشناسی در درههای رود کر و ناحیه شمالغربی مرودشت»، گزارشهای باستانشناسی (1)، میراث فرهنگی، تهران. - علیزاده، عباس، 1383، منشا نهادهای حکومتی در پیش از تاریخ فارس، ترجمه: کورش روستایی، تختجمشید؛ بنیاد پژوهشی پارسه- پاسارگاد. - قزلباش، ابراهیم و احمد پرویز، 1392، «بررسی زیستگاههای دوره اسلامی در ارتفاعات زاگرس جنوبی، مطالعه موردی: محوطه کمبوس بناری کهگیلویه»، مطالعات باستانشناسی، دوره 5، شماره 2، تهران؛ دانشگاه تهران، صص 113-128. - کامبخشفرد، سیفالله، 1386، سفال و سفالگری در ایران، تهران؛ ققنوس. - واندنبرگ، لویی، 1379، باستانشناسی ایران باستان، ترجمه عیسی بهنام، تهران؛ دانشگاه تهران. - ویتکامب، دونالد، 1382، «سفالهای پیش از تاریخی دروغین»، ترجمه: محسن زیدی، مجله باستانپژوهی، شماره 11، تهران، انجمن علمی دانشجویان باستانشناسی دانشگاه تهران، صص 95-84. - هرینک، ارنی، 1376، سفال ایران در دوره اشکانی، ترجمه: حمیده چوبک، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی.
- Stein, A. 1936. Archaeological Tour in the Ancient Persis. Iraq 3: 112-225. - Summner, William M. 1977. Early Settlements in Fars Provinc, Iran. Undena Publications 1990. Full Coverage Regional Archaeological Survay in the Near East: An Example from Iran, Washington. - Sumner, W.M., and Whitcomb, D., 1999, Islamic settlement and chronology in Fars: an archaeological perspective, Iranica Antiqua 34: 309-324. - Whitcomb, Donald.S. 1975. Archaeology and settlement of the Fars province in the medieval 1991. Pseudo- prehistoric seramics from southern Iran. in: K. Schippmann et al.,(eds.), Golf- archaeologie Mesopotamien, Iran, Bahrain, Vereinigte Arabische Emirate und Oman, Bucham Erbach: M.L.Leidorf: 95-112. - Whitcomb, Donald.S. 1985. Before the roses and nightingales, excavation at Qasr-i-Abu Nasr, Old shiraz.The Metropolitan Museum of Art, New York. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,813 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,250 |