
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,052 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,297,076 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,139,876 |
به کارگیری روش طیف سنجی فلورسانس اشعه ایکس (WDXRF) در مطالعه سکه های نقره ای ساسانیان | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 9، دوره 5، شماره 9، مهر 1394، صفحه 163-174 اصل مقاله (543.59 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
مهدی حاجی ولیئی* 1؛ بیتا سودایی2 | ||
1استادیار گروه فیزیک دانشگاه بوعلی سینا | ||
2استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه آزاد واحد ورامین-پیشوا | ||
چکیده | ||
مطالعهی اشیاء باستانی با استفاده از روشهای غیر مخرب که به نمونههای باستانی آسیب نمیرساند، امری متداول در دنیای امروزی گردیده است. تکنیکهایی نظیر PIXE (تابش اشعه ایکس القا شده توسط پروتون)، XRF (فلورسانس اشعه ایکس)، XRD (پراش اشعه ایکس) برای این منظور بهکار گرفته شدهاند. در این پژوهش نیز ترکیب شیمیایی 16 سکه نقره متعلق به شاهان ساسانی همچون: پیروز، بلاش، قباد اول، خسرو اول، هرمز چهارم، خسرو دوم، و اردشیر سوم که در موزه ملی ایران واقع در تهران موجود میباشند، با استفاده از فلورسانس اشعه ایکس (XRF) بهصورت علمی مورد مطالعه قرار گرفته است. در کنار نقره بهعنوان عنصر اصلی، فلزاتی همچون آهن، طلا و سرب مشاهده شدند. با اطلاعاتی که تاکنون بهدست آمده است، بعضی عناصر نقش عناصر ردیاب و شاخص را بازی میکنند که از روی حضور و یا عدم حضور آن عناصر و همچنین درصد آنها، میتوان به نتایج مهمی از قبیل اصل بودن و یا تقلبی بودن سکهها رسید. همچنین آنالیز عنصری اشیاء باستانی اطلاعاتی درباره شرایط سیاسی و اقتصادی پادشاهان مورد علاقه فراهم میکند. تأثیر جنگهای طولانی و شکست یا پیروزی شاهان را میتوان در کم و زیاد شدن نقره موجود در سکهها دید. در واقع قدرت سیاسی بر قدرت اقتصادی تأثیر میگذارد و همچنین قدرت اقتصادی تقویت حکومت و سیاست را به همراه دارد. شاهان آن دوره برای ضرب سکههای خود از چه معادنی استفاده میکردند؟ سوالی که در این پژوهش سعی شده است تا به آن پاسخ داده شود. برای استحصال نقره از دو نوع معدن سرب بهنامهای سروسایت و گالنا استخراج صورت میگرفته است. بهنظر میرسد نقره بهکار رفته در سکههای مورد مطالعه در این تحقیق که در ضرابخانههای استخر، اردشیرخوره، دارابگرد، رامهرمز، بیشاپور، اکباتان و سیستان ضرب شدهاند، از معادن سروسایت استخراج شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
فلورسانس اشعه ایکس؛ ساسانیان؛ ضرابخانه؛ عناصر ردیاب؛ نقره | ||
مراجع | ||
- پروکوپیوس، 1391، جنگهای پارسیان ایران و روم، ترجمه: محمد سعیدی، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ پنجم، تهران. - پیگلوسکایا، نینا، 1387، شهرهای ایران در زمان پارتیان و ساسانیان، ترجمه عنایت الله رضا، انتشارت علمی و فرهنگی، چاپ چهارم، تهران. - تاریخ ایران کمبریج، 1389، ویراسته احسان یارشاطر، ترجمه تیمور قادری، جلد سوم (ساسانیان)، انتشارت مهتاب، تهران. - نولدکه، تئودور، 1387، تاریخ ایرانیان و عرب ها، ترجمه عباس زریاب، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، تهران. - دریایی، تورج، 1390، تاریخ شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر، انتشارت ققنوس،چاپ پنجم، تهران. - زرین کوب، عبدالحسین، روزبه زرین کوب، 1387، تاریخ ایران باستان (4) تاریخ سیاسی ساسانیان، انتشارات سمت، تهران. - شیپمن، کلاوس، 1383، تاریخ شاهنشاهی ساسانی، ترجمه فرامرز نجد سمیعی، انتشارت سازمان میراث فرهنگی پژوهشکده زبان و گویش، تهران. - عبدالعظیم، رضایی، 1386، تاریخ ده هزار ساله ایران از ساسانیان تا انقراض آل زیار، جلد دوم، انتشارت اقبال، چاپ هفدهم، تهران. - کریستین سن، آرتور، 1384، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، انتشارات نگاه، چاپ مکرر (اول نگاه)، تهران،. - گیرشمن، رومن، 1388، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نوردهم، تهران. - یارشاطر ، احسان و همکاران، 1373، ترجمه حسن انوشه، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، جلد سوم-قسمت اول،پژوهش دانشگاه کمبریج، انتشارات امیرکبیر. - Bacharach, J.L., Gordus, A.A., 1972. The Purity of Sasanian Silver Coins: An Introduction. Journal of the American Oriental Society. 92(2) , 280-283. - Frye, R.N. 2005. The Sassanians, Ch.14, The Cambridge Ancient History XII, Cambridge University Press, Cambridge, 461-480. - Gordus, A.A., 1967. Quantitative Non-destructive Neutron Activation analysis of silver in coins, Archaeometry. 10(1), 78-86. - Guerra, M.F, 2004. Fingerprinting ancient gold with proton beams of different energies, Nucl. Instr.and Meth. B 226(1-2), 185-198. - Hajivaliei, M., Mohammadifar, Y.,Ghiyasi, K., Jaleh, B.,Lamehi-Rachti, M., Oliaiy, P.,2008, Application of PIXE to study ancient Iranian silver coins, Nucl. Instr.and Meth. B 266, 1578-1582. - Hajivaliei M., Khademi Nadooshan F., 2012, Compositional study of Parthian silver coins using PIXE technique, Nucl. Instr.and Meth B 289, 56 -58. - Flament C. and Marchetti P., 2004,Analysis of ancient silver coins, Nucl. Instr.and Meth B 226, 179-184. - Hughes .M.J., Hall, J. A., 1979. X-ray fluorescence analysis of late Roman and Sasanian silver plate, Journal of Archaeological Science, 6(4), 321-344. - Kallithrakas-Kontos.N., Katsanos, A.A., Touratsoglou, J., 2000.Trace element analysis of Alexander the Greats silver tetradrachms mint in Macedonia, Nucl. Instr.and Meth. B 171(3), 342-349. - Kantarelou V., Ager F.J., Eugenidou D., Chaves F., Andreou A., Kontou E., Katsikosta N., - Respaldiza M.A., Serafin P., Sokaras D., Zarkadas C., Polikreti K., Karydas A.G., 2011, X-ray Fluorescence analytical criteria to assess the fineness of ancient silver coins: Application on Ptolemaic coinage, Spectrochimica Acta B 66, 681-690. - Meyers P., 2003. Production of silver in Antiquity: ore Type identified based upon elemental compositions of ancient silver artifacts, Patterns and Process. A Festschrift in Honor of Dr.Edward V. Sayre, 271- 288. - Nayak, P.K., Rautray, T.R., Vijayan, V., 2004. EDXRF: A non-destructive technique for multi-elemental analysis of coins. Indian Journal of pure & applied physics, 42, 319-322. - Rautray, T.R., Nayak, S.S., Tripathy, B.B., Das, S., 2011. Analysis of ancient Indian silver punch-marked coins by external PIXE. Appl. Radiat. Isot. 69 (10), 1385-1389.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,106 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,564 |