
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,059 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,422 |
مسجد شیخی ها بنایی ناشناخته در شارستان کهن یزد | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 11، دوره 5، شماره 9، مهر 1394، صفحه 195-206 اصل مقاله (839.84 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
اسدالله جودکی عزیزی* 1؛ سید رسول موسوی حاجی2؛ اشکان شهبازی3؛ اسحاق رضازاده4 | ||
1سازمان میراث فرهنگی- پایگاه میراث جهانی بم و منظر فرهنگی آن | ||
2عضو هیات علمی وزارت علوم- دانشگاه مازندران- رئیس دانشکده هنر و معماری | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه تهران | ||
4عضو هیأت علمی گروه معماری دانشگاه مازندران | ||
چکیده | ||
در محور تاریخی و بافت کهن شهر یزد، آثاری وجود دارند که کمتر شناخته شده است. پارهای، باوجود ثبت در فهرست آثار ملی، مطالعهی درخور و شایستهای در رابطه با آنها صورت نگرفته است. یکی از این آثار، مسجدی است که پیشتَر با نامهای «خانیها» و «آقاییها» معروف بوده و هماینک، نام آن «شیخیها» است. این اثر، در محلهی «وقت و ساعت» واقع شده است؛ باوجود اینکه، شهر یزد توسط معماران و پژوهشگران مهمی بازدید شده و گاه مورد مطالعه قرار گرفته، مسجد شیخیها ناشناخته مانده است. ساختار بسته و درونگرای این اثر که به استفاده از آن، توسط اقلیت مذهبی «شیخیه» مربوط میشود، باعث شده که از گذرهای کناری هیچگونه ارتباط بصری با مسجد نتوان برقرار کرد و به نظر میرسد، دلیل اصلی ناشناخته ماندن آن در مطالعات معماری همین نکته است. معرفی و مطالعهی این مسجد، بیتردید در شناخت و معرفی معماری اصیل ایرانی سودمند خواهد بود. دغدغهی تحقیق پیشِرو، دستیابی به تاریخ تحقیقی ساخت مسجد است. در پژوهش حاضر که براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش، از نوع تحقیقات تاریخی و توصیفی است؛ اطلاعات مورد نیاز به دو شیوهی میدانی و اسنادی جمعآوری گردیده و با تلفیق و تطبیق آنها با یکدیگر و بهرهگیری از «رهیافت تاریخی» مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفتهاند. برآیند این تحقیق، زمان ساخت مسجد شیخیها را به سدههای سوم و چهارم هـ.ق. نسبت میدهد که در دورههای بعد، بهویژه صفویه، پوشش آن بازسازی گستردهای شده است. در دورهی زندیه یا قاجاریه، با الحاق یک نُهگنبد درونگرا بهعنوان شبستان زمستانی، به بیشترین حد توسعه خود رسیده است. ویژگیهای معماری شبستان تابستانه مسجد، آنرا در ردهی مساجد ساده شبستانی سدههای نخستین طبقهبندی میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
معماری دوران اولیه اسلامی؛ مسجد سده های اولیه؛ بافت تاریخی یزد؛ مسجد شیخی ها | ||
مراجع | ||
- افشار، ایرج، 1374، یادگارهای یزد: معرفی ابنیه تاریخی و آثار باستانی، تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - انوری ابیوردی، 1376، محمد بن محمد، «دیوان انوری»، بهکوشش: محمد تقی مدرس رضوی، تهران؛ شرکت انتشارات علمی فرهنگی. - انیسی، علیرضا، 1389، «مسجد جامع فهرج: ارزیابی مجدد»، نشریه هویت شهر، سال پنجم، شماره 7، پاییز و زمستان، صص 22-15. - پوپ، آرتور، 1388، معماری ایران، ترجمه: غلامحسین صدری افشار، تهران؛ نشر اختران. - پیرنیا، محمدکریم، 1373، «چفدها و تاقها»، گردآورنده: زهره بزرگمهری، مجله اثر، شماره 24، پاییز، تهران. - پیرنیا، محمد کریم، 1392، آشنایی با معماری اسلامی ایران، تدوین: غلامحسین معماریان، تهران؛ سروش دانش. - حلاج، حسینبن منصور، 1380، دیوان منصور حلاج با شرح مبسوطی درباره مکتب عشق الهی، تحقیق از: داود شیرازی، تهران؛ سنایی. - خادمزاده، محمدحسن، 1384، «مساجد تاریخی شهر یزد»، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه). - زمرشیدی، حسین، 1389، گنبد و عناصر تاقی در ایران، تهران؛ نشر زمان. - کرمانی، اوحدالدین، 1366، دیوان رباعیات اوحدالدین کرمانی، گردآورنده: محمد ابراهیم باستانی پاریزی و احمد ابو محبوب، تهران؛ سروش (انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران). - گدار، آندره، یدا گدار و ماکسیم سیرو، 1365، آثار ایران، ترجمه: ابوالحسن سروقد مقدم، جلد 1، مشهد؛ بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، - مستوفی بافقی، محمدمفید، 1385، جامع مفیدی، بهکوشش: ایرج افشار، جلد 1، تهران؛ انتشارات اساطیر. - ناصر خسرو قبادیانی، ابومعین، 1386، دیوان اشعار، تصحیح: حاج میرنصرالله تقوی، تهران؛ انتشارات اساطیر. - نیکزاد، ذاتالله، 1385، مجموعه کهن مسجد جامع میبد، میبد شهری که هست، بهکوشش: عیسی اسفنجاری کناری.، جلد 1، تهران؛ سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه).
- Anisi, A., 2007, Early Islamic Architecture In Iran, (637- 1059), Ph.D. Thesis The University Of Edinburgh, Edinburgh, Unpublished. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 6,575 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,066 |