
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 485 |
تعداد مقالات | 5,045 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,291,040 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,135,411 |
نگاهی به برخی از آلیاژهای رایج در دوره اسلامی براساس متون و شواهد باستان شناختی | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 9، دوره 5، شماره 8، فروردین 1394، صفحه 139-150 اصل مقاله (1.09 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
محمد ابراهیم زارعی1؛ محرم باستانی* 2؛ فرهاد امینی3 | ||
1دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا | ||
2دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه تهران | ||
3دانشجوی دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
بررسی فلزکاری ایران دوره اسلامی، بهویژه آلیاژهای آن میتواند از جایگاه و اهمیت خاصی در بازشناسی این صنعت داشته باشد. با مراجعه به متون علمی دوره اسلامی، بهنام برخی از آلیاژها بر برخورد میشود که هنوز ناشناختهاند.دلیل این موضوع آن است که در گذشته دانشهای گوناگونی مانند، فلزگری و ساخت آلیاژها، داروسازی، شیمی و ... به نحوی با کیمیاگری بودند. از سوی دیگر، بسیاری از کیمیاگران سعی میکردند تا اسرار کار خود را مخفی نگهدارند. همین امر باعث شده به سادگی نتوان به چگونگی ساخت آلیاژها در این دوره پیبرد، موضوعی که پژوهشگران این حیطه به آن توجه چندانی نکردهاند. نتیجه نیز، مشخص بوده، به این صورت که در این راستا یعنی برقراری ارتباط بین نام آلیاژهای رایج در این دوره و دادههای جدید باستانشناسی گرچه تاکنون تلاشها و پژوهشهای گوناگونی صورت گرفته، ولی هنوز ابهامات فراوانی در این زمینه وجود دارد. در بیشتر موارد پژوهشگران چند آلیاژ جداگانه که در متون اسلامی از آنها نام برده شده را بایکدیگر اشتباه میگیرند. از جمله این خطاها، میتوان به سه همبسته «هفتجوش»، «طالیقون» و «سپیدروی» اشاره نمود که بیشتر اهل فن، آنها را با «برنز سفید» همسان پنداشتهاند؛ اما این دیدگاه درست نبوده و در مقاله حاضر با دلایل گوناگون اثبات خواهد شد که «هفتجوش»، «طالیقون» و «سپیدروی»، سه آلیاژ جداگانه بوده و تنها «سپیدروی» را میتوان با «برنز سفید» یکی دانست؛ علاوهبر آن دو آلیاژ دیگر به نامهای «پتروی» و «دراروی» که در کتب اسلامی از آنها نام برده شده و شواهد باستانشناسی نیز، درستی آنها را تأیید میکنند، برای نخستینبار معرفی و مورد مطالعه و بررسی قرارخواهند گرفت. | ||
کلیدواژهها | ||
هفت جوش؛ طالیقون؛ سپیدروی؛ پتروی؛ دراروی؛ برنزسفید | ||
مراجع | ||
- آلن. ج، 1374، فلزکاری در هنرهای ایران، زیر نظر: ر. دبلیو فریه، ترجمه: پرویز مرزبان، نشرپژوهش فرزان روز. - خلف تبریزی (برهان)، محمدبن حسین، 1342، برهان قاطع، با احتمام: محمد معین، جلد 2 و 4، چاپ دوم، امیر کبیر. - دهخدا، علیاکبر، 1377، لغتنامهی دهخدا، چاپ دوم، دانشگاه تهران. - دیماند، ا، 1364، راهنمای صنایع اسلامی، ترجمه: عبدالله فریار، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. - رساله کیمیایی، نسخه خطی، کتابخانه ملی. - زکریایرازی، محمدبن ابی بکر، 1342، کتاب سرالاسرار با تجارب شهریاری، بهکوشش: محمدتقی دانشپژوه، کمیسیون ملی یونسکو در ایران، چاپخانه حیدری. - سیگانتر، پلجت، 1382، فلزکاری ایران در دورهی هخامنشی، اشکانی و ساسانی، ترجمه: شهرام حیدرآبادیان، گنجینهی هنر. - کاشانی، ابوالقاسم عبدالله، 1345، عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، به کوشش: ایرج افشار، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی. - لکپور، سیمین، 1375، سفیدروی، سازمان میراث فرهنگی کشور - ملیکان شیروانی، جیمز آلن، 1376، مدخل برنج (2)، دانشنامه جهان اسلام جلد (3)، ترجمه: پرخیده ملکی، زیر نظر: غلامعلی حدادعادل، تهران بنیاد دایره المعارف الاسلامی، 231-234. - وارد، ریچارد، 1384، فلزکاری اسلامی، ترجمه: مهناز شایستهفر، انتشارات موسسه مطالعات هنر اسلامی. - وولف، هانس. ای، 1372، صنایعدستی کهن ایران، ترجمه: دکتر سیروس ابراهیمزاده، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. - بیرونی، ابوریحان، 1370، کتاب الصیدنه فی طب، به تصحیح: عباس زریاب، تهران؛ مرکز نشر دانشگاهی. - بیرونی، ابوریحان، 1374، الجماهرفی الجواهر، تحقیق: یوسف الهادی، تهران؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر نشر میراثمکتوب، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- Aga-oglu, Mehmet,1944, A brief Note On Islamic Terminology for Bronz and Brass , Jornal at the American Oriental Society , Vol.54, 218-22 - Allan. J. W., 1977, Oniginaly in Bronz; A Thirteenth Century Persian School of Metal Workevs Iran ,vol.15, pp.156-159. - Allan,,J. W., 1979, Persian Metal Tecnology.700-1300,Oxford . - Baer, Eva, 1995, The dictionary of Art Vol 16 . E.d by Jan Turner , Oxford University Press. -.Craddock, 1979, the Copper Alloys of the Medieval Islamic Word-Inheritors of the Classical Tradition ,World Archaeogy ,vol.21, nol 1-68-79. - Fehervari, Geza, 1976, Islamic Metal work at the Eight to the Fifteenth Century in the Keir Collection , Faber and Faber , Limited 3 Queen Square Landan . - Laufer. B., 1919, Sino – Iranica : Chinese contributions to the History of Civilisation in Ancient Iran.Chicago: fFild Museum of Natural History Publications, 15 no 3. - Melikian – Chirvani ,Assudullah Souren, 1974, the White Bronzes af Early Islamic Iran Metropolitan Museum Jourral , Vol.9 PP-123- 151. - Park.Jang-Sik ,Dmitny Voyakin, 2009, the Key Vole of Zinc,Tin and Lead in Copper –Base Objekts From Medieval Talger in Kazakhstan, Jorral of Archaeologicall, Scicnce 36 ,522-528. -.Ruske .j., 1937, Al-Razi’s Buch Gehimniss der Geheimnisse,Berlin. -. Wiedemann, E., 1905, ’’Auszuge Aus Arabichen Encyklopadien And Anderes, Beitrage v ,Erlangen 37. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,481 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,791 |