
تعداد نشریات | 22 |
تعداد شمارهها | 490 |
تعداد مقالات | 5,109 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,394,052 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,205,181 |
بررسی ساختار ارتباطی و اجتماعی خرده منطقه ای دوران اشکانی بر اساس مطالعات باستان شناختی مطالعه موردی: مجموعه محوطه های اشکانی منطقه کولک سیستان | ||
پژوهش های باستان شناسی ایران | ||
مقاله 6، دوره 5، شماره 8، فروردین 1394، صفحه 79-98 اصل مقاله (1.14 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسنده | ||
جواد علایی مقدم* | ||
عضو هیت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
یکی از مهمترین مسایل مطرح در باستانشناسی هر دوره و هر مکان، شناخت ساختار نظامهای اجتماعی و سیاسی و ارتباط بین استقرارهای مختلف در یک منطقه است که بیانگر سیستمهای تعاملی جوامع بشری، در ابعاد گوناگون میباشد. به بیان دیگر، میتوان اینگونه عنوان نمود که نظامهای اجتماعی و سیاسی متشکل از سیستمهای تعاملی گوناگونی است که در سه گستره خرده منطقهای، منطقهای و فرامنطقهای و در ادوار مختلف قابل بررسی و مطالعه است. محوطههای دوران اشکانی در سیستان، از کمیت و کیفیت نسبتاً بالایی برخوردار هستند و در برخی مناطق، میتوان تمامی محوطههای یک مجموعه را شناسایی نمود. یکی از این مناطق، منطقه «قلعه کولک» در شمال سیستان است. یکی از مهمترین چالشهای مطرح در این موضوع "چگونگی ساختار ارتباطی و اجتماعی مجموعهها و خردهمجموعهها در یک منطقه استقراری" است. در این راستا، محدودهای به وسعت 44 کیلومتر مربع بررسی و تعداد 76 محوطه مربوط به دوران اشکانی شناسایی گردید. با مطالعه ویژگیهای هر محوطه، از جمله: وسعت، مواد فرهنگی سطحی، دوره استقراری، فاصله با یکدیگر، فاصله با محوطههای اصلی و محل قرارگیری؛ به بازسازی ساختار ارتباطی خردهمجموعهها، در یک مجموعه استقراری پرداخته شد. مطالعات صورت گرفته مشخص نمود، مجموعهی استقراری منطقه کولک، بیانگر نوعی ساختار اجتماعی و ارتباطی مبتنیبر سیستم فئودالنشین و روستاهای رعیتی کوچک و بزرگ است که در آن منطقه اصلی محدودهی خردهمجموعهای است که قلعه کولک در آن قرار دارد و به نوعی هستهی اصلی و مقرحکومتی حاکم منطقه، محسوب میگردد. در این ساختار، دیگر خردهمجموعههای استقراری، بیانگر روستاهای کوچک و بزرگی هستند که با توجه به وسعت و فاصله از هستهی اصلی دارای اهمیت و کارکرد متفاوت بودهاند؛ اما تماماً در راستای الگویی نظامند با هستهی اصلی و دیگر خردهمجموعهها، بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط بودهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
سیستان؛ محوطه های اشکانی؛ بررسی باستان شناختی؛ ارتباط منطقه ای؛ نظام اجتماعی | ||
مراجع | ||
- آذرنوش، مسعود، 1386، «گزارش مقدماتی کاوشهای لایهشناختی تپه هگمتانه همدان»، گزارشهای باستانشناسی 7، مجموعه مقالات نهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، جلد اول، تهران سازمان میراث فرهنگی - بنیجمالی، سیده لیلا، 1387، گاهنگاری نسبی محوطههای کوهخواجه سیستان براساس سفالهای سطحی، پایاننامه کارشناسیارشد باستانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی - بنیجمالی، سیده لیلا و علاییمقدم، جواد، 1390، «گاهنگاری قلعه کک کهزاد کوهخواجه براساس نمونههای سفالین»، مجله ایران باستان، سال دوم شماره دوم، صص 25-33. - خسروزاده، علیرضا و عالی، ابوالفضل، 1383، «توصیف، طبقهبندی و تحلیل گونهشناختی سفالهای دوران اشکانی و ساسانی منطقه ماهنشان زنجان»، مجموعه مقالات همایش شمالغرب، تهران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، پژوهشکده باستانشناسی، صص 45-70. - خسروی، لیلا، 1385، «گزارش گمانهزنی بهمنظور تعیین حریم و عرصه محوطه تیهله خرم آباد»، گزارشهای باستانشناسی 5، با همکاری اداره کل امور فرهنگی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری. - رهبر، مهدی، 1382، کاوشهای باستانشناسی خورهه، تهران، مدیریت میراث فرهنگی استان مرکزی. - رهبر، مهدی و علیبیگی، سجاد، 1390، «گزارش پژوهشهای باستانشناختی بهمنظور مکانیابی معبد لائودیسه در نهاوند»، مجلهی پیام باستانشناس، سال هشتم، شماره پانزدهم، بهار و تابستان. - روستایی، صادق، 1391، مطالعه نمونههای سفالین دوره اشکانی در سیستان ایران، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی - علیزاده، فاطمه، 1391، مطالعه نمونه های سفالین دوران اشکانی بلوچستان (مورد شناسی: سفالهای سطحی شهرستان نیکشهر و چابهار)، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی - علیزاده، عباس، 1386، تئوری و عمل در باستانشناسی، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، چاپ سوم، . - فرای، ریچارد نلسون، 1388، تاریخ باستانی ایران، ترجمه: مسعود رجبنیا، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی. - قائینی، فرزانه، 1379، سفالینههای جرجان: موزه آبگینه و سفالینههای ایران، ترجمه: کلود کرباسی، چاپ اول، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه) - کالج، مالکوم، 1383، اشکانیان، ترجمه: مسعود رجبنیا، تهران، انتشارات هیرمند. - مهرآفرین، رضا، 1383، بررسی و تحلیل باستانشناسی حوضه زهک سیستان، رسالهی دکترای دوره باستانشناسی، گرایش دوره تاریخی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران، - مهرآفرین، رضا، 1386، حفاری و گمانهزنی تپه گوری سیستان، آرشیو پژوهشکده باستانشناسی کشور (منتشر نشده) - مهرآفرین، رضا، موسویحاجی، سید رسول، 1385، «تپه گوری کهنه (یک محوطه اشکانی در سیستان)»، مجله تاریخ و علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال دوم، شماره 2، بهار و تابستان. - مهرآفرین، رضا، موسوی حاجی، سیدرسول و بنیجمالی، سیده لیلا، 1389، «قلعه چهل دختر کوهخواجه: عملکرد و گاهنگاری آن»، فصلنامه اثر، شماره 48، صص 100-112 - موسویحاجی، سیدرسول، مهرآفرین، رضا، 1386-1388، بررسی باستانشناختی پهن دشت سیستان (فاز 1و2)، جلد 1-29، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری سیستان و بلوچستان (منتشر نشده). - موسویحاجی، سیدرسول و عطایی، مرتضی، 1389، مطالعه مجموعهای از نمونههای سفالین سیستان زاهدان، اداره برنامه ریزی نشر اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری سیستان و بلوچستان. - موسویکوهپر، سیدمهدی و امیرعضدی، کاظم، 1389، «مطالعه سفالهای اشکانی تپه کلار کلاردشت»، مجموعه و خلاصه مقالات همایش ملی چشم انداز باستان شناسی شمال کشور در دهه آینده، جلد اول، موسسه آموزشی عالی مارلیک نوشهر، صص 43-56 -.هرینگ، ارنی، 1376، سفال ایران در دوران اشکانی، ترجمه حمیده چوبک، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور - Alden, Jon, R ., 1978, Excavation at Tell, I Malyan, Iran, XVI - Allan, jams, W., 1955, Islamic Art In The Ashmolean Museume, Volume X, Part Two, London, Oxford Uuinvesity Press - Grube, Ernest J., 1994, Cobalt And Luster, The First Centuries of Islamic Pottery, Published In The Unaited State, By The Nour Foundation In Association With Azi Muth Editions and Oxford University Press Inc, New York -. Kleiss, Wolfram, 1970, "Zurtopographic Des Parther Hanges, in Bistun", AMI, n ,f ,3 -. Kervran. m, and F. Hiebert, 1991, " sohar pre-Islamic Note stratigraphique" in k shippmann (ed.), International Archaeology, Golf-Archaologie Mesopotamien, Iran, Kuwait, Bahrain, Verengte Arabische Emirate and oman, Deutscehland -. Karlovsky.L., Humphries.J., 1968, the cairn Burials of south eastern Iran" , East and west 18 -.Keall, Edward y. and Marguerite y. Keall, 1981, "The Qaleh -I Yazdgird Pottery: A Statistical approach", Iran, Volume XIX - Wheeler, Sir Mortimer, 1962, "Charsada", London, Oxford University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,800 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,765 |